~LWF0052

5. Phalliczna procesja, rysunek na skale z epoki brązu, Ekcnberg

pod Norrkoping, Szwecja.

również bóstwa. M. in. przysięgano na Njorda, który w mitologii Eddy nie odgrywał już większej roli; wskazywałoby to na stosunkowo wczesne wystąpienie omawianego procesu.

Zagadnienie roli bóstw w przysięgach, stanowiące składową część problematyki stosunku ich do porządku prawnego omówimy niżej. Tutaj interesuje nas tylko zewnętrzna forma składania przysięgi i rola kapłana

106

w tym akcie. Posiadamy stosunkowo pewne materiały źródłowe, pozwalające na odtworzenie interesujących nas faktów. W jednej z wersji Landndmabólc, tzw. Hauksbó/c występuje opis procedury ⁵¹, brzmiący dość prawdopodobnie w przytaczanym niżej fragmencie, co potwierdzą inne źródła: „Ten pierścień powinien trzymać na ramieniu każdy godi podczas thingów, którym przewodniczy. Pierścień ten powinien on uprzednio umoczyć w krwi zwierzęcia ofiarnego, które on sam złoży na ofiarę. Każdy, kto przed thingiem ma załatwić sprawę, ma przedtem złożyć przysięgę na ten pierścień⁴⁴. Istnienie takich pierścieni (baugr, hangar), a wspominają o nich również źródła anglosaskie, potwierdzone zostało dziś niestety nieistniejącym znaleziskiem archeologicznym w Pietroassa (Rumunia), które wskazuje, że opisywana lub zbliżona forma przysięgi znana była również Gotom czarnomorskim ⁵².

Również, jak o tym czytamy w jednej ze strof Jhwamdl, Odyn złożył przysięgę na baugr™, której notabene nie dotrzymał.

Trudno przypuścić, by taka forma składania przysięgi, jaką znamy na podstawie Landndmabólc, mogła być wynikiem spontanicznego, żywiołowego rozwoju zwyczajów prawnych. Nie zapomnijmy o wtórnym powiązaniu wiecu z religią w Islandii, właśnie przez osobę

⁵¹ Landndmabólc, TTauksbók, Kobenliayn 1900, cap. 268: „pann baug skylldi hver godi hafa a lienndo ser til Logjńnga allra ]ieira er liann skylldi sialfr heyia ok rióda liann |jar adr riodu nauts blóds J)ers er liann blótadi [jar sialfr. hverr sa madr er }jar jirifti logskil af henndi Leysa at domi skylldi adr eid yinna af jieirm baugi⁴⁴.

⁶²    P. P. Magoun jr., On the old-germanic altar- or oath ring8 (słallarhringr), „Acta Philologica Scandinavica“, 20 B., Co-penbagen 1949, s. 277—293.

⁶³    Hdramat zwrotka 110: „Baugeid Ódinn ' bygg ek at unnit hafi. | bvat skal hans tryggdom triiaT⁴.

107