Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
W tym odcinku sÄ… zamieszczone
dalsze informacje o elementach
indukcyjnych. Dodatkowo podano
Elementy
pokrewne wiadomości dotyczące
kondensatorów.
indukcyjne
FUNDAMENTY ELEKTRONIKI
część 2
waż prąd  nie może sobie znalez
ć no- lające. Ponieważ indukcyjność cewki
Cewka w praktyce
wej drogi przepływu, na cewce pojawia przekaz
nika (a tym samym ilość możliwej
się napięcie o bardzo dużej wartości, któ- do zmagazynowania energii) jest stosun-
Zobaczmy teraz, jak zasady podane
re  usiłuje znalez
ć jakąkolwiek drogę kowo niewielka, napięcie samoindukcji
w poprzednim odcinku przejawiajÄ… siÄ™
w typowym układzie sterowania prze- przepływu prądu. Napięcie to może mieć stopniowo zmniejsza się, a prąd rośnie
wartość rzędu setek woltów i oczywiś- do ustalonej wartości, wyznaczonej
rysunku 4a
kaz
nika, pokazanym na rysunku 4a
rysunku 4a
rysunku 4a
rysunku 4a. Po-
cie może uszkodzić tranzystor. przez rezystancję uzwojenia. Przebiegi
nieważ tranzystor pełni tu tylko rolę
rysunek 4c
A co dzieje się po włączeniu tranzys- napięć i prądów pokazuje rysunek 4c
rysunek 4c.
rysunek 4c
rysunek 4c
włącznika, można układ przedstawić, jak
tora? W obwodzie przekaz
nika pojawia Inaczej jest, gdy równolegle z cewką
rysunku 4b
na rysunku 4b
rysunku 4b.
rysunku 4b
rysunku 4b
rysunku 5a.
rysunku 5a
rysunku 5a
rysunku 5a
Najpierw załóżmy, że tranzystor prze- się prąd. Tak, ale nie od razu - ze wzglę- włączona jest dioda - jak na rysunku 5a
du na indukcyjność uzwojenia prąd na- Podczas działania przekaz
nika jest ona
wodzi i przez cewkÄ™ przekaz
nika płynie
rasta stopniowo. W wielkim uproszcze- spolaryzowana w kierunku zaporowym
prąd. W cewce tej zostaje więc zgroma-
niu można to sobie wyobrazić następują- i prąd przez nią nie płynie. Prąd i płynie
dzona pewna ilość energii. Co dzieje się 1
co: pojawiajÄ…cy siÄ™ w pierwszej chwili po w obwodzie: bateria - przekaz
nik - tran-
po zatkaniu tranzystora, czyli przerwaniu
włączeniu mały prąd, powoduje powsta- zystor (klucz) - bateria. Po wyłączeniu
obwodu? Jak wiemy, cewka przeciwsta-
wia się zmianom prądu. Cewka  chciała- nie na cewce napięcia o wartości niemal tranzystora, prąd  chce nadal płynąć
by , żeby dalej płynął przez nią prąd, dla- równej napięciu zasilającemu i takim kie- przez cewkę przekaz
nika, więc na cewce
runku, że niejako znosi ono napięcie zasi- indukuje się napięcie. Tym razem będzie
tego indukuje się na niej napięcie. Ponie-
to napięcie rzędu 0,6...0,7V - tylko tyle
wystarczy, aby prąd  znalazł nową dro-
c)
a)
gę przepływu - prąd i popłynie przez dio-
2
dę. Przebiegi napięć i prądów pokazane
rysunku 5b
sÄ… na rysunku 5b
rysunku 5b
rysunku 5b
rysunku 5b. A teraz przekonaj siÄ™,
iż w cewce można zmagazynować tylko
niewielką ilość energii. Podłącz w szereg
z takÄ… diodÄ… jakÄ…kolwiek diodÄ™ LED (ale
nie stosuj LEDa zamiast tej diody) i zo-
bacz jak krótki jest błysk przy przerywa-
niu obwodu.
Czy teraz jesteś przekonany, że w ob-
b)
wodzie z tranzystorem zawsze należy
włączać diodę równolegle do cewki prze-
kaz
nika? Czy potrafisz odpowiedzieć na
pytanie, dlaczego maksymalny chwilowy
prąd płynący przez tą diodę nie jest więk-
szy niż prąd pracy przekaz
nika?
Czy rozumiesz działanie cewki wyso-
kiego napięcia w samochodzie, gdy po
przerwaniu przepływu prądu występuje
Rys. 4. Przebiegi w cewce przekaz
nika.
przepięcie o wartości wielu tysięcy wol-
57
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 1/97
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
a) b)
Rys. 6. Uproszczony schemat
samochodowej instalacji alarmowej.
Kondensatory Å‚adujemy do jakiegoÅ›
napięcia. Zgodnie z podanym wcześniej
wzorem, w kondensatorach zgromadzi
się pewna ilość energii. Jeśli teraz do
obu kondensatorów dołączymy jednako-
we rezystory, to popłynie przez nie
prąd. Napięcia na kondensatorach
Rys. 5. Obwód przekaz
nika z diodÄ….
i prąd płynący przez rezystory będą
zmieniać się w czasie tak, jak pokazu-
tów, wywołujące przeskok iskry między sunku 7 obrazują zmiany ciśnienia i prze- je to rysunek 7b. Jest oczywiste, że
elektrodami świecy? Uproszczony sche- pływu wody na zwężkach 2, 4, oraz na w obwodzie z kondensatorem o więk-
mat instalacji zapłonowej samochodu po- turbinie biernej i pionowej rurze po ot- szej pojemności, gdzie gromadzi się wię-
rysunku 6
kazany jest na rysunku 6
rysunku 6
rysunku 6
rysunku 6. Dla zwiększe- warciu zaworu głównego. Oczywiście cej energii, przepływ prądu będzie trwał
nia napięcia wyjściowego, zamiast poje- przedstawiają one także zmiany prądu dłużej.
dynczej cewki stosuje się tu transforma- i napięcia w obwodach z kondensatorem Podobny eksperyment można też
tor, czyli dwa uzwojenia o różnej liczbie C i cewką L z rysunku 2 po zwarciu wy- przeprowadzić z dwoma różnymi cewka-
zwojów. łącznika S1. Sam określ, która krzywa mi: jeśli podłączymy napięcie do szere-
przedstawia przebieg zmian napięcia, gowego obwodu RL, to prąd będzie na-
Stała czasowa
a która zmian prądu kondensatora. A jak rastał stopniowo, a na cewce pojawi się
Czy pamiętasz ze szkoły przebiegi ta- ma się sprawa z cewką? skok napięcia o czasie trwania zależnym
rysunku 7
kie, jak na rysunku 7 Załóżmy teraz, iż mamy dwa konden- od indukcyjności tej cewki i od współpra-
rysunku 7
rysunku 7
rysunku 7? Popatrz jeszcze raz
na rysunek 1 i zauważ, że przebiegi z ry- satory o różnych pojemnościach. cującej rezystancji.
Rys. 7. Zmiany napięcia i prądu w obwodach RC i RL.
58 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 1/97
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
rysunek 9
bacz rysunek 9
rysunek 9
rysunek 9
rysunek 9. Oczywiście napięcie na
kondensatorze zmienia siÄ™ wtedy linio-
wo. Przekształcając wzór możesz obli-
czyć o ile zmieni się napięcie na konden-
satorze o pojemności C po czasie t, gdy
prąd ładowania (rozładowania) ma war-
Rys. 9. A
adowanie kondensa- tość I:
tora prądem o stałym
IÅ" t
U =
Rys. 8. Generatory RC z bramkami CMOS. natężeniu.
C
lub też ile czasu potrzeba, aby napię-
cie zmieniło się o wartość U:
Obwód złożony z rezystora i kondensatora charakteryzuje się za pomocą tak zwa-
nej staÅ‚ej czasowej CÅ"U
t =
T = R C
I
Analogicznie obwód złożony z indukcyjności i rezystancji można również scharak-
Pomyśl teraz, co będzie się działo
teryzować stałą czasową
z prądem, jeśli do danej cewki dołączy-
T = L/R
my napięcie? Jeśli cewka będzie zawie-
W praktyce, w obwodach czasowych stosuje siÄ™ elementy RC, a nie RL.
rała wiele zwojów cienkiego drutu (czyli
oprócz indukcyjności będzie mieć znacz-
ną rezystancję), wtedy możemy potrak-
W praktyce częściej interesuje nas Natomiast bardzo często, na przykład
tować ją jako połączenie indukcyjności
nie tyle ilość zgromadzonej energii, co w technice cyfrowej, stosujemy obwody
L i rezystancji uzwojenia R (na przykład
czas ładowania lub rozładowania przez RC dla uzyskania opóz
nień lub wytwarza-
cewka przekaz
nika celowo ma znacznÄ…
daną rezystancję. Zamiast więc liczyć nia impulsów. Uzyskane czasy nie są
rezystancję). Schemat zastępczy rzeczy-
energię, mierzyć napięcia, korzystniej wcale równe stałej RC, a to ze względu
rysunku
wistej cewki pokazany jest na rysunku
rysunku
rysunku
rysunku
jest wprowadzić dodatkową wielkość, na różne poziomy przełączania użytych
10
10
10. Oczywiście prąd będzie narastał, jak
10
10
trafnie charakteryzującą każdy obwód układów scalonych. Miej świadomość,
na rysunku 7a. Ale większość cewek ma
składający się z rezystora i kondensatora że stała czasowa T = R C wynika z zależ-
stosunkowo małą rezystancję. Dla
(obwód RC) lub rezystora i cewki (obwód ności matematycznych i nie można jej
uproszczenia załóżmy, że rezystancja
RL). Tą wielkością jest tak zwana stała wprost stosować do wszelkich praktycz-
cewki jest równa zero. Jak wtedy zmie-
czasowa, oznaczana T lub t: nych układów zawierających elementy
niać się będzie prąd? Pomyśl!
T = R C RC. Pokazuje ona w przybliżeniu, jakiego
Masz rację! Prąd będzie wzrastał linio-
T = L/R rzędu czasy można uzyskać stosując da-
wo (teoretycznie aż do nieskończoności).
Zauważ, że stała czasowa jest nieza- ne elementy R C. Sprawdz
to praktycz-
rysunek 11
Pokazuje to rysunek 11 PodajÄ™ ci na-
rysunek 11.
rysunek 11
rysunek 11
rysunku 8
leżna od napięcia. Wydaje się, iż potrafi- nie - dwa generatory z rysunku 8
rysunku 8
rysunku 8
rysunku 8 zawie-
stępny wzór:
my łatwo obliczyć, przez ile czasu w ob- rające te same elementy RC będą wy-
L×I = U×t
wodzie RC lub RL będzie płynął prąd. twarzać znacznie różniące się częstotli-
Ale o jaki czas tu chodzi? Jak widać wości. Spróbuj sam wyjaśnić przyczynę.
z rysunku 7 nie możemy mówić o spad- Powinieneś jednak wiedzieć, że na
ku napięcia czy prądu od wartości mak- przykład po czasie 5T (5RC) napięcie lub
symalnej do zera (albo o wzroście od ze- prąd różni się od wartości końcowej
ra do wartości maksymalnej). Prąd i na- (ustalonej) nie więcej niż o 1%. W przy-
Rys. 10. Schemat zastępczy
pięcie nie zmieniają się liniowo, tylko wy- szłości zapewne przyda ci się informacja,
rzeczywistej cewki indukcyjnej.
kładniczo, a odpowiednią zależność dla że w obwodzie RC, aby sygnał zmienił
kondensatora wyrażają wzory, których się od 10% do 90% jego wartości końco-
być może nie bardzo rozumiesz i którymi wej, potrzeba 2,2T (2,2RC) czasu. Zależ-
na razie nie musisz zaprzątać sobie gło- ności te zobaczysz na rysunku 7.
wy: Na razie wystarczy żebyś wiedział, iż
u = U e-t/RC w praktyce obwody RC stosuje siÄ™ do
lub wytwarzania i opóz
niania przebiegów im-
u = U e-t/T pulsowych. W przyszłości dowiesz się, iż
Rys. 11. PrÄ…d w idealnej cewce po
Podobny wzór można podać dla induk- kondensatory (a teoretycznie także cew-
dołączeniu do z
ródeł napięcia.
cyjności. ki) mogą być używane do przeprowadza-
We wzorach tych występuje liczba e - nia ważnych operacji matematycznych:
podstawa logarytmów naturalnych. całkowania i różniczkowania. Zapewne
Właśnie z tą liczbą wiąże się dziwna war- w podręcznikach spotkałeś stosowne
tość 0,368 i 0,632 (1 - 0,368) spotykana wzory. Teraz nie zawracaj sobie tym gło-
w większości podręczników. Właśnie po wy. Kiedyś wyjaśnię ci to przy omawia-
czasie T, napięcie czy prąd w obwodzie niu wzmacniaczy operacyjnych.
osiągnie podane 0,632 lub 0,367 wartoś- Na całkach i różniczkach znać się na
ci maksymalnej. razie nie musisz, ale zapamiętaj ważny
W praktyce, w obwodach czasowych wzór praktyczny, który z pewnością
nie stosuje się obwodów RL, więc i wzo- w przyszłości ci się przyda:
ru na staÅ‚Ä… czasowÄ… C×U = I×t
T = L/R Wzór ten dotyczy sytuacji, gdy kon-
używa się rzadko - nie musisz go nawet densator jest ładowany (lub rozładowy- Rys. 12. Przebieg prądu w cewce po
pamiętać. wany) prądem I o stałym natężeniu - zo- dołączenia napięcia.
59
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 1/97
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Nie musisz go pamiętać, jest rzadko liczny równie dobrze ilustruje również za- No tak, ale spostrzegawczy Czytelnik
wykorzystywany w praktyce. Podana za- chowanie cewki i kondensatora przy prą- zauważy, że coś z naszą analogią jest nie
leżność umożliwia jednak stosunkowo dzie zmiennym. Musimy tylko znalez
ć w porządku. Skąd mianowicie ma się
prosty pomiar indukcyjności cewki: element reprezentujący z
ródło napięcia brać woda do napełnienia rury z rysunku
rysunek 13
zmiennego. Popatrz na rysunek 13 1 i 13? Jeśli to zauważyłeś, gratuluję
rysunek 13
rysunek 13
rysunek 13. Pom-
t Å"U
L =
pę zębatą zastąpiliśmy cylindrem z tło- spostrzegawczości!
I
kiem. Tłok, napędzany silnikiem z odpo- Rzeczywiście analogia nie jest zupeł-
Wystarczy dołączyć do cewki napięcie
wiednią przekładnią, porusza się w cylin- na, ale nie w tym problem; dzięki temu
o znanej wartości i obserwować (np. za
drze ruchem posuwisto-zwrotnym. spostrzeżeniu wyjaśnimy jeszcze pojęcie
pomocą oscyloskopu) szybkość narasta-
Wzrost ciśnienia na jednym wylocie cy- napięcia ujemnego, masy i uziemienia.
rysunek 12. Sposób
nia prądu - porównaj rysunek 12
rysunek 12
rysunek 12
rysunek 12
rysunek 15
lindra związany jest ze spadkiem ciśnie- Poparz na rysunek 15
rysunek 15
rysunek 15
rysunek 15. Tym razem wy-
ten omówimy i wykorzystamy w jednym
nia na drugim wylocie. W obwodzie, jak obrażamy sobie, że nasz system hydrau-
z następnych numerów EdW.
na rysunku 13, woda nie płynie więc liczny umieszczony jest na poziomie mo-
w jednym kierunku - czÄ…steczki wody rza i otwarty koniec dolnej rury jest zanu-
Cewki kontra
drgają, przesuwając się w obydwie stro- rzony w wodzie. Niezależnie od tego, ile
kondensatory
ny od położenia spoczynkowego. Zmiany litrów wody dolejemy do morza, albo ile
Na podstawie podanych wiadomości ciśnienia w czasie określone są funkcją z niego pobierzemy, poziom wody
i wzorów mogłeś się przekonać, że cew- sinusoidalną, jak na rysunku 14
rysunku 14
rysunku 14
rysunku 14
rysunku 14. Ich drga- w morzu praktycznie siÄ™ nie zmieni. Po-
ki i kondensatory sÄ…  blisko spokrewnio- nia dobrze przedstawiajÄ… zachowanie ziom wody w morzu i odpowiadajÄ…ce mu
ne Na pewno spotkałeś się już z po- nośników prądu, czyli elektronów, ciśnienie przyjmujemy więc jako ciśnie-
tocznym i mało precyzyjnym stwierdze- w przewodach obwodu prądu zmienne- nie początkowe, ciśnienie odniesienia.
niem, że  z cewkami sprawa ma się tak go. Jakie to proste, prawda? Dokładnie tak samo wygląda sprawa
samo, jak z kondensatorami, tylko od-
wrotnie . Coś w tym jest - rzeczywiście
zależności i wzory opisujące oba te ele-
menty są bardzo podobne - spróbuj to te-
raz wyczuć intuicyjnie.
Nie masz chyba wątpliwości, że kon-
densator przeciwstawia siÄ™ zmianom na-
pięcia, i na próbę zmiany napięcia reagu-
je gwałtowną zmianą prądu. Jeśli spró-
bujesz gwałtownie zmienić napięcie na
kondensatorze (na przykład dołączając
z
ródło napięcia, czy też zwierając wypro-
wadzenia naładowanego kondensatora),
wtedy przez kondensator popłynie bar-
dzo duży prąd. Jest to chyba dla ciebie
oczywiste, że taki chwilowy prąd łado-
wania czy rozładowania może być wielo-
krotnie większy, niż jakiś mały prąd, któ-
rym w jakimś układzie, w normalnych
warunkach pracy ładujemy lub rozłado-
wujemy kondensator. Analogicznie jest
Rys. 13. Hydrauliczna analogia elektrycznego obwodu prÄ…du zmiennego.
z cewką - na próbę zmiany wartości, czy
kierunku prÄ…du, odpowiada ona zmiana-
mi napięcia.
Przemyśl to dokładnie. Porównaj też
podane wzory i zauważ ich podobieńs-
two.
Obwód napięcia
zmiennego
Do tej pory zajmowaliśmy się obwo-
dem napięcia stałego. Ale model hydrau-
Rys. 14. Przebieg zmian ciśnienia na
Rys. 15. Dokładniejsza wersja modelu hydraulicznego.
wyjściu cylindra.
60 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 1/97
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
dukcyjności tej cewki i częstotliwości
prądu -rośnie ze wzrostem częstotliwoś-
ci. Cewka dławi więc przepływ prądu
zmiennego - dlatego cewki, które w ukła-
dach mają zmniejszać przepływ prądów
zmiennych, nazywamy dławikami.
W praktyce podane wzory wygodniej
jest przedstawić w postaci:
0,159
XC =
fÅ"C
XL = 628Å" fÅ"L
,
Rys. 16. Elektryczny odpowiednik układu z rysunku 15.
Bardzo często potrzebne są też wzory
na obliczenie pojemności czy indukcyj-
z napięciem - nasza planeta, Ziemia, cać raz w jedną, raz w drugą stronę
ności o danej reaktancji:
z grubsza biorąc, przewodzi prąd elekt- w rytm zmian ciśnienia zasilającego. Gdy
0,159
ryczny. I tak samo, jak poziom morza jednak bezwładność będzie bardzo duża,
C =
fÅ" XC
i panujące tam ciśnienie przyjęliśmy jako to prąd przez nią przepływający będzie
wartość odniesienia, tak samo potencjał znikomo mały - w czasie jednego cyklu
XL
Ziemii przyjmujemy jako punkt odniesie- ciężka turbina nie zdąży nawet drgnąć.
L =
628Å" f
,
nia dla napięć elektrycznych. Mówimy Tak samo przy zwiększeniu częstotli-
więc o napięciach mierzonych w stosun- wości pracy tłoka, ilość wody przepływa- Do tej pory na przykładzie modelu
ku do ziemii (tym razem pisanej już małą jąca przez daną turbinę na pewno się hydraulicznego przedstawiłem Ci naj-
literą). Teraz nie ma już problemu: rysu- zmniejszy. ważniejsze informacje o cewkach i kon-
nek 15 nie budzi zastrzeżeń. Dokładnie ilustruje to zachowanie densatorach. Jeśli jesteś dociekliwy,
Jeśli tłok porusza się do góry (na ry- cewki przy prądzie zmiennym. Czym spróbuj jeszcze na podstawie tego mo-
sunku), na górnym wylocie cylindra ciś- większa indukcyjność, tym mniejszy delu dociec, dlaczego mówi się, że w ob-
nienie jest większe, niż ciśnienie odnie- prąd, tak samo czym większa częstotli- wodzie zawierającym cewkę prąd opóz
-
sienia w morzu. A gdy tłok porusza się wość tym mniejszy prąd. nia się względem przyłożonego napięcia
do dołu i znajduje się w dolnej części cy- Zauważ w tym miejscu, że przy prą- (żartobliwa odpowiedz
brzmi: ponieważ
lindra, ciśnienie na górnym wylocie jest dzie stałym mówiliśmy, iż kondensator zaplątuje się w zwojach). Tak samo za-
mniejsze (!) niż ciśnienie odniesienia. i cewka przeciwstawiają się zmianom stanów się co właściwie znaczy, że
Chyba nie widzisz tu problemu - jest to (napięcia i prądu), a teraz możemy mó- w obwodzie z kondensatorem prąd wy-
po prostu podciśnienie - cząsteczki wody wić o oporności przedza napięcie.
sÄ… wtedy wyciÄ…gane z morza (to podciÅ›- cewki i kondensa- Podpowiem Ci tyl-
Cewka i kondensator stanowiÄ…
nienie odpowiada oczywiście ujemnemu tora w obwodach ko, że chodzi o za-
oprór dla przepływu prądu
napięciu elektrycznemu). prądu przemienne- chowanie tych ele-
Jak więc zachowają się odpowiedniki go. Opór taki nazy- zmiennego. Opór ten, w mentów przy
cewki i kondensatora przy prÄ…dzie prze- wamy reaktancjÄ… zmianach napiÄ™-
odróżnieniu od rezystancji, jest
miennym? Popatrz na rysunek 15 i jego (pojemnościową cia. Spróbuj nary-
nazywany reaktancjÄ….
rysunku 16
elektryczny odpowiednik na rysunku 16 i indukcyjną) i dla sować przebiegi
rysunku 16.
rysunku 16
rysunku 16
Załóżmy, że tłok wykonuje określoną odróżnienia od re- prądu w cewce
i stałą liczbę cykli roboczych w ciągu mi- zystancji R (która występuje i przy prą- i kondensatorze przy dołączeniu do nich
nuty. Gdy ciśnienie na (górnym) wylocie dzie stałym, i przy zmiennym) jest ozna- napięcia sinusoidalnego.
cylindra jest dodatnie, woda jest wpy- czany odpowiednio X oraz X . Podsumowujemy:
C L
chana przez zwężkę 2 do pionowej rury A oto stosowne wzory, które musisz 1.W cewce i kondensatorze można zgro-
i jej poziom wzrasta. Gdy tłok przesuwa zapamiętać, bo będziesz ich wielokrotnie madzić pewną ilość energii i potem tę
się na dół i ciśnienie na wylocie jest używał: energię odzyskać.
mniejsze, niż ciśnienie w rurze, woda 2.Pojemność kondensatora przeciwsta-
1
XC =
jest z rury wyciągana. Poziom wody wia się zmianom napięcia.
2Ä„ Å" fÅ"C
w rurze (napięcie na kondensatorze) wa- 3.Indukcyjność cewki przeciwstawia się
XL = 2Ä„ Å" fÅ"L
ha się w rytm ruchów tłoka (zmian napię- zmianom prądu. Nieodłącznym skut-
cia generatora). Gdy zwiększymy średni- gdzie f - częstotliwość przebiegu zmien- kiem tego zjawiska jest samoczynne
cę rury (pojemność kondensatora), wte- nego. wytwarzanie prądów (w kondensa-
dy przy tej samej zwężce (rezystorze R1) W praktyce, zamiast podawać częs- torch) oraz napięć (w cewkach), któ-
zmiany poziomu wody w rurze (napięcia totliwość w hercach, a pojemność i in- rych wartość może być bardzo duża.
kondensatora), będą oczywiście mniej- dukcyjność w faradach i henrach, podaje 4.W obwodach prądu przemiennego
sze. Tak samo zmiany poziomu wody się częstotliwość w megahercach, po- cewki i kondensatory stawiają przepły-
(napięcia na kondensatorze) będą mniej- jemność w mikrofaradach, indukcyjność wowi prądu pewien opór, który nazy-
sze, gdy zwiększymy częstotliwość ru- w mikrohenrach - wynik (reaktancja) wy- wamy reaktancją. Opór ten zależy od
chów tłoka (częstotliwość zmian napię- chodzi w omach. Często też podaje się częstotliwości.
cia generatora). pojemność w mikrofaradach a częstotli-
Piotr Górecki
Piotr Górecki
Piotr Górecki
Piotr Górecki
Piotr Górecki
Odwrotnie będzie z turbiną (cewką). wość w kilohercach - wtedy reaktancja
Przy małym kole zamachowym (indukcyj- wyrażona jest w kiloomach.
ności), przez turbinę (cewkę) będzie Jak widać ze wzorów, opór cewki czy
przepływał znaczny prąd. Po prostu turbi- kondensatora nie jest stały. W przypadku
na o małej bezwładności będzie się obra- cewki jest wprost proporcjonalny do in-
61
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 1/97