Lotne Związki Organiczne LZO, ang. Volatile Organic Compounds VOC
Substancjom tym przypisuje się znaczny udział w kształtowaniu poziomów stężeń w
powietrzu atmosferycznym takich związków jak: ozon, nadtlenek wodoru, azotan nadtlenku acetylenu
(PAN). Mieszanina PAN, ozonu oraz innych produktów reakcji fotochemicznych w zanieczyszczonej
atmosferze takich jak aldehydy i ketony powoduje powstawanie mgły zwanej smogiem
fotochemicznym.
Definicje LZO:
1. Program Europejski Monitoringu Środowiska:
pary substancji organicznych, które w warunkach normalnych są cieczami lub ciałami stałymi
2. Amerykańska Agencja Ochrony Środowiska (EPA)
przyjmuje jako kryterium zaliczenia do lotnych związków organicznych ciśnienie niższe
p=0,1013kPa i wyklucza z tej grupy te związki, które w tych warunkach są gazami, glikole, fenole i
związki aromatyczne o liczbie atomów węgla w cząsteczce > 10
3. Protokół konwencji Genewskiej o Transgranicznym Zanieczyszczeniu Powietrza na Dalekie
Odległości, podpisany w 1991 roku:
wszystkie związki organiczne pochodzenia antropogenicznego, za wyjątkiem metanu, które
wykazują zdolność do wytwarzania fotochemicznych utleniaczy poprzez reakcje z tlenkami azotu i
pod wpływem promieniowania słonecznego.
Klasa LZO
Najważniejsze trójmetylobenzeny, m- i p-
ksyleny
Bardzo ważne akilobenzeny
aldechydy
Mniej ważne formaldehyd
etanol
estry (mrówan metylu)
Mało ważne Metan
Benzen
Metanol
Węglowodory chlorowane
y
ródła powstawania LZO
Naturalne:
procesy wegetacyjne niektórych organizmów, procesy asymilacyjne, pożary lasów, wulkany,
gejzery, gaz ziemny (ok..30-60 mln ton rocznie)
Antropogeniczne:
procesy wydobywania i spalania paliw, przeróbka ropy naftowej, hutnictwo, przemysł chemii
organicznej, produkcja i stosowanie rozpuszczalników, przemysł spożywczy, rolnictwo, utylizacja
odpadów stałych, transport drogowy, powietrzny i morski.
Metody zmniejszania emisji LZO:
Metody absorpcyjne
absorpcja polega na pochłanianiu zanieczyszczeń gazowych przez ciecz (absorbent). Gazowy składnik
reaguje z cieczą wytwarzając nielotne produkty. Absorpcje prowadzi się w skruberach.
Metody adsorpcyjne
wykorzystuje się tutaj zjawisko zatrzymywania LZO (adsorbatu) na powierzchni ciała stałego
(adsorbenta). Jako adsorbent najczęściej stosuje się węgiel aktywny, a ostatnio polimery.
Metody spalania
Zasadniczym celem spalania zanieczyszczeń gazowych jest przeprowadzenie ich w możliwie
najwyższym stopniu w substancje obojętne (CO2, H2O) lub mniej toksyczne niż substancje pierwotne.
Spalanie termiczne  stosuje się zazwyczaj w celu neutralizacji zanieczyszczeń o małym stężeniu
do komory spalania doprowadza się dodatkowo paliwo gazowe lub ciekłe. Ma to na celu
podniesienie temperatury w komorze do około 650oC lub wyżej dla spowodowania rozkładu
LZO.
Spalanie katalityczne  stosuje się piec, który wewnątrz komory spalania ma zamontowany
katalizator.
Metody kondensacji
Proces kondensacji polega na przeprowadzeniu z fazy gazowej (para) w fazę ciekłą w wyniku zmiany
temperatury i ciśnienia. Najczęściej stosowanym procesem jest ochładzanie, w który strumień
zanieczyszczonych gazów wchodzi bezpośrednio w kontakt z czynnikiem chłodzącym (wodą) lub w
pośredni kontakt z ochłodzoną powierzchnią.
Systemy kombinowane
Działania w zakresie redukcji emisji LZO:
Zastępowanie procesów charakteryzujących się wysoką emisją tych związków procesami
bardziej przyjaznymi dla środowiska
Lepsze zarządzanie procesami technologicznymi
Odzysk i ponowne wykorzystanie LZO dzięki zastosowaniu adsorpcji, absorpcji oraz
kondensacji
Unieszkodliwianie poprzez spalanie termiczne, katalityczne lub w wyniku obróbki
biologicznej
Literatura
1. A. Grochowalski, Dioksyny, Analityka, nr 2 s. 4-7, 2001
2. M. Holtzer, I. Kargulewicz, Lotne związki organiczne i sposoby redukcji ich emisji, Hutnik-
wiadomości hutnicze, nr9, s. 313-317,1996
3. M. Holtzer, I. Kargulewicz, Dioksyny i możliwości ich powstawania, Hutnik-wiadomości hutnicze, nr8,
s. 274-279,1996
4. B. Laskowska, Metody oznaczania dioksyn i aparatura analityczna niezbędna do ich badania,
Laboratorium Medyczne, s. 21, 2/2002
5. C. Lassen i inni, Survey of Dioxin Sources in Baltic Region, Environmental Science and Pollution
Research, vol.10, No 1, 2003
6. M.Knypl, Dioksyny - 2 lata póz
niej, Otrzymywanie, zastosowanie i & , Ustroń Jaszowiec, 1997
7. M. Holtzer, Możliwość tworzenia dioksyn i furanów w procesach odlewniczych oraz sposoby ich
redukcji, Przegląd Odlewnictwa 7-8/2005