IMAG0607

ii

|ln

Mi

elolicliji

iii lii ICZ# I

^ar^inesie hausańsleiegfo islamu: duchy hori

Kj^wno w świecie islamu, jak i na wszystkich innych obszarach IŁrowych pojawia się wiara w duchy, będące przedstawiciela-H niższego świata duchowego. W islamie są to dżinny, przejęte przez większość ludów zislamizowanych, w kulturze hausańskiej ^ funkcjonują jeszcze duchy nazywane bori, opiekuńcze duchy plemienne. Wierzą w nie przede wszystkim nieliczne grupy niezis-jamizowanych Hausańczyków, ale Hausańczycy muzułmanie także nie do końca uwolnili się od ich wpływów.

Jak pisze Trimingham, „świat nadnaturalny, znany muzułmanom mieszkającym we wsiach, jest mieszanką wierzeń afrykańskich i muzułmańskich. Podczas jednak, gdy elementy muzułmańskie są stałe, afiykańskie różnią się ze wsi do wsi. Trudno wskazywać na jakieś szczegóły, ponieważ każde z wierzeń może być przedmiotem odrębnego studium”³⁰. Songhajowie mają swoje dyin i hole, Fulanie -surkulle. Najbardziej znane są jednak hausańskie duchy bori.

Bori znaczy po hausańsku po prostu „duch”. „Przyjęcie islamu przez Hausańczyków i idący za tym rozpad tradycyjnych struktur społecznych spowodowały upowszechnienie się kultu tych bori, które dotychczas były czczone jako duchy opiekuńcze pojedynczych klanów. Wraz z przejęciem islamu w wierzeniach pojawiły się nowe grupy duchów, wyraźnie związane z religią muzułmańską”³¹.

Bori są wszechobecne i właściwie wszechwiedzące, funkcjonują w społecznościach podobnych do ludzkich - mają żony, mężów, dzieci, ale są niewidzialne. Ich obecność można tylko odczuwać, szczególnie kiedy wcielają się w ludzi. Są bori złe i bori dobre -tepierwsze nazywane „białymi”, drugie „czarnymi”. Wśród bori czczonych przez niezislamizowane społeczności Maguzawa pojawiły się duchy „muzułmańskie” - zazwyczaj identyfikowane jako

³⁰    J. S. Trimingham, Islam in West Africa, Oksford 1961, s. 53.

³¹    I. Siwierska, Dobre duchy bori, „Okolice” 1989-1990, nr 11/89-10/90, ^s-136; por. także S. Piłaszewicz, Egzotyczny świat sawanny. Kultura i cywilizacja hduHausa, Warszawa 1995, s. SI—92.

n

IM

il

$r

i