HPIM9199

A

guarław l>aioirt—t

X

ic »»c « badanymK W boJAnm ilościowym kontekst jest zawadą. iouv idrle o to. by go enauinkrowrae

Wskutek r*mtc(no«wua kooiekrtem badanie jakościowe praebieta w młe^tcach miHcycb dla btlanrtn u»Ulo«> *cn» (np w ubte uknlnti, • hłe w laboratorium >. ba damch m-ybiera mc « pe»n« ntyUa <• nic tasuje populacik). a kii ?Mdr rouzerza lub nrda w irahne badania.

Inn) j*at lei pc/cbKg badania. W badaniach iluiciowych nalpkrw planuje sic od-duabwaiia • pomory, potem rytoryal|cuue wykonuje ten pian w odniesieniu do waayałkicb obteitMr prćbfci. a na końcu anaUruF Ubrane dane. Odpowiada temu ty. poay podcaal pracy w zespok badawczym, kierownik zespołu planuje badane i mier-p« i nąi aymki. podwładna zbicrąją i przetaarraM dane. Trudno O lepszy dowod pomk l«tM kontekstu: pierwotny kontakt z emptrią zapewnia tu osoba, która trzyma się tej tamci insttuJccri w odmesaemu do wszystkich obiektów, ale nie wie. po co zbiera dane i dlaczeco władnie ta.

W badaniu lakutcNwynt osoby zbieraMce dane są wprowadzone we wszystkie tajniki profrtmu badasczcfo a wolno am modyfikować plan zbierania danych w miarę postępów pney. Zaczynając od osdlnefo pytania, np.: Jak nauczyciele radzą sobie ar stresem zawodowym?*, badacz najpierw puniownae zaznajamia sic ze szkoła. ob-serwuje nauczyciela a rozmawia z nimi. potem może skupić uwagę na zachowaniach a punktach widzenia tylko kilkorga z nich. i to w wybranych sytuacjach, by ponownie rozszerzyć it na członków rodzin wybranych nauczycieli ild. Nie czeka tek z przetwarzaniem informscii. aZ zbierze wszystkie dane. lecz nieustannie analizuje narastającą muc tekstów. Szukając w nich odpowiedzi na początkowe pytanie, dopuszcza możliwość. « jego dane lepiej odpowiadają na inne. inaczej postawione pytanie. Wskutek tak tego przetformułowywania pytania końcowy rezultat badania często odbiega, i to znacznie, od początkowego zamiaru.

Jak widać, w badaniu ja kości owym badacz nic tyle odżegnuje się od teorii, ile nic pozwała, by uprzednia teoria odcięła go od całości badanego obiektu, zmusiła obiekt. b> mówił tylko .tak ’ i _n*e“ w odpowiedzi na Ścisłe pytania. Obiekt nic jest jednym z przypadków. ktOre raąją potwierdzić jakiś porządek poza nim: to w samym obiekcie jest porządek, który czeka na odkrycie Mir mi wiąr Urnowej sekwencji: teoria - hipoteza - metoda — wynik, lecz Jest Mowckć pytanie.prowadzi do danych, dane - do m-negu pytaoid ud Badacz nieustannie przepatrtąje cale swoje przedsięwzięcie oraz każdy jago etap w świetle poprzednich etapów i podejmuje decyzje metodologiczne, jak postępować w następnym etapie. Zawsze pyta. w jakim stopniu utyte dotąd metody, kategorie i teorie pasują do obiektu. Teoria jest wice końcem, a nic początkiem bada nią. Taką teorię Ci ławr i hiuia> <1967) nazywają ugruntowana (groututec/h

Związek z kontekstem widać też w formie doniesienia badawczego. Trzonem do-rmuni i z badania ilościowego są zestawienia wysoce przetworzonych liczb w formie współczynników, tabel i wykresów. Doniesienie z badania jakościowego jest natomiast szczegółową narracją o myślach i czynach badanych osob czy grup. Badacz nie ukrywa sic za bezosobowym językiem, lecz otwarcie mówi o swoich próbach nawiązania kontaktu z badanymi, szczęśliwych • nieszczęśliwych pomysłach interpretacyjnych, wrażeniach l ocenach

Kryzys rrtrtuMaiJ 29

Kryzys reprezentacji

Powiedzieliśmy. Ja badania jakościowe polega na ibknmu tekstów ł pnektrukutw Ich w inne teksty - zwłaszcza w leku końcowego doniesienia}. Ale ukti to Me fakt. lecz relacja - nw a ze czyjaś Trudno wiec twierdzić, ze zbierając i przetwarzając tek-'ty. dotykamy irecrywUtoftci. Badacz np etnograf. nic Chwyta Żywego doświadcz* n>a. on je tworzy w tekście swojego doniesienia. Czy to nie kompromituje badan jako celowych, nie odbiera im znamienia naukowrici'*

Trudność ta prowadzi do ataku na pojecie rzeczywistości jako czegoś. co ntnlcje poza subiektywnymi, podzielanymi społecznie punktami widzenia Nie ma takiej >/s c»>wistoścł - powiada ślę - są tylko ludzkie spojrzenia I ludzkie relacja. Trzeba badać, co ludzie mu ją za rzeczywiste, w czym *.«c wymiata te mniemania, jak na me wpływ* fakt. żc są obserwowani, co sam obserwator u wata za rzeczywiste i od czego to zależy. Badacz nie bada zatem świata, lecz jedynie tworzy własna wersje świata, jedną z wielu (mole tylko bardziej sformalizowana » abstrakcyjna), oparta na innych wersjach. z którymi zapoznał sic w terenie.

Ten pogląd uzasadnia się wszecbobecnościa m/ntnłr. przekształcania tego. co na-tur sine. w to. co symboliczne. Mimctn lo warunek wszelkiego zrozumienia. Najpierw badany przekształca własne doświadczenie w tekst, potem badacz przekształca te teksty w jakiś supertekst. czyli teorię, która na końcu tego cyklu wraca w twist dotwtad- -czenia- W żadnym punkcie podmiot nie kontaktuje sic z gołą rzeczywistością, juz bowiem samo doświadczenie jest nasycone przedrozunueniem (np. co do lego. czym rOZni się oddziaływanie w i wiecie ludzi od oddziaływania w świec w rzeczy) Brimer (1990) wyraża to prosto: tyć to opowiadać samemu sobie życic Narracja imituje zy cłc. tycie imituje narrację.

Jeśli tak. to zamiast spierać się o istnienie obiektywnej rzeczywistości, trzeba zapytać, czy jest jakiś powód tworzenia tekstu z tekstów? Odpowiedź jest prosta nowe teksty tworzy się po to. by doświadczyć świata w nowy sposób. Każda teoria jest tymczasową i względną wersją świata. Gdy powstanie, daje badaczowi i czytelnikom jego doniesienia nową perspektywę, z której mogą patrzeć na swój świst. Stąd wynika naczelne kryterium wartości badania jakościowego: mus* przynosić wynikł, które zaskakują, problematyzują oczywistości, burza stereotypy, otwierają nowe perspektywy. Dzięki dobremu badaniu badacz nie tytko dowiaduje *K czegoś, ale mądrzeje, tzn ujawnia i rewiduje przedrozumienie. z którym przystępował do pracy. Lyolard < 1984) powiada: celem nauki nie jest utrzymanie odpowiedniości z rzeczywistością, lecz odkrywanie różnic i sprzeczności w naszych wersjach świata.

Teoria mimesis jest dominującą próbą uprawomocnienia badań jakościowych. Natomiast ukierunkowują ja. tj. określają ich przedmiot i metody, pewne paradygmaty teoretyczne. Najczęściej wymienia w* trzy:    ^    { O 0&

•    symboliczny interakcjonlzm: program badania subiektywnych znaczeń.

•    etnometodologui: program badanialiijljŁpikcji ludzkich.

•    paradygmat modeli kulturowych    tu hermeneutyka’): program badania

głębokich struktur tekstu.    'r UbMowup