~LWF0040 (4)

prototypów. W każdym jednak razie nie są one w Europie zjawiskiem całkiem wyjątkowym. O ile nawet rzymska sztuka inżynierska mogła wywrzeć wpływ na twórców duńskich obozów, o tyle nie uzasadnione wydaje się wywodzenie inżynierów⁷, którzy je wznosili, z Bizancjum, a tym bardziej z jeszcze odleglejszych krajów* wschodu. Niemniej jednak stopa rzymska — podstawia wszelkich wymiarów, według których budowano obozy — nadal niepokoi uczonych.

Należy zaznaczyć, że plany, w myśl których wzniesiono wszystkie cztery znane nam obozy, różnią się od siebie. Jeszcze wyraźniejsze różnice występują w technice konstruowania domów. W związku z tym właśnie wypowiadano pogląd, że obozy należały nie do konungów* Danii, lecz do potężnych wodzów, którzy wiadali poszczególnymi okręgami kraju.⁵¹ Przy takiej interpretacji teza dopuszczająca istnienie duńskiej tradycji budowianej staje się bardziej prawdopodobna. Wskazywano także na fakt, iż lokalizacja obozów z wojskowego punktu widzenia była zdeterminowana nie tylko bliskością morza, ale również możliwością panowania nad okolicą. Znaczy to, że wodzowie obozów (niezależnie od tego, kim byli: miejscowymi przywódcami, czy też sługami konunga duńskiego), przy pomocy zakwaterowanego tu garnizonu sprawowali wiadzę nad okoliczną ludnością.⁵²

Pochodzenie i przeznaczenie obozów duńskich X—XI w. stanowią jedną z wielu tajemnic pozostawionych nam przez wikingów. Być może legenda o wikingach z Joms-borga jest wszelako w pewien sposób związana z istnieniem tych obozów. Niezależnie zaś od tego, jak zostanie rozwiązany problem budowmiczych Trelleborga, Aggers-borga i pozostałych obozów^, faktem oczywistym jest, że 'SrKtQ^w^Tszystko obozy duńskie_I nie powinno się ich po

mijać ^moWI^r^Twwypra-w^ach wikingów.

Jest rzeczą znamienną, że według staroskandynawskiej mitologii Walhalla, pałac głównego bóstwa: Odyna, miała kształt ogromnej sali o kilkuset drzwiach. P~aw^ro wstępu do Walhalli zdobywali wyłącznie wojownicy, *.y polegli w walce. Uczony norweski M. Olsen dopatrywał się w tym szczególe związku z rzymskim Koloseum; utrzymywał, że Skandynawowie wyobrażali sobie Walhallę jako ogromną, amfiteatralnie zbudowaną widownię.⁵³ Czy jednak nie można odnaleźć bliższego prototypu dla pałacu Odyna?⁵⁴ Czy nie jest dostrzegalna więź Walhalli z pierścieniowymi obozami wikingów? Jak sądzę, to, iż pałac Odyna był siedzibą wyłącznie bohaterów, którzy zginęli w boju, czyli einheriarów, jest istotniejszą sprawą w opisach Walhalli — przekazanych przez Starszą Ed-dę — aniżeli liczba drzwi i liczba wojowników, którzy równocześnie mogli przez nie przejść: 960 wojowników przez ikażde z 640 drzwi, co przecież stanowi oczywisty wytwór fantazji. Pamiętajmy, że legenda o wikingach z Jomsborga akcentowała ten sam motyw: na tym terenie mogli znajdować się jedynie wikingowie. A wrota do obozów duńskich wikingów, choć były tylko cztery, wychodziły na wszystkie cztery strony świata. Czy bezzasadne więc jest przypuszczenie, że budowniczowie obozów starali się wcielić w życie swe wyobrażenia o Walhalli jako o miejscu przebywania wybranych wojowników? ⁵⁵