skanuj0099 (4) tif

i wyjątkowo małe zmiany w ciągu jednego tysiąclecia. Jakże godne podkreślenia, gdyż kształty naczyń, zwłaszcza ceramicznych, bardziej były podatne na zmiany. Z epoki wczesnej szczególną uwagę zwracają kamienne pokrywki z końca okresu wczesnominojskiego, ozdobione uchwytem w kształcie psa, wyraźna zapowiedź naturalistycznych tendencji sztuki pałacowej.

Rozmaitość gatunków kamienia i bogactwo dekoracyjne waz kamiennych uległo pewnemu zahamowaniu w okresie średniominojskim, gdyż funkcję naczyń stołowych spełniała niemal wyłącznie zastawa ceramiczna i metalowa. Dopiero w XVI i na początku XV w. p.n.e. ponownie roz-90a. Pieczęć minojska

t98

kwitła sztuka zdobnicza w kamieniu. Wytwarzano wówczas kubki, naczynia codzienne oraz przedmioty kultowe i wazy o kształtach fantazyjnych, sławne rytony o rozmaitej formie, często bogato dekorowane płaskim reliefem, wymownie świadczącym o nowych możliwościach artystów minojskich.

W jednym pomieszczeniu pałacu w Kato Zakro (ryc. 15) odkryto nawet „skarbiec” z pięknymi naczyniami kamiennymi, który był po prostu składem gotowych wyrobów, wykonanych w pobliskim warsztacie pałacowym. Wśród tych naczyń zasługują zwłaszcza na uwagę wspaniałe naczynia nie dekorowane, naśladujące kształty naczyń metalowych. Wykonane z wielobarwnego marmuru, wapienia, alabastru, porfiru, obsydianu, steatytu i serpentynu, naczynia te wskazują, że artyści z Kato Zakro podejmowali się również obróbki surowca bardzo trudnego, a więc np. obsydianu. Mały dzban z żółtawego kryształu górskiego ozdobiony paciorkowym uchwytem i kołnierzem z fajansu i złota należy do najcenniejszych przedmiotów ze „skarbca”. Inne naczynia, np. marmurowe, pokazują jak trafnie artysta wykorzystał barwne plamy kamienia. Równocześnie starał się przełamać tradycyjne nawyki narzucone przez formy kamieniarskie. Miękkie w zarysie, obce sztuce kamieniarskiej uchwyty wskazują na wzory metalowe (ryc. 93). inne naczynia kamienne mają charakterystyczne kształty wydłużone. Ciekawe są także wysokie kielichy na nóżce, z plamistego obsydianu lub wielobarwnego marmuru.

Typowym reprezentantem sztuki minojskiej jest inna grupa naczyń kamiennych. Należą do niej zarówno naczynia użytkowe, jak I kultowe.

199