HPIM9193

16 KontrMI. W>. >clw—0 l metody

no udzielono odpowiedzi hib « wynętkwia przez niego metoda /ostała gruntownie Uryrytcmtnt i naodyfitowana.

Kwerenda powinna wyfcniczać poza proste zestawienie tępo. co już wiadomo wdamy sprawie W formie zaawansowanej ujawnia Jusionc centralnych poleć. Jak to uf dala że zaczęto stawiać takie pytania, stad wzięło się pojęcie wynhoące te niepewność. ;.*X ewoluowało, ety i kto usiłował je zakwestionować i zrewidować? Pojęcia. w* których formiltijemy nasze pytania, nie spadają z nieba, lecz sq dziełem ludzi uwiktinych w- tndyc# naukowy Jeśli badacz me podejmuje się wyśledzić całej łuno-ni swoich pojęć, to przynajmniej powinien dać dowód, te rozumie ich genezę. Tata kwerenda pozwała ujawnić pęknięcia w szacownej teorii Cnp. gdy różni badacze wy. suwają z niej niezgodne ze sobą przewidywania) lub zrozumieć jakqs głęboką kon* tronertje teoretyczna, czasem za* prowadzi do porzucenia pomysłu badawczego (gdy wykazuje, te pytanie jest źle postawione).

Pogłębiona kwerenda wymaga me tylko czytania, ale i liczenia. Gdy badacz wertuje doniesienia z badan, często natrafia na niezgodne ze sobą wyniki. Może to byt zachętą do podjęcia wkutego badania. Ale jeśli liczba takich badań idzie w dziesiątki. to dodanie jeszcze jednego niewiele wniesie do naszej wiedzy, bez względu na jego wynik. Dlatego lepiej podjąć próbę sprawdzenia hipotezy za pomocą scalenia ist-aKyęcydi wyników, czyli przeprowadzenia meistuulizy (GJass i in.; 1981. Schmidt. I99S),

Najprostszy sposób polega na liczbowym zestawieniu wyników: w 7 badaniach hipoteazasiałspa>Kta. 2 doprowadziły do praftciahipoiczy odwrotnej, a w3 nic stwierdzono żadnych różnic. Ten sposób nie jest jednak dość precyzyjny. Jeśli są to badania eksperymentalne lub porównawcze, lepiej obliczyć dla każdego badania wici* koić efektu:

gdzie X_E to średnia w grupie eksperymentalnej. X_K - średnia w grupie kontrolnej, a s_g - odchylenie standardowe w grupie kontrolnej. Ważona średnia tych wielkości'

tworzy rozkład zbliżony do normalnego o średniej 0 i odchyleniu standardowym 1. Jej

wartołć jest najlepszym oszacowaniem kierunku i wielkości wpływu zmiennej niezależnej na zmienną zależną.

Przykładu takiej mclaanalizy dostarczają Hyde i in. (1990). Przejrzeli oni 100 badan. w których porównywano wyniki osiągane przez kobiety i mężczyzn w standaryzowanych testach wiedzy matematycznej. Wbrew powszechnej opinii średnia wielkość efektu wyniosła zaledwie 0.20 na korzyść mężczyzn. Rzut oka na tabelę rozkładu normalnego pozwala stwierdzić, że przeciętny mężczyzna wyprzedza jedynie 58% kobiet. Taki wynik mówi więcej, niżby powiedziało jedno nowe badanie.

' Wnuk a mnoty »ię przez liczbę osób biorących udrinl w danym badaniu, te iloczyny dodaje się. a tamę dml się przez liczbę osób biorących udział we wszystkich badaniach.

Kwerendę trudno prowadzić bez pomocy specjalistycznych wydawnictw Jeili zagadnienie, którym chcemy się mi, jest mm mało znane, dobrze ucz* od zorientowania się, w jakich kontekstach dotąd występowało, Temu celowi służą wydawnictwa o charakterze encyklopedycznym Polski czytelnik aa do dyspozycji przedwojenna Enąilopedle mchomta, współczesna Encyktopcdtc pedagogttaą pod redakcja W Pomykały i wiele wydawnictw obcojęzycznych, zwłaszcza The Imet natiml Enąciopedkt of Edwailom Research and SlttUes pod redakcja T. Husem i T. N. Postlethwaitea

Encyklopedia odeśle nas do podstawowej literatury przedmiotu, ale me do pop dy liczych raportów badawczych. Chcąc się dowiedzieć, jakie badania przeprowadzono w danej sprawie i gdzie je opublikowano, musimy posłużyć się przewodnikami biblio-graficznymi. W Polsce nie ma, niestety, wydawnictwa, które systematycznie śnformo-wiłoby o krajowych publikacjach pedagogicznych. Czasem może pomóc trzytomowa. staranna Bibliografia prac ps)thologiamch pod redakcja L Wołoszynowtj, ale obejmuje ona jedynie publikacje z lat 1946 - 1978. Ostatnią deską ratanku może być wizyta w Oirodku Informacji przy Instytucie Badan Edukacyjnych w Warszawie. Na Zachodzie badaczowi łatwiej poruszać się w gąszczu publikacji Pomocne jest zwłaszcza trój-języczne wydawnictwo UNESCO Current BiMiogmphical Sources In Education.

Wielką popularnością cieszą się wydawnictwa dostarczające nie tylko informacji bibliograficznych o opublikowanych pracach, lecz ukze zwięzłe wprowadzające w ich treść. Najbardziej znane na święcie są trzy wydawnictwa amerykańskiego Ut calionaI Resources Information Center (ERIC): Current lndex to Journals in Education (CUE). Resources In Education (RiE) oraz Lueptmal Child Education Resources (ECER). Pierwsze i nich zamieszcza kilku lub kilkunitfozdiniowe streszczenia po szczególnych artykułów pochodzących z ponad 800 czasopism pedagogicznych. Drugie informuje o samodzielnych raportach z badań finansowanych przez rząd fo deralny. ważniejszych referatach przedłożonych towarzystwom naukowym, przewodnikach i materiałach związanych z programami kształcenia itp. Trzecie jest poświęcone publikacjom dotyczącym kształcenia dzieci niezwykłych (poniżej i powyżej normy oświatowej). Wszystkie wydawnictwa ERIC są dziś dostępne w formie komputerowych baz danych na dyskietkach optycznych (CD-ROM), co niezmiernie ułatwia ich przeszukiwanie. To samo można powiedzieć o wydawnictwach w pokrewnych dyscyplinach, np. o Pswhological Abstracts. Oimtatm Abancts bmmium! czy Mologicnl Absiracis, W Polsce można je znaleźć w bibliotekach większych ośrodków akademickich.

Nąjbardziej przetworzonych przeglądów wiedzy, mających formę autorskich artykułów, dostarczają wyspecjalizowane czasopisma. W Polsce kb nie ma, nie mi też tradycji pisania artykułów przedstawiających stan badan w określonej dziedzinie.

W Stanach Zjednoczonych od 1931 r. jest wydawany .Rew of ł.ducjiHm) Research", który zamieszcza całościowe przegląd) i interpretacje piśmiennictwa pedago Ocznego pod względem merytorycznym i metodologicznym. W dziedzinie psychologii wydawane są „Psychologia! Bulictm" i „Annual Rcmcw of feyriułogy" Staranne zapoznanie się z wybranymi artykułami pozwala badaczowi oszczędzić tygodni po szukiwan w bibliotekach.