~LWF0038 (4)

— —-    , •>«vj.j vu ucud^jt^ zuoiano ustalić ■ nie jest

ich zresztą wiele — pochodzą z końca X w. i pierwszej połowy XI w. Trelleborg na przykład istniał mniej więcej od 975 r. do 1050 r. Zapewne inne obozy również

Srebrna figurka z wisiorka z Aska (Szwecja). Zwraca uwagę sposób ozdobienia jej sukni i wisiorki na szyi

funkcjonowały wtedy, gdy w Danii panowali Swen Wi-dłobrody (około 986—około 1014 r.), Kanut Wielki (1018— —1035 r.) i jego następcy. Wiadomo, że właśnie ci władcy prowadzili zaborcze wojny przeciwko Anglii, którą wreszcie ujarzmili, a Kanut został nawet jej królem. Dlatego też pewni historycy sądzą, iż obozy (przypomnijmy ich świetną z militarnego punktu widzenia lokalizację) stanowiły punkty oparcia dla oddziałów wojskowych i_ okrętów, na których HęlFnjuńi^y ^onungo^vne~dÓko----nywall wypraw na Anglią.*⁶ Możliwe, Iz w obozacIT tych grupowani byli -najemnicy Swena lub Kanuta; imiona

wielu z nich" uwiecznione zostały w inskrypcjach runicznych na głazach odnalezionych w rozmaitych częściach Skandynawii. Wiadomo, że Kanut Wielki posiadał wyborowe oddziały, swego rodzaju gwardię królewską lub straż przyboczną, zwaną „thinglid”, przy której pomocy rządził podbitą Anglią. Nie jest jednak wykluczone, że obozy pochodzą z połowy lub nawet końca XI stulecia. W związku z tym część historyków wskazuje, że król duński Kanut II (panujący od 1080 r.) szykował śię do wyprawy przeciw Anglii, lecz w 1086 r. zginął w Oden-see podczas powstania wznieconego przez zmaltretowaną podatkami ludność; kronikarz opowiada, że spalono nawet jego twierdzę. W szczątkach obozu Nonneberg w Odensee występują właśnie ślady pożaru, który zniszczył obóz. Natomiast więź między istnieniem obozów a wyprawami- na Anglię należy do sfery przypuszczeń. W obozach prawie nie ma przedmiotów pochodzenia zachodnioeuropejskiego, brak zwłaszcza pieniędzy bitych w Anglii; a przecież na całej północy rozproszone są — mówiliśmy już o tym — wielkie skarby stanowiące nagromadzenie tych monet.

Proponowano jeszcze inne hipotezy na temat przeznaczenia obozów. Na przykład próbowano udowodnić, że zostały one zbudowane dla ochrony Danii przed -napadami wikingów", a więc służyły do celów obronnych, nie zaś jako punkty oparcia do napaści na inne kraje, upinie te nie zyskały wszakże szerszego uznania w środowisku naukowym. Hipoteza, że obozy wznieśli 'na terenie Danii jej zdobywcy, pragnąc utrzymywać w posłuszeństwie miejscową ludność, również nie jest dostatecznie uzasadniona. Dotychczas też pozostaje nie wyjaśniony następujący ciekawy fakt: przedmioty znalezione w Trelleborgu należą przeważnie do obszaru bałtyckiego i przypominają •wykopaliska z Hedeby i Birki.⁴⁷

Badanie schematów duńskich obozów nasuwa wniosek, że (zostały one opracowane przez doświadczonych inżynierów i geometrów, biegle władających cyrklem i mia-rą.j Zdaniem jednego z naukowców trudno przypuszczać, ażeby wikingowie rozporządzali aż tak doskonałą „biurokratyczną, pedantyczną machiną”. Budowa tego typu

81

6 Wyprawy wikingów