~LWF0124

Również bardzo liczne inskrypcje z czterdziestych lat XI w. z Upplandu i Sodermannalandu, wzniesione przez chrześcijan lub ich chrześcijańskich krewnych, które zawierają inwokację w rodzaju: ..Niech bóg strzeże jego duszę!" i często ozdobione są znakiem krzyża (greckiego!) pod względem swego układu rzeźbiarskiego i epigraficznego nie różnią się zupełnie od przedchrześcijańskich.

Najstarsze kościoły w Norwegii, tzw. stavkyrkor (patrz ryc. 11, s. 201) posiadają ozdoby na zrębach dachów w postaci smoków, zbliżonych stylistycznie do smoków, umieszczonych na dziobach i rufach okrętów wikingów, bardzo dobrze znanych na podstawie wykopalisk (patrz ryc. 12, s. 213). Smoki te nie były obojętne z punktu widzenia religijnego. Motyw walki ze smokiem występuje bowiem w szeregu mitów.

'^TTa£i sam smok widoczny jest na ramionych krzyża z wyspy Man (patrz ryc. 13, s. 220). Nie wiadomo wprawdzie, czy postać walcząca ze smokiem przedstawiać ma Chrystusa, czy też Thora. Nawet jednak, gdyby celem rzeźbiarza było rzeczywiście przedstawienie tego pierwszego, sam motyw mógł być jawną reminiscencją znanych wątków z mitologii germańskiej. Podobnie sceny przedstawione na krzyżu w Gosforth, Northumbria, na których widzimy Lokiego w okowach oraz Thora wyciągającego smoka z morza (patrz ryc. 14, s. 251) mogą być również interpretowane w duchu mitologii chrześcijańskiej: Loki przekształca się w spętanego szatana, miejsce zaś Thora zajmuje Jezus.

Również ciekawy przejaw synkretyzmu religijnego w sztukach plastycznych stanowi tympanon w kościele w Ostra Karup w Skanii, na którym obok postaci biskupa widnieje znak słońca w postaci koła z symbolicznie zaznaczonymi promieniami (patrz ryc. 15, s. 251).

JM

14. Krzyż z kościoła św. Andrzeja na wyspie Man.

15. Tympanon w kościele w Ostra Karup, Skane.