Wakacyjny miniodbiornik AM
Do czego to służy?
Podczas wakacyjnych i urlopowych
wędrówek warto mieć ze sobą radiood-
biornik. Na rynku jest cały szereg przeróż-
nych radioodbiorników, radiomagnetofo-
nów czy radioodtwarzaczy AM/FM i każ-
dy może znalez
ć dla siebie coś odpo-
wiedniego w zależności od wymagań czy
zasobów kieszeni. Tutaj nasuwa się pyta-
nie, czy jest sens pod koniec XX wieku
zajmować się własnoręcznym konstruo-
waniem radioodbiornika? Z napływającej
korespondencji do redakcji wynika, że za-
interesowanie takim najprostszym ukła-
dem jest znaczne.
Aby odpowiedzieć na pytanie zadane
na wstępie  do czego to służy? odpo- wych podłączamy z jednej strony antenę odbiorniku na takim dobraniu jego częs-
wiem tak: do poznania tajników odbioru w postaci drutu o długości kilka metrów totliwości rezonansowej, aby była rów-
radiowego odkrytego sto lat temu. Ponie- rozciągniętego nad ziemią, a z drugiej na częstotliwości radiostacji, z której
waż pierwsze radioodbiorniki były demo- strony uziemienie (np. dołączony drut do chcemy odbierać audycję. W kraju op-
dulatorami amplitudy zawierającymi de- rury wodociągowej). Układ taki zapewnia rócz programu I Polskiego Radia emito-
tektory, również i my zaczniemy od de- poprawny odbiór tylko w miejscu dużego wanego aktualnie przez stary nadajnik
tektorów, z tym że zamiast kryształka bę- natężenia pola elektromagnetycznego. z Raszyna na falach długich na częstotli-
dzie typowa dioda germanowa. Ponie- Im dalej będziemy znajdowali się od na- wości 225kHz AM jest jeszcze kilka na-
waż nikt nie będzie dzisiaj chciał korzys- dajnika tym odbiór będzie słabszy, a więc dajników AM na falach średnich emitują-
tać z długiej anteny drutowej i uziemienia zacznie odgrywać rolę czułość odbiornika cych program BIS. Program BIS PR jest
(warunek działania najprostszego odbior- (zdolność do odbioru słabych sygnałów). nadawany na częstotliwościach około
nika detektorowego) zbudujemy odbior- W niewielkim stopniu można polepszyć 1MHz za pośrednictwem nadajników
nik na zakres fal długich lub średnich nie- odbiór poprzez zwiększanie długości rozmieszczonych w następujących miej-
co bardziej skomplikowany, ale za to czynnej anteny. Kolejnym mankamentem scowościach:
przenośny. Będzie to naprawdę układ wa- takiego najprostszego odbiornika będzie
kacyjny: niewielkich wymiarów, ekono- słaba selektywność (zdolność do wydzie-
Boguchwała  1306kHz
micznym zasilaniu i prostej konstrukcji. lania spośród docierających do anteny fal
Boży Dar  1208kHz
o różnej częstotliwości tylko tej, na której
Koszalin  1206kHz
Jak to działa? nam zależy). Innymi słowy może okazać
Koszęcin  1080kHz
Zacznijmy od nadajnika radiowego się że za pośrednictwem odbiornika
Kraków  1366kHz
r
y
s
u
n
k
u
1
AM, gdzie następuje proces modulacji. z rysunku 1 będziemy na raz odbierali kil-
Przebędowo  738kHz
Działanie jego polega na ukształtowaniu ka stacji radiofonicznych (najczęściej
Sowlany  1306kHz
fali nośnej wielkiej częstotliwości w porze nocnej).
Tuszyn  1305kHz
wzmocnionym przebiegiem z mikrofonu.
Warto przypomnieć, że sama fala nośna Warszawa  1260kHz
nie zawiera żadnych informacji i służy tyl-
Wola Rasztowska  819kHz
ko do przenoszenia nałożonych na nią
Żurawina  1206kHz
sygnałów akustycznych. Fale radiowe
wypromieniowane przez antenÄ™ nadajni-
ka rozchodzÄ… siÄ™ w przestrzeni i po napo-
tkaniu na swej drodze anteny odbiorczej
indukują w niej napięcie zmienne wielkiej
Rys. 1. Najprostszy miniodbiornik AM
częstotliwości. W odbiorniku AM musi
zatem następować proces detekcji czyli  wersja 1
demodulacji polegajÄ…cy na wydzieleniu
przebiegu modulującego ze zmodulowa- Aby umożliwić wyselekcjonowane
nej fali nośnej. Taka informacja już wy- określonej częstotliwości sygnału z an-
starczy do zbudowania najprostszego od- teny wystarczy zastosować wejściowy
biornika wakacyjnego (rys. 1) tym, którzy obwód rezonansowy. Najprostszy taki
będą znajdowali się w pobliżu kilku kilo- detektorowy odbiornik radiowy jest
Rys. 2. Najprostszy miniodbiornik AM
r
y
s
u
n
k
u
2
metrów od nadajnika AM. Do zboczniko- przedstawiony na rysunku 2. Dostroje-
 wersja 2
wanych diodą słuchawek wysokoomo- nie obwodu wejściowego polega w tym
62 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/97
2156
Strojenie obwodu wejściowego w od-
biorniku z rysunku 2 zgodnie ze wzorem
1
f =
2Ä„ L Å" C
może odbywać się przez zmianę induk-
cyjności cewki lub pojemności kondensa-
tora na najgłośniejszy odbiór danej stacji
radiofonicznej. Zmianę indukcyjności
można uzyskać poprzez dobranie liczby
zwojów cewki (przełącznik dołączony do
odczepów na cewce) lub zmianę położe- Rys. 3. Schemat elektryczny miniodbiornika AM
nia rdzenia ferromagnetycznego wzglÄ™-
dem uzwojenia cewki. Można w tym od- ny sygnał w.cz. jest podany detekcji za Radia BIS) liczby zwojów należy zmniej-
biorniku wykorzystać gotową antenę fer- pośrednictwem diody germanowej D1 szyć dwukrotnie.
rytową wraz ze współpracującym kon- a następnie po odfiltrowaniu za pośred- Zmontowany układ wymaga jedynie
densatorem obrotowym ze starego fab- nictwem kondensatora C3 poprzez re- dostrojenia obwodu rezonansowego do
rycznego radioodbiornika. zystor R3 skierowany ponownie na we- najsilniejszego odbioru żądanej stacji ra-
W celu uzyskania większej czułości jście tego samego wzmacniacza T1-T3 diowej oraz dobrania wartości rezystora
odbiornika oraz zapewnienie odbioru na pełniącego równocześnie funkcję na najbardziej czytelny odbiór (z jak naj-
głośnik należy do układu podłączyć posia- wzmacniacza małej częstotliwości. Takie mniejszym szumem).
dany wzmacniacz małej częstotliwości podwójne wykorzystanie wzmacniacza Odbiornik modelowy został zamonto-
(tranzystorowy lub na jednym układzie do wzmacniania sygnałów w.cz. i m.cz. wany do małego pudełeczka plastikowe-
scalonym np. LM 386). W miejsce słu- nosi nazwę układu refleksowego. Układy go o wymiarach 60x45x20mm jak na za-
chawek wysokoomowych należy włą- takie zapewniają dużą czułość odbiornika łączonej fotografii. Płytka drukowana zo-
czyć rezystor o wartości rzędu 20k&! i do- przy zmniejszonej liczbie zastosowanych stała przytwierdzona poprzez przykręco-
piero potem poprzez kondensator rzędu elementów o czym łatwo przekonać się ne do bocznej ścianki obudowy gniazdko
100nF potencjometr siły głosu i właściwy osobiście montując urządzenie. Do od- słuchawkowe, zaś antena ferrytowa po-
wzmacniacz m.cz. biornika podłącza się słuchawki od walk- przez przyklejenie kroplą kleju gluteno-
Warto wiedzieć, że przy zastosowaniu mana za pośrednictwem gniazdka podłą- wego. Bateria została przylutowana bez-
czułego wzmacniacza m.cz. można zre- czonego w taki sposób, aby cewki słu- pośrednio do płytki za pośrednictwem ka-
zygnować z zewnętrznej anteny druto- chawek były połączone szeregowo. wałków przewodu, ale wskazane jest za-
wej, która może być stosowana w miejs- W tym przypadku wypadkowa rezystan- stosowanie blaszek kontaktowych umoż-
cu stałego pobytu czy np. pod namiotem. cja dołączona w obwód kolektora tran- liwiających szybką wymianę baterii bez
Na rysunku 3 przedstawiono nasz od- zystora T3 wynosi około 40 ohm. użycia lutownicy, co może być kłopotliwe
N
a
r
y
s
u
n
k
u
3
p
r
z
e
d
s
t
a
w
i
o
n
o
n
a
s
z
o
d
-
biornik wakacyjny AM-225KHz składający W urządzeniu zrezygnowano z wyłącz- zwłaszcza w terenie.
b
i
o
r
n
i
k
w
a
k
a
c
y
j
n
y
A
M
-
2
2
5
K
H
z
s
k
Å‚
a
d
a
j
Ä…
c
y
się oprócz obwodu rezonansowego, dio- nika zasilania, bowiem wyjęcie wtyczki Odbiornik dostrojony do częstotli-
s
i
Ä™
o
p
r
ó
c
z
o
b
w
o
d
u
r
e
z
o
n
a
n
s
o
w
e
g
o
,
d
i
o
-
dy i słuchawek od walkmana z trzech słuchawek powoduje maksymalne ogra- wości 225kHz (Program I PR) w okoli-
d
y
i
s
Å‚
u
c
h
a
w
e
k
o
d
w
a
l
k
m
a
n
a
z
t
r
z
e
c
h
tranzystorów, trzech rezystorów i trzech niczenie prądu z baterii. cach Warszawy zapewniał dobry odbiór
t
r
a
n
z
y
s
t
o
r
ó
w
,
t
r
z
e
c
h
r
e
z
y
s
t
o
r
ó
w
i
t
r
z
e
c
h
kondensatorów oraz jednego ogniwa R6. zarówno w pomieszczeniu jak i na ot-
k
o
n
d
e
n
s
a
t
o
r
ó
w
o
r
a
z
j
e
d
n
e
g
o
o
g
n
i
w
a
R
6
.
Sygnał w.cz. zaindukowany w uzwoje- Montaż i uruchomienie wartej przestrzeni. Oczywiście korzysta-
niu pierwotnym anteny ferrytowej (L1 Modelowy układ miniodbiornika został nie z odbiornika wymaga ustawienia go
C1) dostrojonym do częstotliwości zmontowany na małej płytce drukowanej w stosunku do kierunku stacji nadaw-
225kHz jest następnie poprzez uzwoje- o wymiarach zbliżonych do wielkości ba- czej na najsilniejszy odbiór (antena kie-
r
y
s
u
n
e
k
4
nie sprzęgające L2 i kondensator separu- terii R6 (rysunek 4). runkowa). Jedyną wadą (nie tylko tego
jący C2 podany na trzystopniowy opisywanego układu AM) jest du-
wzmacniacz tranzystorowy T1-T3 ża podatność na zakłócenia od
o sprzężeniu bezpośrednim. Wzmocnio- strony komputera, monitora czy
telewizora).
Wykaz elementów
W
y
k
a
z
e
l
e
m
e
n
t
ó
w
PS. W ukraińskim miesięczniku
Rezystory
R
e
z
y
s
t
o
r
y
Radio Amator 4/97 opisano układ
R1: 15k
R2: 2k Rys. 4. Schemat montażowy odbiornika detektorowego w któ-
R3: 200k
rym proponuje się użycie zamiast
Kondensatory
K
o
n
d
e
n
s
a
t
o
r
y
Uzwojenia anteny nawinięto na pręcie diody germanowej D311 diody LED
C1, C2: 150pF
ferrytowym o średnicy 8mm i długości AN307 (do wzrokowej kontroli natężenia
C3: 100nF
50mm. Jest to minimalna długość jaka pola). Prosimy poinformować nas, jeżeli
C4: 100µF
może być polecana ponieważ czułość ktoś z Czytelników sprawdzi taki detektor
Półprzewodniki
P
ó
Å‚
p
r
z
e
w
o
d
n
i
k
i
T1, T2, T3: BC 547, BC 238 itp. odbiornika zależy od długości pręta fer- z diodą świecącą LED.
D1: AAP 152 itp.
A
n
d
r
z
e
j
J
a
n
e
c
z
e
k
rytowego. Andrzej Janeczek
Pozostałe
P
o
z
o
s
t
a
Å‚
e
Uzwojenia nawinięto na przesuwaną
G: gniazdko słuchawkowe stereo
tulejkę papierową w następujący sposób:
SÅ‚: SÅ‚uchawki od walkmana*
L1: 150 zwojów drutu DNE 0,1
L1, L2: patrz opis w tekście*
Komplet podzespołów z płytką jest
K
o
m
p
l
e
t
p
o
d
z
e
s
p
o
Å‚
ó
w
z
p
Å‚
y
t
k
Ä…
j
e
s
t
L2: 20 zwojów drutu jw. lub grubszego
* Uwaga: SÅ‚uchawki oraz L1 i L2 nie wchodzÄ…
dostępny w sieci handlowej AVT jako
d
o
s
t
Ä™
p
n
y
w
s
i
e
c
i
h
a
n
d
l
o
w
e
j
A
V
T
j
a
k
o
w skład zestawu AVT 2156B
W przypadku przystosowania odbior-
 kit szkolny AVT-2156.

k
i
t
s
z
k
o
l
n
y

A
V
T
-
2
1
5
6
.
nika do odbioru fal średnich (programu
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/97 63