~LWF0055 (4)

z poganami. Ziemi początkowo było pod dostatkiem. Powstające w procesie kolonizacji społeczeństwo islandzkie składało się ze stosunkowo znacznie odosobnionych skupisk, w których przewodzili wpływowi pionierzy-prze-siedleńcy lub członkowie ich rodzin. Podobnie jak w swej norweskiej ojczyźnie, tak i tutaj nadzorowali oni życie społeczne, celebrowali obrzędy kultowe i spełniali wymiar sprawiedliwości w całej okolicy. Islandczycy trudnili się głównie hodowlą bydła, rybołówstwem, polowaniem na izwierzęta morskie .i — w mniejszym stopniu — rolnictwem. Wielu spośród bondów islandzkich, zwłaszcza możni hawdingowie, brało udział w wyprawach zamorskich.

W 930 r., gdy zasiedlenie Islandii było w zasadzie zakończone, utworzono wspólne dla całej ludności wyspy zgromadzenie, zwane althing, uchwalono pierwsze prawa, wzorowane zresztą na norweskich. Skandynawowie nie posiadali jeszcze piśmiennictwa ani prawa pisanego; trzeba było przeto pamiętać jego treść i wykładać ją na althingu. W tym celu powołany został obieralny urząd wykładnika praw. Althing stał się nie tylko organem sądowym i prawodawczym Islandii, lecz również miejscem kontaktów między mieszkającymi w rozproszeniu wyspiarzami i ośrodkiem ich życia kulturalnego. Jeśli chodzi o organizację wymiaru sprawiedliwości, to wyspa podzielona została na „ćwńerci”, czyli dzielnice, z których każda z kolei dzieliła się na trzy okręgi thingowe. Władzę w okręgach sprawowali najbardziej wpływowi i najbogatsi hawdingowie, zwani godi. Godi byli kapłanami i przewodzili miejscowym thingom.

W epoce wikingów w Islandii nie ukształtowała się wdadza ogólnopaństwowa. Proces powstawania klas, który w tym okresie rozpoczął się w krajach skandynaw -skich, przebiegał w Islandii szczególnie powoli. Główną masę ludności stanowili bondowie, posiadający niewolników i wyzwoleńców. Islandzcy możni nie stali się klasą panującą. Ich wpływy społeczne korzeniami swymi tkwiły w tradycjach wspólnoty rodowej. W Islandii, na skutek specyficznych wyspiarskich worunków i niewielkie-114 go znaczenia rolnictwa, długi czas zachowały się archaiczne przedklasowe porządki.

W osiemdziesiątych latach X w. Norwegowie i Isl-and-czycy dotarli do Grenlandii. Odkrywca jej, Eryk Rudy, opuścił Islandię z takiego samego powodu, z jakiego swego czasu jego ojciec zbiegł z Norwegii: był zabójcą i został wyjęty spod prawa. Pożeglował na zachód, gdzie — jak opowiadano — znajdowała się nieznana ziemia. Tak została odkryta Grenlandia. Erykowi spodobały się żyzne, obficie porosłe piękną trawą doliny, przypadła mu do gustu obfitość ryb, morsów i fok w morzu. Powróciwszy do Islandii po przepłynięciu ogółem 4,5 tysiąca kilometrów, chcąc zachęcić przyszłych kolonistów, nadał nowo odkrytej wyspie nazwę Zielona Ziemia. Brak gruntów, odczuwany już wtedy w Islandii, skłonił część jej mieszkańców do przesiedlenia się na Grenlandię, gdzie panowały podobne warunki naturalne. Stopniowo ukształtowały się osady Wschodnia i Zachodnia. Archeologowie odnaleźli tu pozostałości około trzystu dworów pierwszych osadników (skandynawskie osady w Grenlandii-wyludniły się w XIV stuleciu).⁶⁷

Żeglarze skandynawscy, którzy dotarli aż tak daleko na zachód, zbliżyli się do nieznanej im Ameryki. Żegludze na zachód sprzyjały płynące w tym kierunku prądy. Nic dziwnego, że w końcu X w. odkryli oni Amerykę.

Historię tego odkrycia, opisaną w sagach islandzkich, pokrótce tak można przedstawić. Około 986 r. Bjarni Herjulfsson, żeglując z Islandii do Grenlandii, zbłądził. Popłynąwszy zbyt daleko na zachód, dostrzegł ląd, ale nie przybił do niego. Współplemieńcy zarzucili mu później brak przedsiębiorczości i ciekawości. Po kilku latach Leif, syn pierwszego grenlandzkiego osadnika Eryka Rudego, na tym samym okręcie, co Bjarni, wyruszył na morze, by odnaleźć ów nieznany ląd. Po dłuższej podróży odkrył ziemie, które nazwał Hellulandem, czyli Krajem Płaskich Kamieni. Następnie odkrył ląd porośnięty lasami i z tego powodu obdarzył go mianem Markland, co znaczy: Ziemia Lasów. Po następnych dwóch dniach żeglugi dotarł do ziem, które nazwał Winlandem. Późniejsze sagi utrzymują, że nazwa ta pochodzi od dzikiego

8*

115