87561 PAWLUCZUK ŻYWIOŁ I FORMA (65)

C) nie mogą zachodzić żadne oddziaływania fizyczne (rys. 1). Obszarem zewnętrznym są dla nas np. zdarzenia, które „w tej chwili” odbywają się na odległych gwiazdach i o których informacja może dotrzeć na Ziemię dopiero po milionach lat. Zdarzenie to nie należy ani do przeszłości, ani do przyszłości, można by je więc uznać za teraźniejsze. O teraźniejszości we właściwym tego słowa znaczeniu można jednak mówić jako o zbiorze wszystkich zdarzeń równoczesnych ze zdarzeniem t₀. Byłaby to poprzeczna płaszczyzna przecinająca stożki w punkcie t₀. Okazuje się jednak, że na gruncie teorii względności nie da się powiedzieć o istnieniu takiego zbioru. Teoria względności zburzyła potoczne, intuicyjne traktowanie równoczesności jako pojęcia zrozumiałego samo przez się. Ogólnie biorąc, wynika z niej, że o równoczesności nie da się nic powiedzieć w sposób bezwzględny. Zjawisko, które z punktu widzenia określonego układu inercjalnego jest wcześniejsze od innego zjawiska, z punktu widzenia innego układu inercjalnego może być od tego drugiego zjawiska późniejsze. Uporządkowanie czasowe zdarzeń istnieje tylko w obrębie stożka świetlnego, porządkującego zdarzenia przeszłe i przyszłe względem danego zdarzenia £₀. Zdarzenia w dolnej części stożka (przeszłość) to te, które mogą wpłynąć na zdarzenia t_c, zdarzenia w górnej części stożka (przyszłość) to te, na które zdarzenie t₀ może wpłynąć. Między zdarzeniami wewnątrz stożka a zdarzeniami z obszaru zewnętrznego nie zachodzą żadne oddziaływania, nie możemy też w sposób bezwzględny powiedzieć, co tu jest wcześniejsze, co późniejsze, a co równoczesne. Zdarzenie t₀ jest więc teraźniejsze tylko samo dla siebie, wszystkie zdarzenia, z którymi jest połączone w zależności przyczynowo-skutkowe, należą albo do przeszłości, albo do przyszłości.

Świadomość teraźniejszości tymczasem jest świadomością teraźniejszości. świata. Świat, który dociera do naszej świadomości, w sensie geometrycznym jest

zawsze przeszłością mieszczącą się w dolnym Stożku geometrii Minkowskiego. Wszelkie bodźce docierające do świadomości rejestrują zdarzenia minione, są one jednak teraźniejszością naszej świadomości. Teraźniejszością dla mnie jest zarówno ból mego zęba, jak też gwizd lokomotywy na odległej stacji, światło księżyca i gwiaździste niebo. Zdarzenia, które rejestruje nasza świadomość, kiedy patrzymy na gwiaździste niebo, zaszły faktycznie wiele tysięcy lat temu, również dotarcie do świadomości innych bodźców potrzebuje zawsze jakiegoś czasu.

Jak już powiedzieliśmy, stożek świetlny reprezentuje wszystkie zdarzenia uporządkowane czasowo i w relacjach przyczynowo-skutkowych ze względu na dane zdarzenie t₀. Czasoprzestrzeń w całości byłaby zatem „kostką”, a nie stożkiem, wewnątrz tej kostki znajduje się interesujący nas stożek czasoprzestrzeni. Posłużę się tu rysunkami zapożyczonymi z książki Taylora i Wheelera¹. Wynika z tego, iż w kostce czasoprzestrzeni daje się wyobrazić nieskończoną ilość takich stożków, które są swoistymi „wiązkami zdarzeń” uporządkowanymi ze względu na zdarzenia będące dla siebie „terażniejszościami” (t₀ 1, t₀ 2, t₀ 3... itd.).

.KOSTKA" CZASOPRZESTRZENI O ŚRODKU W ZOARZCNtU fc,

■ *		•
	Z
		A*
Przyjmuję cię, że			' ~y

PRZYSZŁOŚĆ .

Przedział typu CZósnwcgo tn<'ędz>J_ t„ O zdarzeniami późniejszymi od to

mszfiR.ofscu^ mri ub„niedostępny*

0 miądzy S?

o Gb&zan/

Każde talie ŹSfąrzenie moim Wzyuić albo. mezeŚwojsLym. albo późniejszym od ty pr/dz odpowiedni dobór okładu iner$sbxgo ■

Przedział topu Czasnwepo miedzy ty * zdarzeniami wcze&nąpzymi

rys, 2

> Op. ęit., S.