(723)

Rozdział ósmy

■m

Terroryzm międzynarodowy: ideologii formy działania i metody jego

Problemy z definicją terroryzmu

tm

PHI

Terrorystyczny atak na World Trade Center i Pentagon, a także zadeklarowana pil Stany Zjednoczone wojna z międzynarodowym terroryzmem mają symboliczną wymowę, torując drogę wizerunkowi relacji międzynarodowych w XXI stuleęjfflB

Język polityki i mass mediów spopularyzował to zjawisko, stosując wobec ńięgl

różnorodną terminologię, jak na przykład plaga XXI w. czy akt bestialstwa i barbaaB rzyństwa, jednoznacznie przy tym wskazując, iż sprawcami tych czynów są islamsfgj ekstremiści. Jest to jednocześnie woda na młyn zwolenników koncepcji „zderż^fflj cywilizacji”, czyli konfrontacji islamu ze światem zachodnim. Tymczasem problemy ten ma kilka wymiarów: 1) prawny, gdyż wciąż nie ma jednoznacznej i uniwerśffg nej definicji terroryzmu; 2) typologiczny, polegający na określeniu celów (na prl|| kład separatyzm czy ruch rewolucyjny); 3psychologiczny, albowiem istnieje wi<§f powodów, dla których jednostki bądź grupy są zdolne do sięgnięcia po przerfiffflH 4) geograficzny, gdyż pewne działania koncentrują się na określonym obszarze, p^T czas gdy inne mają charakter międzynarodowy.    \ffjjg

Terror/terroryzm w dyskusjach prawno-naukowych: Według Słownikal razów obcych łacińskie słowo terrere oznacza strach, rzecz straszną a także siamffl przerażenia oraz stosowanie prawa pięści, co jednoznacznie wiąże go z użyctenfiĘ przemocy w celu wywołania określonych skutków¹. Współcześnie termin ten odtfo||i szony jest do działań jednostek czy grup uznających go jako narzędzie w ramąęng realizacji własnych celów. Liczba ponad stu dwudziestu definicji świadczy jednSa dobitnie, iż nadal jest to zjawisko zbyt skomplikowane i niejednoznaczne nie tylflŁ w wymiarze politycznym, ale i prawnym. Wciąż bowiem nie wiadomo, czy uzńifi je za działalność kryminalną (przestępczą) o pejoratywnej konotacji, czy też za pójiS

‘ W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1975, s. 973.

ą charakteryzującą się odmienną recepcją ze względu na przyświecający jej cel [(^logiczny. Nie wolno zapominać, iż terror może również stanowić metodę rządze-$>'ęzego przykładem są nazistowskie Niemcy czy system stalinowski w ZSRR. Po ilpierwszy politycznie wykorzystali go jakobini w czasach rewolucji francuskiej, ^rystal się jedną z faz rewolucyjnych przemian w celu pozbycia się wrogów pań-ipai nowej władzy.

|W tym kontekście Krzysztof Indecki, analizując prawne aspekty terroru jako lÓdy rządzenia, pisze: 1) terror może być postrzegany jako zjawisko o charakterze uJitycznyrn, jako forma politycznej przemocy podjętej w celu przekazania polickiej informacji; 2) polityczna przemoc nie może być utożsamiana z przymusem Ipmstwowym (aparatem państwowym); 3) stosowanie terroru stanowi rezultat zacho-Egpiia określonych podmiotów: jednostek, grup jednostek (żołnierzy policji, formacji |j|||militarnych). Terror służyć więc może podtrzymywaniu władzy lub jej uzur-||p/aniu - zawsze jest wynikiem masowego stosowania przemocy; 4) zwalczanie Heeo terroru (w piśmiennictwie przedmiotu zwanego też terroryzmem państwowym)

Kaga innych środków walki, gdyż skierowany jest przeciwko innemu adresatowi itwu i jego agendom lub agentom)^{1 2}.

SjTNicco odmiennie ujął to Walter Laąuer, według którego należy rozróżnić tak Pwąhy terroryzm odgórny (uprawiany przez państwo i elity władzy dążące do jej ||a|howania) i oddolny, związany ze sprzeciwem jednostek lub grup wobec państwa, jpmak zasadniczo termin terroryzm Laąuer odnosi do mniejszych grup o charakte-||zę³politycznyrn, a także do organizacji rewolucyjnych lub partyzanckich (choć w tej |||vestii w literaturze przedmiotu istnieje głęboki spór odnośnie do uznania guerilli ©'działania terrorystyczne)⁴.

III’Według Richarda E. Rubinsteina terroryzm to działanie wykorzystujące prze-gnpc i uprawiane przez jednostkę lub grupę, które z prawnego punktu widzenia jest igpbawione znamion legalności. Jak jednak autor definicji wskazuje, skoro z jednej plfony nie można za sprawiedliwe uznać aktów zabójstwa, rabunku czy porwania, to Szy można za nie uznać posiadające swoiste sacrum władzy wojnę cży rewolucję, IgpSre kojarzą się z przemocą, i to na znacznie większą skalę³. Z kolei Martha Crens-Bpr, kładzie nacisk na sprawców aktów terroru, który nie jest przemocą zbiorową, sprowadza się do metody walki stosowanej przez niewielkie ugrupowania anga-Ipijące w istocie niewielką liczbę bezpośrednich wykonawców⁵. Krzysztof Indecki ^proponował dwie definicje o dużym stopniu ogólności: 1) terroryzm obejmuje akty mocy popełnione zarówno przez jednostki, jak i grupy jednostek, a także przez

1

² K. Indecki, W sprawie definicji normatywnej terroryzmu, [w:] E. W. Pływaczewski (red.), Przestępczość

2

pnizowana, świadek koronny, terroryzm, Kraków 2005, s. 262, 263.

3

' ³ R. E. Rubinstein, Alchemists of Revolution, New York 1987, s. 17.

4

|p; ; ³ W* Laquer, A History ofTerrorism, New Brunswick 2002, s. 1.

5

Cyt. za B. L. Nacos, Terrorism and Counterterrorism, Understanding Threats and Responses in the lfpst-9/ll World, New York 2006, s. 20.