IMAG0501 (3)

Miera (dra

''    ^    Kształtowanie Iłę systemu pnlsilryo języka hłera^r kiego W ''

XV!U w, Wtocisw

Bufetom L,! 9«6-20«, Polski język ogólny XIX w, Siani ewolucja,i.I-!'., KM*i CC.

tSejestmni. itaL),! 996. Jęzjk polski czasu drugiej wojny światowej, War łzaw*.

Dmmsz S., Gajda S /red.), 206 i, Polszczyzna XXwieku Ewolucja iperspektywy rozwoju. Warszawa.

Gajda S. ‘ red_), 1993, Przewodnik po stylistyce polskiej, Opole.

Klesscasrewicz Z., I961-19~2, Historia języka polskiego, t. 1-3, Wrocław.

Klemensiewicz Ig: Lebr-Spławińsld T., Urbańczy k S., 1955, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa.

Lefer-Spiawróski T., 1947. Językpolski. Pochodzenie, powstanie, rozwój, Warsza-

Msjenowa M.R. (rei), 1963, ffypowiedzi o języku i stylu w okresie staropolskim (do poi. X17II w.j, l 1-2, Wrocław.

Mazur J., 1993. Gesćhichte derpolnischeii Sprache, Frankfurt am Main.

Michałowska T„ 1995, Średniowiecze,Warszawa.

Pisarko wa K_, 1984, Historia składni języka polskiego, Wrocław.

Skubałanka T„ 19S4, Stylistyka historyczna, Wrocław.

Walczak B., 1995, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław.

1.3, Społeczno-kuKurowy kontekst współczesnych polskich przemian językowych

Panuje przekonanie, ie ezasyS współczesne przyniosły w Polsce I szczególnie rozlegle i zasadnicze oraz szybkie, choć nierównoczesne zmia-I ny społeczno-kulturowe. Dokonały się one na różnych obszarach życia I społecznego i dotknęły wszystkich jego; poziomów (życia jednostkowego, I małych, średnich i wielkich struktur społecznych). Szczególnie wyraźne I przemiany zaszły w sferze socjalno-demograficźnej i ustrojowej (politycz-I no-ekonomicznej oraz ideologicznej). Towarzyszyły im procesy kulturowe ■ prowadzące do przebudowy wzorców kulturowych i reguł zachowania. I Złożoność i wieiokierunkowość przeobrażeń pozwalają wręcz mówić o ich I chaosie ontycznym i poznawczym (por. Zamiara 1994, Buchowski 1996).

I Na następnej stronie podaję uproszczony model rzeczywistości | społecznej, obejmujący główne składowe i relacje między nimi. Jego celem

j Vf*9t>8EKtm gtg *y*w)» mcflmn

m jtsl tylko redukcyjne wyjakmnie mjr/wzy,*    MH

sprowadzanie Kh do Źródeł uk^tUtgK/m-^>'u*yv/nytM -koiUMM Si *MjaliKMtcmogralfczsiych, Otodzi także | n/, rzet/Ynnt/Ai społecznesj, by mógł on ukierunkować dalsza Nflałize

Centralną pozycję w tym modelu zajmuje    '> j*

tura zńitcrnalizowana), leżąca u podstaw wszelkich zachować j Mej-Szczególna jest też pozycja języka obsługującego różne sfery życia społecznego. Człowiek ustosunkowuje się do świata głównie poprzez symbole, tym samym język staje się symbolicznym przewodnikiem po kulturze oraz wpływa na postrzeganie całej rzeczywistości.

Współcześni przedstawiciele nauk społecznych skłonni sąprzypisywać składnikowi kulturowo-językowemu wielką rolę w polskich przemianach. Cywilizacyjna niekompetencja ustrojowa i rozziew między świadomością społeczną a praktyką stały się motorem przemian w powojennej Polsce (por. Śztompka 1993).

PolsJuepMę®^    W X3£ w. (dp>1945 r.)

Dla przedstawienia powojennych pizeanli^iihMjiwyGhi (ideólogicz-no-politycznych i ekonomicznych) oraz w strukturze społecznej celowe będzie odwołanie się do czasów bezpośrednia poprzedzających omawiany okres, tj. do międzywojnia (1918-1939) i czasu wojny (1939-1945). Łatwiej wówczas dostrzec i zrozumieć kontynuacje oraz zmiany, a także uwarunkowania teraźniejszości przez przeszłość.

W 1918 r. Polska odzyskała niepodległość po 123-letnim okresie rozbiorów między Austrię, Prusy i Rosję. 27-milionowy kraj wchodził w nowy czas z poważnymi zniszczeniami wojennymi i z zalążkami kapitalistycznej modernizacji politycznej i gospodarczej, zapoczątkowanymi w drugiej