Prawo rodziców do dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu ojcowskiego
Od 1 stycznia 2010 r. wejdą w \
ycie przepisy Kodeksu pracy uprawniające pracowników m.in. do korzystania
z dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz z urlopu ojcowskiego. Podstawą do ich udzielenia jest wniosek
zainteresowanego pracownika. Długość wspomnianych urlopów będzie stopniowo zwiększana a\
do osiągnięcia
maksymalnego wymiaru w 2012 r. (urlop ojcowski) i w 2014 r. (dodatkowy urlop macierzyński).
Podstawowy urlop macierzyński
Pracownicy, która urodziła dziecko, przysługuje urlop macierzyński. Jego wymiar zale\
y od liczby dzieci urodzonych
przy jednym porodzie i wynosi:
" 20 tygodni w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
" 31 tygodni w razie urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
" 33 tygodnie w razie urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
" 35 tygodni w razie urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
" 37 tygodni w razie urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie (art. 180 ż 1 K.p.).
Urlop ten ma charakter obligatoryjny, co oznacza, \
e pracownica ma obowiązek wykorzystania go w przysługującym
wymiarze, z kilkoma wyjątkami. Dotyczy to sytuacji, gdy wykorzysta po porodzie 14 tygodni urlopu macierzyńskiego.
Ma wtedy prawo zrezygnować z pozostałej jego części na rzecz pracownika-ojca. Ponadto w razie choroby pracownicy
i wykorzystaniu przez nią po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pracownikowi przysługuje prawo do części
tego urlopu odpowiadającej okresowi hospitalizacji matki ze względu na stan zdrowia. Tak\
e w przypadku śmierci
pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego pracownik-ojciec ma prawo do niewykorzystanej jego części.
Dodatkowy urlop macierzyński
Jest to urlop o charakterze dobrowolnym. Skorzystanie z niego zale\
y od woli pracownika. Uprawniona do niego jest
pracownica, która urodziła dziecko i wykorzystała podstawowy urlop macierzyński. Natomiast pracownik-ojciec
wychowujący dziecko mo\
e otrzymać ten urlop w razie:
" wykorzystania przez pracownicę 14 tygodni podstawowego urlopu macierzyńskiego i rezygnacji przez nią
z pozostałej części tego urlopu na jego rzecz lub
" wykorzystania przez pracownicę- -matkę dziecka całego urlopu macierzyńskiego (art. 1822 ż 1 K.p.).
Mimo mo\
liwości skorzystania ze wspomnianego urlopu ju\
od 1 stycznia 2010 r., pełny jego wymiar nie będzie jeszcze
dostępny dla uprawnionego pracownika. W latach 2010 i 2011 będzie on mógł skorzystać z dodatkowego urlopu
macierzyńskiego w wymiarze:
" do 2 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
" do 3 tygodni - w przypadku urodzenia więcej ni\
jednego dziecka przy jednym porodzie.
Wymiar omawianego urlopu w 2012 r. i w 2013 r. wynosi natomiast:
" do 4 tygodni - w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
" do 6 tygodni - w razie urodzenia więcej ni\
jednego dziecka przy jednym porodzie.
Docelowo wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego, obowiązujący od 2014 r., wyniesie:
" do 6 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
" do 8 tygodni - w przypadku urodzenia więcej ni\
jednego dziecka przy jednym porodzie.
UWAGA!
Dodatkowy urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo, w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności, bezpośrednio
po wykorzystaniu podstawowego urlopu macierzyńskiego.
Jego udzielenie następuje na wniosek zło\
ony w terminie nie krótszym ni\
7 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego
urlopu. Obowiązkiem pracodawcy jest uwzględnienie wniosku (art. 1821 ż 3 K.p.). Pracownik-ojciec dziecka wskazuje
we wniosku o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego termin zakończenia urlopu macierzyńskiego przez matkę
dziecka. Dotyczy to przypadku, gdy korzysta ona z urlopu macierzyńskiego w podstawowym wymiarze.
Mo\
na połączyć pracę i urlop
Pracownica uprawniona do dodatkowego urlopu macierzyńskiego mo\
e łączyć korzystanie z tego urlopu
z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego urlopu, w wymiarze nie wy\
szym ni\
połowa pełnego wymiaru
czasu pracy. W takim przypadku dodatkowy urlop macierzyński zostanie udzielony na pozostałą część dobowego
wymiaru czasu pracy.
Podjęcie pracy w wymienionej sytuacji następuje na pisemny wniosek pracownicy, składany w terminie nie krótszym ni\

7 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. We wniosku jest ona obowiązana wskazać wymiar czasu pracy oraz
okres, przez który będzie łączyła pracę z korzystaniem z dodatkowego urlopu macierzyńskiego (art. 1821 ż 5 K.p.).
Urlop ojcowski
Prawo do urlopu ojcowskiego ma pracownik-ojciec wychowujący dziecko, jednak nie dłu\
ej ni\
do ukończenia przez nie
12. miesiąca \
ycia. Wymiar tego urlopu wynosi:
" 1 tydzień - w 2010 r. i 2011 r.,
" 2 tygodnie - od 1 stycznia 2012 r.
Urlopu ojcowskiego udziela pracodawca na pisemny wniosek pracownika-ojca, zło\
ony w terminie nie krótszym ni\
7
dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Pracodawca jest związany wnioskiem pracownika (art. 1823 ż 2 K.p.).
Tydzień urlopu ojcowskiego odpowiada 7 dniom kalendarzowym.
Pracownik korzystający w dniu 1 stycznia 2012 r. z urlopu ojcowskiego w wymiarze 1 tygodnia ma prawo do części
urlopu w wymiarze odpowiadającym ró\
nicy między podwy\
szonym a dotychczasowym wymiarem urlopu ojcowskiego,
czyli do jeszcze jednego tygodnia. Tej części urlopu ojcowskiego udziela się bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu
w dotychczasowym wymiarze, na pisemny wniosek składany przez pracownika w terminie nie krótszym ni\
3 dni przed
jego rozpoczęciem.
Przykład wniosku o udzielenie urlopu ojcowskiego
Karol Nowakowski Kraków, dnia 21 grudnia 2009 r.
ul. Warszawska 17
Kraków
INFO Biuro Projektów
ul. Berlinga 128/3
Kraków
Wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego
Proszę o udzielenie mi urlopu ojcowskiego w wymiarze 1 tygodnia od dnia 4
stycznia 2010 r. na mojego syna Marka, urodzonego 3 sierpnia 2009 r.
Karol Nowakowski
Podstawa prawna:
" ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
" ustawa z dnia 6.12.2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 237, poz. 1654).