Wykład 9. Systemy klasy MRP/ERP Wykład 9. Systemy klasy MRP/ERP
Zdolności
Komputerowo zintegrowane systemy zarządzania produkcją
produkcyjne
Zamówienia
klientów
Zarządzanie produkcją
Asortymentowy
Aby zaspokoić potrzeby klienta i osiągnąć oczekiwany wynik finansowy, każdy producent
Prognozowany
plan produkcji
popyt
musi odpowiedzieć na podstawowe pytania: co produkować, w jakich ilościach, kiedy i przy
użyciu jakich zasobów. Błędne rozpoznanie tych problemów prowadzi do wytwarzania
produktów nie akceptowanych przez rynek, wzrostu zapasów, niewykorzystania zdolności
Rozwinięcie Główny
struktury harmonogram
produkcyjnych, a w konsekwencji do kłopotów finansowych producenta aż do upadłości
wyrobów produkcji
włącznie.
Sprawdzonym i dającym pozytywne wyniki modelem zarządzania produkcją, obowiązującym
Planowanie
Procesy
potrzeb
od kilku lat w przemyśle państw wysoko rozwiniętych, jest MRP II. Jest to standard technologiczne Stan
materiałowych
zapasów
opracowany przez organizację APICS (Amerykańskie Stowarzyszenie do Spraw Zarządzania
Zapasami i Produkcją) w latach 80. Pierwowzorem systemu MRP II była metoda planowania
potrzeb materiałowych (MRP) autorstwa Josepha A. Orlicky ego, która powstała w latach 60.
Zlecenia
Podstawą do wystawienia zleceń produkcji lub zakupu są tu plany produkcji wyrobów
Zlecenia
produkcyjne
zakupu
finalnych. Wyrób finalny jest rozwijany w formie drzewa zespołów, podzespołów, części i
materiałów zależnie od stopnia złożoności.
Rys. 1 Schemat funkcjonowania systemu MRP
Metoda MRP II poszerzyła zakres planowania o bilansowanie wszelkich zasobów
Efekty, jakie można osiągnąć przy wykorzystaniu MRP II, warte są wysiłku włożonego w jego
produkcyjnych (zdolności produkcyjnych maszyn, pracowników, zasobów finansowych itp.)
wdrożenie. APICS podaje statystyczne wyniki badań firm, w których funkcjonuje MRP II:
oraz o pętlę sprzężenia zwrotnego pomiędzy ewidencją wykonanej produkcji a planowaniem
wzrost sprzedaży o 16-28%, wzrost wydajności o 10-16%, zmniejszenie zapasów o17-75%,
na poziomie głównego harmonogramu produkcji oraz harmonogramów warsztatowych.
skrócenie cyklu produkcyjnego wyrobów, poprawa terminowości realizacji zamówień
System ten umożliwia symulację planów produkcji również wujęciu wartościowym, stając się
klientów oraz usprawnienie zarządzania jakością. Najnowsze prace nad zarządzaniem
niezwykle cennym narzędziem zarządczym. Za pomocą MRP II można zarządzać firmą
produkcją prowadzą do uwzględnienia w systemie informatycznym powiązań z dostawcami i
realizującą produkcję wg trzech modeli: wyroby konstruowane na zamówienie klienta z
odbiorcami. To kolejne rozwinięcie systemu, jeszcze nie wydane w formie standardu, zyskało
typowych zespołów i części, wyroby produkowane na zamówienie klienta w wielu wersjach z
miano ERP (Enterprise Resource Planning).
gotowych zespołów i części i wyroby produkowane na magazyn. Procedury MRP II obsługują
produkcję dyskretną, powtarzalną, aparaturową oraz wszelkie ich kombinacje.
1 2
System informatyczny organizacji System informatyczny organizacji
Wykład 9. Systemy klasy MRP/ERP Wykład 9. Systemy klasy MRP/ERP
Rzetelna i terminowa informacja jest podstawą do podejmowania zarówno decyzji
Plan działalności
strategicznych, jak i dotyczących bieżącej działalności. Dostępność bogatego zasobu danych
przedsiębiorstwa
Wstępne
(business plan)
jak również możliwość właściwego ich przetworzenia oraz wykorzystania mogą stanowić o
bilansowanie
Prognozowanie
zdolności
popytu
przewadze strategicznej firmy na rynku. Zintegrowany . system komputerowy wspomagający
produkcyjnych
Plan
zarządzanie tymi informacjami jest narzędziem dostarczającym kierownictwu
sprzedaży i
produkcji
przedsiębiorstwa potrzebnej wiedzy o rozmiarach i charakterze przeszłej działalności a przede
wszystkim ułatwia on podejmowanie istotnych decyzji gospodarczych których skutki mogą
rozciągać się nawet w odległą przyszłość.
Główny
harmonogram
produkcji
Kategorie oprogramowania do zarządzania produkcją
- struktury wyrobów
- marszruty technologiczne
- stanowiska robocze Jako pierwsze pojawiły się tzw. systemy dziedzinowe. Rozwiązują one wybrane problemy
Planowanie
- kalendarze robocze
organizacyjne(ewidencyjne) poszczególnych służb przedsiębiorstwa: księgowości
potrzeb
- zamówienia klientów
materiałowych
- koszty standardowe
gospodarki materiałowe, fakturowania, ewidencji środków trwałych itp. W większości
- wyniki realizacji
poprzednich etapówitd.
przypadków jedna firma użytkuje równocześnie programy pisane przez różnych autorównie
współpracujące ze sobą. Pomimo ton ze kilka aplikacji może korzystać z tych samych
Planowanie
zdolności
informacji, każdy program dysponuje własną bazą danych. Utrzymanie zgodności tych baz
produkcyjnych
jest praktycznie niemożliwe Takie rozwiązania ciągle jeszcze dominują w po1skich
przedsiębiorstwach. Przeciwieństwem systemów dziedzinowych są systemy zintegrowane.
Pracują one na wspólnej bazie danych a wprowadzenie i modyfikacja danych dokonywane są
przez uprawnione osoby. Prze waga tych systemów polega głównie na integracji
poszczególnych modułów, co daje możliwość pracy wszystkim użytkownikom w tym
Czy plan jest
NIE
akceptowalny ?
samym czasie na tych samych, aktualnych danych. Programy do zarządzania produkcją
mogą być opracowywane na zamówienie konkretnego klienta lub przygotowywane dla
anonimowego odbiorcy. W tym drugim przypadku sprzedawane są gotowe produkty, w
TAK
których dokonuje się ewentualnie niewielkich modyfikacji zgodnie z życzeniem klienta.
Zaletą systemów przygotowywanych na zamówienie jest możliwość realizacji bardzo
uruchamianie zleceń produkcji/zakupu
specyficznych wymagań odbiorcy, sformułowanych przez niego na etapie analizy systemu.
zarządzanie warsztatem produkcyjnym
sterowanie zapasami
Wdrożenie systemu, który realizuje procedury znane użytkownikowi, jest łatwiejsze. Wady -
sterowanie dystrybucją
to długi czas opracowania systemu (szczególnie jeśli ma on obejmować całość procesów
gospodarczych przedsiębiorstwa) i jego wyższy koszt. Dla po1skich firm, w których kultura
organizacji pozostawia nie raz wiele do życzenia rozwiązanie polegające na pisaniu systemu
Rys. 2 Schemat działania systemu MRP II
na zamówienie wiąże się z niebezpieczeństwem utrwalenia w systemie informatycznym
3 4
System informatyczny organizacji System informatyczny organizacji
Wykład 9. Systemy klasy MRP/ERP Wykład 9. Systemy klasy MRP/ERP
ułomności stosowanych rozwiązań organizacyjnych. Zaletą programów gotowych jest ich śledzenie terminów realizacji należności i zobowiązań, budżetowanie jednostek
uniwersalność (są przeznaczone dla wielu odbiorców), dostępność w każdym momencie organizacyjnych, rozbudowane analizy kosztów w wielu przekrojach (według rodzaju, miejsc
(wystarczy kupić) i zazwyczaj niższa cena od systemów sporządzanych na zamówienie. powstawania, nośników), prowadzenie kalkulacji kosztów i wiele innych działań. W grupie
Systemy gotowe przygotowywane są przez liczne zespoły . specjalistów, zawierają w sobie modułów dystrybucyjnych realizowane są ponadto analizy sprzedaży, kontrola stanu zapasów,
nowoczesną myśl techniczną i organizacyjną oraz do świadczenia dotychczasowych analizy marketingowe, prognozowanie popytu itp.
użytkowników. Oczywiście systemy gotowe również mogą być modyfikowane zgodnie ze
Inne możliwości funkcjonalne zintegrowanych systemów zarządzania to: zarządzanie
specyficznymi potrzebami klientów, jednak trzon systemu (ponad 8o%) pozo staje taki sam.
remontami i służbą utrzymania ruchu, zarządzanie projektami, jakością, gospodarką
transportową, obsługa serwisowa czy system informowania kierownictwa. Cechą
Zakres funkcjonalny systemów
charakterystyczną oferowanych w naszym kraju systemów zagranicznych jest rezygnacja z
Czynnikiem stanowiącym podstawową przesłankę wyboru systemu jest jego za kres
modułów kadrowo-płacowych. Powodem takiego stanu jest specyfika polskich przepisów i
funkcjonalny. Dostępne na naszym rynku pakiety prezentują różnorodne rozwiązania, lecz ich
złożoność stosowanych systemówpłacowych, które są odległe od standardów zachodnich. W
trzon pozostaje w zasadzie jednakowy. Kompletny pakiet zintegrowany obejmuje trzy
to miejsce część dystrybutorów oferuje polskie programy, które są zintegrowane z całością
podstawowe zakresy działalności przedsiębiorstwa: finanse, dystrybucję i produkcję. Często te
systemu.
dwa ostatnie łączone są pod nazwą logistyki. System musi integrować zadania związane z
planowaniem popytu na wyroby przedsiębiorstwa, opracowywaniem planu produkcji,
Sprzęt. Systemy operacyjne. Bazy danych...
planowaniem i realizacją zaopatrzenia materiałowego, sterowaniem zapasami na poziomie
Przedmiotem niniejszego wykładu są pakiety, dla których podstawową platformą sprzętową
materiałów, robót w toku i wyrobów gotowych, obsługą klientów, ewidencją kosztów,
stanowią minikomputery (midrange).Wśród takich ofert dominują dwie grupy produktów:
obsługą należności i zobowiązań, a całość powinna znalez
ć odzwierciedlenie w księgach
systemy dedykowane na komputer IBM AS/400 oraz systemy UNIX-owe działające na
rachunkowych firmy. Większość:
oferowanych produktów spełnia standard MRP II. Są to
dowolnym sprzęcie, np. firm HP serii 9000, ICL, Sun, IBM RS 6000, Motorola, DEC itp.
systemy złożone, zawierające od kilku do kilkudziesięciu (np. aplikacje Oracle około 80)
Każda z ofert ma swoje dobre i złe strony: zwolennicy IBM AS/400 podkreślają
modułów. Budowa taka powoduje, że klient wybiera tylko te moduły, które zamierza
bezpieczeństwo pracy, pozostali otwartość systemu. Oceny muszą dokonać sami
zastosować w swojej firmie. Części systemu są ze sobą powiązane, lecz często ich zawartość
zainteresowani zakupem. Najwięksi producenci oferują pakiety, dla których nie ma
w pewnych fragmentach pokrywa się, aby umożliwić korzystanie z programu pomimo
ograniczeń sprzętowych. Najmniejszą grupę stanowią systemy pracujące w środowisku DOS
zakupienia tylko jego części. W skład standardowego zakresu funkcjonalnego systemu
w sieci NetWare. Są to z reguły oferty dla mniejszych przedsiębiorstw. Statystycznie na 25
wchodzą: finanse i księgowość (księga główna, zobowiązania - rejestr zakupów, należności -
analizowanych pakietówsześć systemów dedykowanych jest do pracy na komputerze AS/400,
rejestr sprzedaży), dystrybucja (zaopatrzenie, obsługa sprzedaży, sterowanie zapasami -
jeden - na komputerze HP 3000, trzy pracują w sieci NetWare (choć takie możliwości posiada
gospodarka materiałowa) i produkcja (definiowanie wyrobów - struktura wyrobów i procesy
więcej pakietów)n pozostałe to programy UNIX-owe. Część tych ostatnich pakietów może
technologiczne, tworzenie harmonogramów produkcji, planowanie potrzeb materiałowych
również pracować w systemie Windows NT. Wśród języków programowania dominują języki
MRP, planowanie zdolności produkcyjnych, zarządzanie warsztatem produkcyjnym).
czwartej generacji (4GL), umożliwiające m.in. łatwe przenoszenie aplikacji pomiędzy
Moduły finansowo - księgowe często uzupełniane są środkami trwałymi, analizami systemami operacyjnymi. Wśród ofert na polskim rynku spotkać można wszystkich wielkich
finansowymi, możliwością pracy w wielu walutach i konsolidacją sprawozdań finansowych. producentów baz danych: Oracle, Informix, Computer Associates (CA-OpenIngres),IBM
Poza tym typowymi funkcjami związanymi z prowadzeniem rachunkowości możliwe jest (DB2), PROGRESS Software (PROGRESS) i Software AG (Adabas).
5 6
System informatyczny organizacji System informatyczny organizacji
Wykład 9. Systemy klasy MRP/ERP Wykład 9. Systemy klasy MRP/ERP
Większość systemów pracuje w trybie znakowy, i posiada interfejs umożliwiający słowniczek)n a większość z nich to systemy MRP II. W początkowym okresie rozwoju rynku
przekazanie danych do arkuszy kalkulacyjnych MS Excel lub Lotus 1 2 3 i ich obróbkę. sprzedawano owe pakiety w oryginalnej (najczęściej angielskiej) wersji językowej. W tej
Największe systemy oferują graficzny interfejs użytkownika (GUI). Użytkownik może chwili wszyscy liczący się dystrybutorzy oferują produkty porozumiewające się z
pracował z danymi z bazy, stosując język zapytań strukturalnych SQL. użytkownikami w języku polskim, a ponadto uwzględniające specyficzne polskie przepisy,
np. dotyczące rachunkowości. Systemy krajowe w większości ograniczają się do technicznego
Producenci systemówzarządzania
przygotowania produkcji,. Nieliczne są pakiety oferujące moduły planowania i ewidencji
produkcji (z reguły są one pisane na zlecenie konkretnego odbiorcy i uwzględniają specyfikę
W przygotowanie tak złożonego przedsięwzięcia, jakim jest opracowanie w miarę
tylko jego działalności). Logika ich funkcjonowania oparta jest na tradycyjnych metodach
uniwersalnego systemu kompleksowo wspomagającego zarządzanie przedsiębiorstwem, musi
zarządzania produkcją, jakościowo innych od systemów klasy MRP.
by:
zaangażowana duża grupa ludzi: analityków, programistów, praktyków gospodarczych,
specjalistów od sprzętu i innych. Stąd firmy tworzące tak duże systemy są przedsiębiorstwami
Dużym problemem dla potencjalnego użytkownika zintegrowanego systemu komputerowego
zatrudniającymi setki, a często i tysiące pracowników. Ich roczne obroty sięgają dziesiątek, a
jest rozpoznanie rynku i wybór interesującej oferty. Dystrybutorzy systemówprzeważnie nie
największych nawet setek milionów dolarów. Praca nad systemami nie ma końca: są one
reklamują się zbyt agresywnie w mediach. W prasie spotkać można tylko kilka regularnie
poprawiane, ulepszane, rozszerzane o nowe obszary funkcjonowania przedsiębiorstwa.
ogłaszających się firm. Również targi komputerowe nie są miejscem, gdzie można by
Tworzy się wersje systemów specjalizowane branżowo - spełniające specyficzne potrzeby
nawiązać kontakty z większością dystrybutorów tego typu aplikacji.
firm odzieżowych, spożywczych, energetycznych i innych Producenci utrzymują stały kontakt
z dystrybutorami i na podstawie ich sugestii, wynikających z doświadczeń wdrożeniowych,
Wdrożenie systemu.
starają się modyfikować i rozwijać oprogramowanie. Na konieczność ciągłego doskonalenia
Wdrożenie zintegrowanego systemu wspomagającego zarządzanie przedsiębiorstwem jest
systemów wpływa również rozwój komputerów, języków programowania i systemów
operacją niezwykle skomplikowaną i pracochłonną.. Jak szacuje APICS, wdrożenie systemu
zarządzania bazami danych. Presja na rozwój systemów jest bardzo silna. Firmy, które nie
MRP II po winno trwać od 21 do 27 miesięcy. Nawet dla firm amerykańskich, które
nadążają za postępem w branży, tracą klientów. Stąd częste przypadki rezygnacji z
zazwyczaj stoją na wyższym poziomie organizacyjnym niż przedsiębiorstwa polskie, tak długi
działalności, co stawia w trudnej sytuacji użytkownikówpakietów, którzy zostają pozbawieni
czas przekształceń jest poważnym problemem. Zmiany, jakie dokonują się w procesie
wsparcia autorów i nie mogą liczyć na rozwój użytkowanego systemu.
wdrażania systemu zintegrowanego, stanowią rzeczywistą rewolucję w firmie. Przebudowie
ulega cały system obiegu informacji, metody i procedury pracy. Takie zmiany muszą budzić
Oferta rynkowa systemówzarządzania
opory wśród załogi przedsiębiorstwa, szczególnie gdy nie do końca zdaje sobie ona sprawę z
Polskimi prekursorami w stosowaniu zintegrowanych systemów informatycznych do
konieczności dostosowania się do nowych warunków i nie widzi bezpośrednich korzyści
zarządzania przedsiębiorstwem były firmy, w których dominującą rolę odgrywał kapitał obcy,
płynących z wdrożenia systemu. Zmiany dotyczą każdego pracownika, nawet takiego, który
np. zakłady sprywatyzowane z udziałem zagranicznego inwestora strategicznego oraz
nie będzie w żaden sposób uczestniczyć w jego obsłudze. Wiele przedsiębiorstw
przedstawicielstwa firm zachodnich. Obecnie potrzebę wspomagania zarządzania z
przyzwyczajonych jest do systemu pracy, który nie wymaga specjalnej dokładności i
integrowanymi systemami informatycznymi w coraz większym stopniu uświadamiają sobie
terminowości dokonywania ewidencji. Informacje są zazwyczaj dostępne zbyt póz
no. Nie
polscy menedżerowie. Programy oferowane na naszym rynku można podzielić na krajowe i
mogą więc służyć do podejmowania bieżących decyzji przez kadrę kierowniczą. W nowych
importowane. Wśród systemów wspomagających zarządzanie produkcją dominują
warunkach wymagana jest dyscyplina w ewidencjonowaniu zdarzeń gospodarczych, bowiem z
zdecydowanie te drugie. Prawie wszystkie są systemami klasy co najmniej MRP (patrz
wprowadzanych informacji korzysta wiele osób jednocześnie, licząc na ich aktualność. Jednak
7 8
System informatyczny organizacji System informatyczny organizacji
Wykład 9. Systemy klasy MRP/ERP Wykład 9. Systemy klasy MRP/ERP
największe wymagania stawiają nowe systemy zarządzania kadrze kierowniczej gospodarczych w celu zaimplementowania ich w systemie. Jako przykład służyć może Aris
przedsiębiorstwa. Dostępność informacji w czasie rzeczywistym powoduje, że można je Toolset wykorzystywany w systemie R/3 czy Business Process Modeller używany przez firmę
wykorzystać po odpowiednim przetworzeniu do planowania działań bieżących i przyszłych. Oracle.
Dotychczas nie wymagano tego od kadry kierowniczej, bowiem uzyskiwane informacje byłyz
Wdrożenia warunkach polskich
punktu widzenia bieżącego planowania bezużyteczne. Odchylenia od planowanych wielkości
rejestrowane na bieżąco w systemie mogą być w różny sposób interpretowane. Można je
Analiza list referencyjnych i obserwacje realizowanych w Polsce wdrożeń zintegrowanych
zignorować, przewidując ich kompensatę w najbliższym czasie, można także podjąć działania
systemów wspomagających zarządzanie skłaniają do następujących wniosków:
korygujące, aż do całkowitego przeprojektowania przyszłej działalności. Od człowieka
a) zdecydowana większość wdrożeń miała dotychczas miejsce w przedstawicielstwach firm
uzbrojonego w takie narzędzie wymagać trzeba umiejętności podejmowania właściwych
zagranicznych lub w firmach sprywatyzowanych z udziałem zagranicznego kapitału
decyzji.
b) wwiększości przypadków wybierano system używany w firmie macierzystej
Złożoność systemów wspomagających zarządzanie produkcją sprawia, że proces wdrożenia
musi być przeprowadzany według ściśle określonych zasad, które mają ułatwić w miarę
c) pierwsze wdrożenia miały charakter tzw. kontraktów globalnych, tzn. realizowanych
bezbolesne przestawienie się na nowe metody pracy. Większość firm stosuje sformalizowaną
bezpośrednio przez producenta pakietu bądz
przez dystrybutora (konsultanta)
metodykę wdrożenia, zazwyczaj opracowaną przez producenta system. Jako przykłady można
zagranicznego
podać metodykę AIM (Application Implementation Methodology) używaną przez firmę
d) wdrożenia w firmach z dominującym kapitałem zagranicznym dokonywane są znacznie
Oracle, Baan Target stosowaną przez firmę Baan (system Triton), GOPM (Goal Oriented
sprawniej niż w firmach  czysto" polskich.
Project Management) wykorzystywaną przez firmę IFS (System 4), czy CRP (Conference
Room Pilot) stosowaną przez firmę ROSS i jej partnerów (system Promix). Według zaleceń
Podstawową przyczyną tych sukcesówwydaje się autorytet właściciela oraz jego przekonanie
powyższych metod, wdrożenie systemu przeprowadza przyszły użytkownik przy aktywnej
o konieczności wspomagania komputerowego procesów zarządzania. Większość
pomocy dystrybutora systemu. Każde działanie wykonane w związku z wdrożeniem jest
zrealizowanych wdrożeń dotyczy modułów finansowych i dystrybucyjnych. Znaczna część
dokumentowane i przeprowadzane zgodnie z harmonogramem zawierającym tzw. kamienie
wdrożeń, szczególnie w dużych przedsiębiorstwach, trwa znacznie dłużej niż przytoczone w
milowe - punkty kontrolne, których  zaliczenie" powoduje możliwość przejścia do
zaleceniach APICS normy, tj. ponad 2 lata. Jakie są przyczyny takiego stanu rzeczy? Wydaje
następnego etapu. Spośród obydwu stron - dystrybutora i przyszłego użytkownika
się, że "winy" należy szukać zarówno po stronie dystrybutorów, jak i przyszłych
powoływane są zespoły wdrożeniowe, na czele których stoją tzw. project leaders, mający
użytkowników, a pewne przyczyny uznać można za obiektywne.
pieczę nad całością przedsięwzięcia.
Po pierwsze historia zintegrowanych systemów zarządzania produkcją w Polsce jest
Wprawidłowo przeprowadzonym procesie wdrożenia zintegrowanego systemu zarządzania
niezwykle krótka. Większość z prezentowanych firm, oferujących pakiety na polskim rynku,
uczestniczyć powinna również firma doradcza. Jej rola polega na dokonaniu analizy potrzeb
rozpoczęła działalność po 1993 roku. Uwzględniając czas potrzebny na lokalizację systemu,
przyszłego użytkownika w perspektywie najbliższych kilku lat, zaproponowaniu mu ofert
szkolenia przyszłych konsultantów itp. po prostu zabrakło go na udane realizacje. Inną
najlepiej spełniających te potrzeby i wspomaganiu w realizacji zmian organizacyjnych,
przyczyną jest brak w polskich przedsiębiorstwach kadry technicznej znającej choćby
związanych z pracą z systemem komputerowym. Najwięksi z producentów pakietów
pobieżnie zasady metody MRP II. Dotychczas uczelnie nie kształciły specjalistów w tym
wspomagających zarządzanie wykorzystują nowoczesne metody modelowania procesów
zakresie, a nieliczne kursy nie cieszą się zbytnim zainteresowaniem reprezentantów
9 10
System informatyczny organizacji System informatyczny organizacji
Wykład 9. Systemy klasy MRP/ERP Wykład 9. Systemy klasy MRP/ERP
przemysłu. Brak więc w polskich przedsiębiorstwach oddolnego nacisku kadry średniego przedsiębiorstwami zatrudniającymi setki pracowników przy tworzeniu oprogramowania.
szczebla, który skłaniałby zarząd firmy do wprowadzenia nowych metod zarządzania
Perspektywy rozwoju systemówwPolsce
produkcją. Wprzeważającej większości polskie firmy żyją dniem dzisiejszym, nie potrafią
nakreślić swojego wizerunku w perspektywie 5-10 lat, a w związku z tym nie potrafią określić
Analiza potrzeb coraz dynamiczniej rozwijających się polskich przedsiębiorstw oraz wzrost
w miarę precyzyjnie potrzeb w zakresie wspomagania procesówzarządzania, z drugiej strony
zainteresowania polskim rynkiem ze strony zagranicznych producentów oprogramowania
dystrybutorzy systemówwwiększości przypadkówmają zbyt mały potencjał ludzki, aby . stać
skłaniają do optymistycznych prognoz, z roku na rok przybywa ofert, obecni są w Polsce
się partnerami, którzy mogliby wspomagać klientów w czymś więcej niż zapoznanie ich z
najwięksi producenci oprogramowania stosowanego w zarządzaniu przedsiębiorstwem,
systemem. Brak wśród dystrybutorów silnych zespołów analityków, którzy potrafiliby wybrać
przybywać też będzie udanych wdrożeń. Problemy, jakie dziśŁ napotykają polskie
spośród wielu możliwości (mamy wszak do czynienia z systemami uniwersalnymi)
przedsiębiorstwa wdrażające systemy produkcyjne MRP II, powinny być łagodzone w miarę
rozwiązania najbardziej odpowiadające specyfice przedsiębiorstwa. W niedostatecznym
wzrostu liczby szkoleń i doświadczenia firm dystrybucyjnych, a także poprzez korzystanie z
stopniu wykorzystuje się firmy konsultingowe w procesie doboru systemu i doradzania w
profesjonalnych usług konsultingowych. Coraz więcej firm odczuwać będzie potrzebę
trakcie jego wdrożenia. Inna sprawa, że firmświadczących usługi doradcze w tym zakresie
zastosowania kompleksowego systemu komputerowego wspomagającego zarządzanie, coraz
jest niewiele, a na renomowanych doradców stać tylko przedsiębiorstwa bogate. Zakup i
więcej firm będzie też skłonne przeznaczyć środki finansowe na tego typu inwestycje, widząc
wdrożenie kompleksowego systemu wspomagające go zarządzanie należy traktować jak
w ich realizacji szansę na rozwój. Powinno przybywać również ofert dla mniejszych
każdą inwestycję, porównując nakłady z planowanymi zyskami wynikającymi z ich realizacji.
przedsiębiorstw, może nie tak zaawansowanych technologicznie, za to realizujących standard
Kluczową rolę w tym procesie ma czas, po jakim inwestycja przy niesie efekty.
MRP II za niezbyt wygórowaną cenę. Tendencje światowe to rozwój systemów o
Wykorzystanie wiedzy i doświadczeń konsultantów może znacznie przyspieszyć pełne
architekturze klient serwer, dysponujących graficznym interfejsem użytkownika oraz
uruchomienie systemu, a co za tym idzie spowodować szybsze czerpanie zeń korzyści
wykorzystujących technikę programowania obiektowego. Wydaje się, że Polska staje się
finansowych.
coraz atrakcyjniejszym rynkiem, na który warto wprowadzać nowe produkty i doskonalsze
wersje systemówjuż użytkowanych.
Powstaje pytanie, jak na tle przedstawionych ofert zagranicznych wyglądają polscy
producenci oprogramowania. Nie ma, niestety, na naszym rynku zbyt dużo rodzimych
Przykłady zintegrowanych systemówzarządzania produkcją
programów obsługujących zarządzanie produkcją. Jako najbardziej zaawansowane wymienić
W ostatnich latach uwagę przyciągało kilkanaście technik produkcji. Pierwsza z nich,
można następujące systemy: Perfect-Ekspert firmy Junisoftex z Gliwic, system Teta firmy
MRP (Material Requirements Planning  Planowanie Potrzeb Materiałowych) była zawsze
Teta z Wrocławia, system Simple-Produkcja firmy Simple z Warszawy czy SM-Boss tradycyjnym narzędziem kontroli produkcji w Ameryce. Ale czy jest to jedynie narzędzie
przeszłości? Jeśli tak, to co jest jego lepszym następcą: JIT (Just-In-Time) czy OPT
Produkcja firmy Boss a z Gdyni. Opracowanie systemu realizującego w pełni standard MRP
(Optimzed Production Technology  Zoptymalizowany Przepływ Produkcji)?
II i mogącego z powodzeniem konkurować z systemami zachodnimi jest niezwykle trudne i
Dane zbierane w zakresie trzech technik produkcyjnych i operacyjnych były
wymaga wielkich nakładów kapitałowych przy niepewnym efekcie. Z tego powodu wydaje
analizowane w celu uzyskania odpowiedzi, która z technik jest obiecująca do zastosowania w
się, że polskie firmy nie mają możliwości angażowania się w tworzenie tak wielkich przemyśle amerykańskim, biorąc pod uwagę, że większość tamtejszych przedsiębiorstw nie
ma środków pozwalających na całkowitą reorganizację swojego systemu. Różnice w
systemów. Tańsze i efektywniejsze może okazać się skoncentrowanie na specyficznych
technikach zostały uporządkowane zgodnie ze związanymi z nimi korzyściami i
problemach występujących w polskich firmach, szukanie obszarów nie objętych zakresem możliwościami wdrożenia. Nakreślone zostały wymagania instalacyjne oraz spodziewane
korzyści.
funkcjonalnym importowanych pakietów. Takie podejście nie musi być traktowane jako
Przedstawione we wniosku końcowym porównanie systemów OPT, MRP i JIT
przyznanie się do porażki, jest raczej realną oceną możliwości konkurowania z pozwala na określenie, która z technik zarządzania przebiegiem produkcji jest najbardziej
11 12
System informatyczny organizacji System informatyczny organizacji
Wykład 9. Systemy klasy MRP/ERP Wykład 9. Systemy klasy MRP/ERP
racjonalna oraz co należałoby by zrobić w celu implementacji tego systemu w przemyśle słowy, produkt gotowy wymaga starannej produkcji, a nie prognozowania. A
atwiej jest to
USA. osiągnąć w Japonii poprzez JIT, niż w USA czy Kanadzie, co jest spowodowane długością
czasu wytwarzania. Dla przykładu całkowity czas wyprodukowania motocykla w USA i
Przyjrzyjmy się, jak te systemy dorastały. Środowiska pracy w USA, Japonii i Izraelu Kanadzie wynosi półtora miesiąca. Całkowity czas wytworzenia tego samego wyrobu w
są krańcowo odmienne. Na przykład w USA i Kanadzie nie ma ograniczeń powierzchni Japonii wyniósłby jeden do dwóch dni. Z powodu krótkiego czasu produkcji łatwiej jest
terenu i fabryki są na ogół bardzo rozległe. W Japonii powierzchnia jest bardzo ograniczona i Japończykom rozpocząć produkcję w momencie, gdy zamawiany jest produkt gotowy. Dla
staje się głównym ograniczeniem produkcyjnym. Ograniczona przestrzeń jest problemem porównania w USA konieczne jest wytwarzanie w oparciu o przewidywane prognozy.
również w Izraelu. Ponieważ Amerykanie produkują w oparciu o prognozy, wiele wyposażenia fabrycznego
Podstawową różnicą pomiędzy USA i dwoma pozostałymi krajami jest to, że USAma powstaje w celu zaspokojenia przewidywanego zapotrzebowania.
swoje główne rynki zbytu na wytwarzane produkty na terenie USA i Kanady. W przypadku W OPT produkcja nie jest harmonogramowana ani według  ssącego , ani
Japonii i Izraela główne rynki są poza granicami kraju. Istotna jest więc dobra jakość  tłoczącego systemu. Produkcja jest harmonogramowana przy użyciu  wąskich gardeł .
produktów wytwarzanych w tych dwóch krajach. Bardzo kosztowne są próby naprawy lub Wąskie gardła wfabryce są analizowane i kładzie się na nie w czasie planowania produkcji
wymiany uszkodzonych produktów w momencie, gdy muszą one przebyć tysiące mil ponad szczególny nacisk. Produkcja jest planowana w taki sposób, aby ośrodki pracy będące
morzami. W Kanadzie i USA naprawy nie są tak kosztowne. Atrakcyjne jest często wąskimi gardłami były w pełni wykorzystywane. Wszystkie pozostałe wydziały nie będące
produkowanie wyrobówoniższej jakości w celu generowania zysku z części zamiennych. wąskimi gardłami są planowane tak, aby przez cały czas utrzymywać wąskie gardła wstanie
Amerykanie wyznają filozofię zmienności produktu. Starają się dać klientowi tak dużo pełnej wydajności.
opcji wyboru, jak to tylko możliwe. Z drugiej strony, Japonia ogranicza różnorodność
produktu do zaledwie kilku opcji. Modyfikacje produktowe są szczególnie trudne w W MRP systemy harmonogramowania produkcji dzielą zadania produkcyjne używając
środowisku japońskim. Trudno jest im również osiągnąć efektywny czas odzewu zwrotnego założenia, że dostępne są niewyczerpalne z
ródła. CRP (Capacity Requirements Planning 
na dostosowanie produktów do konkretnego klienta, kiedy muszą one być transportowane Planowanie Wymagań Wydajnościowych) jest używane do sprowadzenia harmonogramówz
przez morza. Izraelski system OPT pretenduje do miana kompromisu pomiędzy tymi dwoma powrotem do rzeczywistości. Powyższa dwustopniowa procedura nie może być tak
metodami umożliwiając większą różnorodność produktu niż system japoński. efektywna, jak generowanie optymalnego harmonogramu w jednym kroku. Zarówno w JIT,
Z powodu różnic w filozofii Kanada i USA rozwinęły inne metody produkcji niż jak i OPT ograniczenia wydajności są wbudowane w system harmonogramowania. JIT
Japonia czy Izrael. Amerykańskie fabryki są najczęściej większe i posiadają niewykorzystane wykorzystuje karty KANBAN do kontroli wydajności. OPT używa wąskich gardeł do
powierzchnie. Mają też tendencję do większego rozbudowywania majątku trwałego. Majątek określenia wydajności fabryki. Harmonogramowanie w OPT uwzględnia więcej ograniczeń
ten jest niezbędny do spełnienia wymagań różnorodności produktu. niż MRP. Pozwala to połączyć funkcje MRP i CRP w jednym narzędziu planowania
Zachodni przemysł kładzie nacisk na produktywność pojedynczego pracownika. produkcji.
Filozofią Japończyków i Izraelczykówjest  wydajność drużyny lub wydajność fabryki jako Systemy MRP czynią błędne założenie, że przedmioty są przemieszczane przez
całości. Różnicę tę można dostrzec w technikach wyceny wartości pracy, których używają wszystkie etapy produkcji w partiach o stałej wielkości. Nie występuje to w rzeczywistej
Amerykanie. Kładą oni nacisk na produkcję standartowych elementów na godzinę na każdego fabryce, gdzie rozmiary partii stale się zmieniają. Często partie zaplanowane komputerowo są
zatrudnionego. Pracownicy, aby ich obecność w zakładzie była usprawiedliwiona, muszą większe niż niezbędne do zminimalizowania kosztów związanych z czasami nastawczymi.
wyprodukować ustaloną liczbę sztuk w ustalonym okresie czasu. To skłania pracownikówdo Metoda ograniczania produkcji do partii o określonym rozmiarze narzuca kilka finansowych
nabierania orientacji na szybkość, a nie na jakość. strat w fabryce.
W obu systemach, japońskim i izraelskim, jakość jest częścią funkcji pracowników. Większe rozmiary partii podwyższają również czas całkowity produkcji. Kiedy więcej
Koła jakości są przykładem tego, jak bardzo Japończycy stali się złączeni z jakością. części jest produkowanych w partii, całkowity okres czasu, który zajmie produkcja gotowego
Pracownik nie jest oceniany poprzez ilość wytworzonych części. Produkcja jest mierzona wyrobu będzie dłuższy. Podnosi to koszty uzyskania przychodu i magazynowania.
poprzez określenie, jak bardzo jest niezbędna i w jakim stopniu całkowita produkcja Równowagę pomiędzy tymi dwoma sprzecznymi wielkościami zapewnia wykres krzywej
harmonizuje z produkcją wymaganą, bez generowania zbędnego wyposażenia lub strat. znanych kosztów w opozycji do rozmiaru partii. Optimum wyznacza ekonomiczną wielkość
Te podstawowe różnice są zwykle powiązane z systemami  tłoczącymi i  ssącymi . partii (EBQ).
W kanadyjskim i amerykańskim przemyśle systemy MRP są uważane za systemy  tłoczące . JIT i OPT pokonały problem wielkości partii. W przypadku JIT strategią jest
Lista niezbędnych materiałów jest generowana przez system w odpowiedzi na zamówienie redukowanie wszystkich czasów nastawczych do minimum, dzięki czemu nie jest to znaczący
określonej liczby wyrobów gotowych. Lista ta generuje polecenia zakupu i polecania czynnik przy określaniu wielkości partii. Rozmiary partii mogą więc być małe. W OPT
produkcji tak, żeby możliwe było wyprodukowanie tych wyrobów. Dość często do tego zmienny rozmiar partii jest obliczany dla każdego etapu produkcji i transportu. OPT również
systemu włączane są czynniki oszczędzające, które dostarczają danych o nadwyżce sugeruje redukcję czasów nastawczych do minimum w wąskich gardłach produkcyjnych. To
materiałów po stronie zamówień. Kiedy materiały są dostarczane, są one wtłaczane w maksymalizuje wynik w tych obszarach, co z kolei maksymalizuje wynik fabryki.
środowisko produkcyjne. Za każdym razem, gdy określony etap produkcji dobiega końca, jego Duże rozmiary partii w MRP powodują złe harmonogramowanie wewnątrz wydziałów
produkt wyjściowy jest tłoczony do kolejnego etapu. produkcyjnych. Jeśli wydziały dublują funkcje, powolność w pierwszym wydziale spowoduje
W japońskim,  ssącym środowisku materiały nie są dostarczane do cyklu opóz
nienia startowe w drugim wydziale. Jeśli efektywność jest mierzona, drugi wydział
produkcyjnego, dopóki marketing nie złoży zapotrzebowania na produkt gotowy. Innymi
13 14
System informatyczny organizacji System informatyczny organizacji
Wykład 9. Systemy klasy MRP/ERP Wykład 9. Systemy klasy MRP/ERP
zawsze będzie okazywał się nieefektywny, pomimo tego, że ma niewykorzystaną nadwyżkę Rozpatrując elastyczność systemu produkcyjnego stwierdzamy, że JIT jest o wiele
wydajności. bardziej elastyczny z powodu minimalnych rozmiarów partii i niższego poziomu
Opóz
nienia produkcyjne nakładają się w miarę przebiegu partii poprzez sekwencje wyposażenia. Jakkolwiek OPT, odkąd zmierza do harmonogramowania również niższych
produkcji. Rezultatem są fale produkcyjne. W MRP tuszujemy te fale poprzez poziomów wyposażenia i pozwala na elastyczne rozmiary partii, umożliwia osiągnięcie
wykorzystywanie zapasów zabezpieczających. W JIT wymuszamy zsynchronizowanie całej lepszej elastyczności produkcji niż MRP.
produkcji. Opóz
nienie na jednej stacji spowalnia całą linię produkcyjną równomiernie. Karty Porównując implementację OPT i JIT, odkrywamy, że OPT nie wymaga generalnej
KANBAN i serie czerwonych, żółtych i zielonych świateł są używane do zarządzania reorganizacji fabryki, jak to ma miejsce w przypadku JIT. Przy instalowaniu systemu OPT,
przepływem produkcji przez stanowiska robocze. Produkcja jest zawsze zsynchronizowana i niekoniecznie cała fabryka objęta jest systemem jednocześnie. OPT dopuszcza również
fale produkcyjne nie występują. możliwość równoległego działania ze starym systemem MRP, dzięki czemu właściwe
W OPT falom produkcyjnym zapobiega się poprzez wykorzystywanie wydajności działanie systemu OPT może być sprawdzone przed rozwiązaniem systemu MRP.
zapasowej. Wydziały produkcyjne nie będące wąskimi gardłami mają pewne nadwyżki Rozpatrując koszt operacji, MRP, z powodu swoich wymagań odnośnie dokładności
wydajności, które są używane do pokonywania przeciążeń produkcyjnych. Nacisk jest danych jest najbardziej kosztownym systemem. JIT, z powodu braku wymagań odnośnie
postawiony na utrzymanie gładkiego przepływu produkcji przez wąskie gardła. danych jest najtańszy. OPT kolejny raz plasuje się pomiędzy nimi.
Ostatnim obszarem porównania pomiędzy tymi systemami jest dokładność danych. Z powodu rozwoju elastyczności w planowaniu produkcji i łatwości instalacji, w
Dla MRP dokładność danych jest parametrem krytycznym w całym systemie. W OPT wyniku tego porównania możemy stwierdzić, że OPT jest najlepszą techniką kontroli
wymagania są nieco obniżone. Dokładność danych jest parametrem krytycznym w wąskich produkcji i wyposażenia w przypadku, gdy potrzebujemy zastąpić funkcjonujący system
gardłach i obszarach je zasilających. To skraca czas koncentracji na dokładności danych. MRP.
Zarówno MRP, jak i OPT wymagają wyrafinowanego systemu komputerowego do
generowania harmonogramów produkcji, ale OPT jest zwykle systemem szybszym. Zmiana metody wytwarzania jest niezbędna w celu uczestnictwa w międzynarodowym
WJITwymóg dokładności danych nie istnieje. Systemy komputerowe nie są używane, współzawodnictwie. Potrzeba ta wymusiła powstanie dwóch interesujących opcji systemów
ponieważ nie byłyby w stanie generować informacji wystarczająco szybko. Spływ produkcji wytwarzania: JIT i OPT. Z nich dwóch bardziej kompletnym jest OPT. Ponadto, OPT oferuje
jest zarządzany zwykle na podstawie obserwacji. szczegółową filozofię produkcji wraz z procedurami działania. Zawiera wiele cech JIT i
zawiera dodatkowe korzyści, nie istniejące w JIT. OPT jest narzędziem, które może pomóc
Poprzednie rozważania porównujące MRP i JIT dochodziły do wniosku, że system wytwórcom nie tylko dogonić, ale wręcz prześcignąć ich zagranicznych konkurentów.
MRP może być znacznie ulepszony poprzez implementację specyficznych technik,
używanych obecnie w JIT. Po rozstrzygnięciu, że JIT jest bardziej wydajne niż obecne
systemy MRP, potrzebujemy zobaczyć, jak wypada w tym porównaniu OPT. Widzimy, że
wiele korzyści z systemów JIT zawartych jest w OPT. Ponadto używanie w OPT symulacji
komputerowej daje nam możliwość symulacji pracy fabryki. Jest to nie do osiągnięcia w JIT i
trudne do osiągnięcia w MRP.
OPT jest łatwiejsze do zainstalowania niż JIT, ponieważ może być instalowane w
istniejących już fabrykach. OPT nie wymaga generalnej reorganizacji, jak ma to miejsce w
przypadku JIT, co czyni OPT mniej niszczycielskim jeśli chodzi o bieżącą działalność. W
OPT fabryka jest przekształcana w bardziej efektowną powoli. Nie wymaga to reorganizacji,
która jest konieczna przy JIT. Czyni to OPT atrakcyjniejszym systemem dla tych fabryk, które
potrzebują utrzymywać produkcję i jednocześnie się reorganizować.
OPT oferuje uproszczenie procesu harmonogramowania produkcji. Praca wymagająca
rozwijania, przetwarzania i analizy harmonogramów zostaje uproszczona.
W OPT, istniejące systemy informacyjne takie, jak system księgowości i system
kosztów, są niszczone. OPT redukuje wymagania odnośnie danych. Eliminuje ocenę
efektywności i wykonania. OPT pozbywa się również innych informacji, które są obecnie
uważane za niezbędne do działania fabryki. Standardowe czasy wytwarzania nie są już
efektywnym środkiem zarządzania produkcją. Te zmiany dają efekty w postaci wydziału
księgowości, systemu analizy finansowej, oraz użytkowników polegających na tych
informacjach.
Rozpatrując harmonogramowanie musimy stwierdzić, że OPT dostarcza bardziej
kompletny harmonogram niż JIT. Jakkolwiek szybkość, z jaką JIT dostarcza harmonogramów
jest trudna do pobicia. Niestety prędkość rozwijania harmonogramów w MRP jest tak mała,
że przy niej szybkość OPT robi wrażenie.
15 16
System informatyczny organizacji System informatyczny organizacji