HPIM4400

64

jalizacyjne przyswojenie zestawów akceptowalnych kulturo. wo biografii to kolejne istotne cieniem)' warunkujące ..ru i teraz" podmiotów działających (Schuu 1970: Schutz. I-udc-mann 1973).

Skonstatować jednak trzeba zasadniczą niewspółmierna# wskazanych „determinantnie wszystkie bowiem składniki świata jawią się jednostkom jako nieprzekraczalne. Określa, jąca każdą z sytuacji dialekryka zdeterminowania i otwartości upoiredniaana jest przez strefę społeczno-kulturowych tram-sytuacyjnych schcmatyiacji, obramowań charakterystycznych dla poszczególnych typów interakcji. Struktura społeczna, po pierwsze, czyni możliwym pojawienie się pewnych typowych I biografii oraz, po drugie, z racji swej „otwartości" rap. ..sztywności" warunkuje „stopień dowolności" w wyborze rozmaitych karier życiowych, a także możliwości ich realizacji Dodać trzeba, iż we wszystkie te procesy jednosrb może się bardziej lub mniej angażować w poszczególnych okresach życia, w niejednakowym stopniu ulegając temu, co ustawia- I nie jest jej społecznic „wdrokowywane". Istotność poszczę* I gólnych składników doświadczenia jednostki jest nicuchron-nie splotem tego, co zdeterminowane i dobrowolne, aktualne i potencjalne, konieczne i możliwe, narzucone i wyimerpw- I umywane, społeczne i personalne, zaplanowane i przy pad- I Itowc (Schurz J970: 53-74). Analiza dotycząca procesów J definiowania sytuacji jest z konieczności stratygraficzna, ft> jest nastawiana na ustalenie najważniejszych nawarstwień, z których zbudowana jest partykularna wersja sytuacji, rek* stu rai na, to jest odniesiona do nawarstwień onryczno-historycznego podłoża determinującego wystąpienie pewnych klat fenomenów, oraz polifoniczna — uwzględniająca wielogłos zaszłych i dokonujących się zdefiniowań, rak odniesionych; do pojedynczych aktorów współobccnych (aktualnie lub po-

IfUs definicji sytuacji

tcncjalnie) w konstruowaniu partykularnego doświadczenia, jak wysoce anonimowych konstruktów — państwa, prawa, obyczajów itp.

Paradoksalnie, „otwartość" sytuacji jest jej cechą imma-ncnrną, i w tym sensie — naturalną; każda sytuacja podlega cksplikacji w kontekście wewnętrznego i zewnętrznego horyzontu. To. co w obrębie sytuacji wchodzi w skład łańcuchów ptedeterminowań, określa co prawda selekcję nicustrukturo-wanych składników, ale zachodzące następnie dookreślenie wyselekcjonowanych elementów nic musi być zgodne z ustanowionym uprzednio wzorcem. Według Schutza, w sytuacjach rutynowych dołwiadczcniowc automatyzmy czynią zbędną ponowną determinację tego, co wydaje się dostatecznie rozpoznane. W wypadku sytuacji problematycznych, .nowe" składniki sytuacji wymagać będą zastanowienia, dalszej cksplikacji. Dodać jednak trzeba, n «(...) wybór odnośnie do interpretowania «otwartych» i nie zdeterminowanych rutynowo elementów sytuacji jest motywowany pragmatycznie. W zasadzie, w każdej sytuacji istnieją nieograniczone możliwości determinacji, które nie następują, ponieważ są nieistotne dla osiągnięcia bieżącej sytuacji" (Schutz, Luckmann 1973: 116). Społeczny charakter sytuacji, ptzefilcrowany przez interesy i zapatrywania aktorów, określa nie tylko społeczny zasób wiedzy, ale też. obopólne orientacje partnerów w interakcji (Schutz, Luckmann 1973: 116). Inaczej mówiąc: konkretna sytuacja jest aktualizacją pewnej, zazwyczaj społeczno-kulturowej, potencji zawartej w pewnym schemacie czy typie działania. Owa skonkretyzowana na poziomie działania konstrukcja nie wymaga |akicgoś totalnego zdefiniowania, lecz wystarczającego w kategoriach pragmatycznego motywu do-określenia składników uplasowanych w kręgu tego, co istotne pierwszo- i drugoplanowo. Jeśli uwzględnić, iż proces de-