HPIM5163

równoległych mogą stanowić przekładnię z zazębieniem zewnętrznym (rys. 3.1 a-ł-c. rys. 3.2a, h) i wewnętrznym (rys. 3.Id i rys. 3.2e). Dość często również spotyka się przekładnie o przecinających się osiach kół z zazębieniem zewnętrznym (rys. 3.1 f-ł-h, rys. 3.2b) i wewnętrznym (rys. 3.20. Przekładnie takie noszą nazwę przekładni kątowych, a występujące w nich koła zębate są kotami stożkowymi.

W przekładniach o osiach wichrowatych dła uzyskania liniowego (a nie punktowego) styku zębów powierzchnie toczne kół zębatych tych przekładni powinny być jednopowłokowymi hiperboloidami. których kształt zaznaczono na rys. 3.2c. Jednak ze względu na trudności wykonawcze hiperbołoidalnąpowierzchnię toczną kół w obszarze zazębienia w okolicy wierzchołka hiperboloidy zastępuje się powierzchnią walcową, natomiast jeśli koła położone są w oddaleniu od wierzchołka hiperboloidy - powierzchnią stożkową. Otrzymuje się wówczas w pierwszym przypadku przekładnię śrubową z kołami walcowymi o środkach w punktach O', i ć)i oraz w przypadku drugim - przekładnię o wichrowatych osiach kół stożkowych ze środkami w punktach 0'{ i O? zwaną powszechnie przekładnią hipoidałną (rys. 3.2c). W odróżnieniu od przekładni równoległych i kątowych, w przekładniach śrubowych i hipoidalnych występuje poślizg wzdłuż linii zębów, co zmniejsza ich odporność na zatarcie, w związku z czym zastosowanie tych przekładni jest ograniczone. Znacznie większe zastosowanie znalazły przekładnie o osiach wichrowatych, w których kąt osi kół Z = 90°. Przekładnie takie nazywa się przekładniami ślimakowymi. Przedstawia je schematycznie rys. 3.2d. W przekładniach tych jedno z kół zębatych jest śrubą modułową zwaną ślimakiem (Sk na rys. 3.2d), drugie przypomina koło walcowe o zębach skośnych, lecz o totusowej powierzchni wieńca zębatego. Koło to nosi nazwę koła ślimakowego lub ślimacznicy (Sc. na rys. 3.2d). Przekładnie ślimakowe odznaczają się stosunkowo małymi wymiarami zewnętrznymi przy dużych przełożeniach (dużej redukcji prędkości obrotowej koła ślimakowego w stosunku do prędkości obrotowej ślimaka). W odróżnieniu od pozostałych przekładni zębatych, przekładnie ślimakowe są cichobieżne, mają jednak mniejszą sprawność. Rozróżnia się dwa rodzaje przekładni ślimakowych: ze ślimakiem walcowym (rys. 3.5a) i globoidalnym (rys. 3.5b). Przekładnie głoboidalne zaczęto stosować stosunkowo niedawno. Dzięki wklęsłej powierzchni torusowej ślimaka obejmuje on koło ślimakowe na całej swej długości, wskutek czego w jednoczesnym zazębieniu znajduje się znacznie większa liczba zębów niż w przekładniach ślimakowych walcowych. Ponadto usytuowanie linii styku zwojów ślimaka z zębami koła ślimakowego stwarza korzystniejsze warunki powstawania tarcia płynnego; stąd większa odporność tych przekładni na zatarcie. Wspomniane cechy powodują, że przekładnie głoboidalne odznaczają się blisko dwukrotnie większą nośnością w porównaniu z przekładniami ze ślimakiem walcowym. Wykonanie tych przekładni jest jednak bardzo trudne i wymaga dużej dokładności, co może powodować wysokie koszty wytwarzania w porównaniu z kosztami wytwarzania ślimaków walcowych.

Poza wymienionymi przekładniami zębatymi dość często spotyka się przekładnie. w których jednym z elementów jest zębatka prosta (rys. 3.1e i rys. 3.2g).

229