Prawo do dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem a pozostawanie w zatrudnieniu
Wyrok
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Bydgoszczy
z dnia 12 paz
dziernika 2010 r.
II SA/Bd 900/10
Teza
Osoba pobierająca dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego musi
pozostawać w zatrudnieniu (ustawa z 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych i ustawy o
podatku rolnym - Dz.U. Nr 109, poz. 747, termin "zatrudnienie" zamieniła terminem "stosunek pracy"). Przepis art.
10 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.)
nie funkcjonuje w próżni, lecz jest elementem szeroko rozumianego systemu uprawnień pracowniczych. Bez
odniesienia się do przepisów prawa pracy, normujących problematykę pozostawania w stosunku pracy i
nabywania prawa do urlopu wychowawczego, nie byłoby możliwe stosowanie przepisu art. 10 ust. 5 ustawy o
świadczeniach rodzinnych w sprawach indywidualnych.
- Legalis
- Ustawa o świadczeniach rodzinnych, Art. 10 ust. 5 pkt 2
Numer 323497
Skład sądu
Małgorzata Włodarska
Renata Owczarzak
Wiesław Czerwiński (przewodniczący sprawozdawca)
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy po rozpoznaniu na rozprawie w Wydziale II w dniu 12
paz
dziernika 2010 r. sprawy ze skargi I. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia (...)
nr (...) w przedmiocie uchylenia decyzji dotyczącej przyznania dodatku do zasiłku rodzinnego - oddala skargę.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia (...) listopada 2005 r. nr 21373/05 Prezydent (...) przyznał I. J. S. dodatek do zasiłku rodzinnego z
tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego - opieka nad jednym dzieckiem S. M .
W uzasadnieniu tej decyzji wskazano, że spełnia ona warunki do przyznania dodatku z tytułu opieki nad
dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Dodatek ten przysługuje osobie uprawnionej do urlopu
wychowawczego, nie dłużej niż przez okres 24 miesięcy kalendarzowych. Zasiłek przyznano na okres od (...)
2005 r. do (...) 2005 r. i od (...) 2005 r. do (...) 2006 r. odpowiednio w kwocie (...) zł i (...) zł miesięcznie.
W oparciu o zgromadzone dokumenty z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ustalono, że I. S. była zgłoszona do
ubezpieczeń społecznych od dnia (...) 2003 r. do (...) 2005 r. oraz od (...) 2005 r. z tytułu zatrudnienia w Firmie (...)
.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych pismem z dnia (...) marca 2010 r. poinformował Prezydenta (...) , że w wyniku
przeprowadzonej kontroli w firmie (...) ustalono, że brak było podstaw do dokonania zgłoszenia do ubezpieczeń
społecznych I. S. jako pracownika w okresie od (...) 2005 r. do (...) 2007 r. Płatnik złożył korektę dokumentów i
stwierdzono, że I. S. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia w tej firmie od
(...) 2005 r. do (...) 2007 r. Anulowano jednocześnie dotychczas wystawione zaświadczenia o zgłoszeniu do
ubezpieczeń społecznych wystawione w dniach (...) 2005 r., (...) 2006 r. oraz (...) 2007 r.
Po uzyskaniu tej informacji Prezydent (...) , postanowieniem z dnia (...) 2010 r. wznowił z urzędu postępowanie w
sprawie, do której mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych,
zakończonej decyzją ostateczną nr (...) z dnia (...) 2005 r. przyznającą dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu
opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego na dziecko M. S . W podstawie prawnej
postanowienia wskazano na przepisy art. 145 ż 1, art. 147 ż 1 i 2 oraz 150 ż 1 Kodeksu postępowania
administracyjnego.
Decyzją nr (...) z dnia (...) 2010 r. Prezydent (...) uchylił decyzję Prezydenta (...) nr (...) z dnia (...) 2005 r.
przyznającą dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu
wychowawczego na dziecko M. S. i odmówił przyznania dodatku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w
okresie korzystania z urlopu wychowawczego na dziecko M. S . W podstawie prawnej decyzji wskazano na art. 10
ust. 1ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.), ż
3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu
postępowania o świadczenia rodzinne (Dz.U. Nr 105, poz. 105, poz. 881 ze zm.) w związku z art. 151 ż 1 pkt 2
oraz 145ż 1 pkt 5 KPA.
W uzasadnieniu decyzji przedstawiono bieg sprawy i stwierdzono, że ponieważ I. S. faktycznie nie wykonywała
pracy w firmie (...) , to tym samym nie nabyła prawa do urlopu wychowawczego.
I. S. złożyła odwołanie od tej decyzji.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w (...) decyzją z dnia (...) 2010 r. nr (...) utrzymało zaskarżoną decyzje w
mocy. W uzasadnieniu decyzji podniesiono m.in., że I. S. była zatrudniona w prywatnej klinice stomatologicznej D.
W. w okresie od (...) 2003 r. do (...) 2005 r. i od (...) 2005 r. w firmie (...) . Warunkiem nabycia prawa do urlopu
wychowawczego jest zgodnie z art. 186 ż 1 Kodeksu pracy pozostawanie w zatrudnieniu co najmniej 6 miesięcy.
Kontrola przeprowadzona przez ZUS w firmie (...) wykazała, że I. S. bezpodstawnie została zgłoszona do
ubezpieczenia społecznego i w konsekwencji wyrejestrowanie jej przez pracodawcę z ubezpieczenia przesądziło
o tym, że decyzja przyznająca przedmiotowy dodatek podlega uchyleniu. W ocenie SKO ujawnienie nowych
okoliczności mających wpływ na treść decyzji przyznającej dodatek nie świadczy o nieprawidłowym działaniu
organu lub strony. W ocenie SKO strona nie może ponosić konsekwencji finansowych powstałych w związku z
uchyleniem decyzji przyznającej przedmiotowy dodatek, bowiem na dzień jej wydania dopełniła w sposób należyty
wszystkie obowiązki i dostarczyła wymagane dokumenty.
I. S. złożyła skargę na powyższą decyzję. Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie prawa materialnego poprzez
błędną wykładnię przepisu art. 10 ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych
(Dz.U. z 2003 r. Nr 228, poz. 2255 ze zm.) co miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie przepisu prawa
materialnego, art. 186 Kodeksu pracy poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w sprawie co miało wpływ na wynik
sprawy, prawa procesowego art. 7 KPA przez brak wyjaśnienia stanu faktycznego w sprawie poprzez błędne
ustalenia, iż I. S. nie przysługuje dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem M. S. w okresie
korzystania z urlopu wychowawczego przez przyjęcie, iż w okresie od (...) 2007 r. do (...) 2007 r. skarżąca nie
korzystała z urlopu wychowawczego, nie rozpoznanie istoty sprawy przez przyjęcie na tle okoliczności
faktycznych sprawy, iż mimo podlegania ubezpieczeniu społecznemu w okresie 6 miesięcy przed dniem porodu
skarżącej nie przysługuje przedmiotowy dodatek.
Skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji przez utrzymanie w mocy decyzji z dnia (...) 2005 r. ewentualnie
o uchylenie decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu skargi podniesiono, że skarżąca nie kwestionuje podstaw wznowienia postępowania, lecz
przeprowadzone postępowanie po wydaniu postanowienia o wznowieniu postępowania w sprawie.
Wskazano, że pomimo anulowania zaświadczenia o ubezpieczeniu przez ZUS w aktach sprawy znalazły się
dokumenty wskazujące, iż przed dniem porodu skarżąca podlegała ubezpieczeniu społecznemu przez okres 6
miesięcy. Zatem spełniony warunek, o którym mowa w przepisie art. 10 ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 28 listopada
2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2003 r. Nr 228, poz. 2255 ze zm.). Organ II instancji nie odniósł się
do wskazanej w odwołaniu kwestii podlegania temu ubezpieczeniu. Powołano się na orzeczenia sądów
administracyjnych z których wynika, że data złożenia wniosku o urlop nie jest tożsama z datą nabycia prawa do
urlopu. Organy administracyjne rozpoznając wniosek o przyznanie dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w
okresie urlopu wychowawczego powinny w kontekście regulacji zawartej w art. 10 ust. 5 ww. ustawy badać okres
6-cio miesięczny bezpośrednio poprzedzający uzyskanie prawa do urlopu wychowawczego, a nie okres
poprzedzający datę złożenia wniosku o przyznanie urlopu wychowawczego.
Gdyby nawet przyjąć, że skarżąca nie miała uprawnień ubezpieczeniowych na chwilę składania wniosku, to
nawet wtedy okresem zgodnym z tym przepisem będzie okres wsteczny półroczny od dnia urodzenia syna M. S.,
SKO naruszyło przepis art. 10 ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. W
dalszej kolejności wskazano na treść art. 186 ż 1 Kodeksu pracy podnosząc, że nabycie prawa do urlopu
wychowawczego nie jest zależne od złożenia wniosku o ten urlop. Mimo wznowienia postępowania, decyzję z
2007 r. należało utrzymać w mocy, a nie ją zmieniać. Organ naruszył art. 7 KPA gdyż nie rozważył kwestii stanu
faktycznego sprawy mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywatela.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w (...) wniosło o jej oddalenie, podtrzymując
argumentację zawartą w treści zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga nie jest zasadna.
Postanowieniem z dnia (...) 2010 r. wznowiono postępowanie w sprawie zakończonej decyzją ostateczną z dnia
(...) 2005 r. przyznającą dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem M. S..
W podstawie wznowienia wskazano m.in. na przepis art. 145 ż 1 pkt 5 KPA czyli ujawnienie istotnych dla sprawy
nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów istniejących w dniu wydania decyzji, nie znanych
organowi, który wydał decyzję.
Pierwotna decyzja o przyznaniu dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie
korzystania z urlopu wychowawczego z dnia 25 listopada 2005 r. została wydana na mocy ustawy z dnia 28
listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. Nr 228, poz. 2255 ze zm.). W dniu wydania decyzji
obowiązywało rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu
postępowania w sprawach oświadczenia rodzinne (Dz.U. Nr 105, poz. 881 ze zm.). Zgodnie z ż 3 pkt 3 tego
rozporządzenia, osoba ubiegająca się o przyznanie prawa do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad
dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego składa wniosek o zasiłek rodzinny, do którego dołącza
m.in. zaświadczenie organu emerytalno-rentowego stwierdzającego, że osoba ubiegająca się była zgłoszona do
ubezpieczenia społecznego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał takie zaświadczenie stwierdzając, że I. S.
została zgłoszona do ubezpieczenia społecznego od dnia (...) 2005 r. z tytułu zatrudnienia w Firmie (...) . Z innych
dokumentów (umowa o pracę, świadectwo pracy) wynika, że została zatrudniona na (...) etatu jako sekretarka z
wynagrodzeniem (...) zł miesięcznie
Pracodawca (...) , po kontroli ZUS, złożył nowe deklaracje, w których anulował poprzednie zgłoszenie. ZUS
pismem z dnia (...) 2010 r. stwierdził, że skarżąca nie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu z
tytułu zatrudnienia w Firmie (...) .
Prezydent (...) prawidłowo ocenił, że jest to nowa okoliczność, nieznana w poprzednim postępowaniu. W ocenie
Sądu prawidłowo wznowiono postępowanie w tej sprawie.
Strona skarżąca nie kwestionuje podstaw wznowienia postępowania, lecz przeprowadzone postępowanie po
wznowieniu postępowania.
 Rodzaje decyzji kończących wznowione postępowanie określa art. 151 KPA. Innych decyzji niż wymienione w
tym przepisie organ nie może podjąć, może ewentualnie umorzyć postępowanie.
Syn M. urodził się (...) 2005 r. Skarżąca jako pomoc dentystyczna zatrudniona była do (...) 2005 r. W okresie
korzystania z urlopu macierzyńskiego rozwiązała stosunek pracy w prywatnym gabinecie stomatologicznym (od
(...) 2005 r. - urlop macierzyński kończył się (...) 2005 r.) i zatrudniła się (w czasie korzystania z urlopu
macierzyńskiego) w firmie (...) . Po skończeniu urlopu macierzyńskiego skorzystała z urlopu wychowawczego - od
(...) 2005 r. do (...) 2007 r.
Istota sprawy sprowadza się do oceny konsekwencji braku zgłoszenia skarżącej do ubezpieczenia społecznego.
Prawo do urlopu wychowawczego nabywa bowiem pracownik pozostający w stosunku pracy, posiadający co
najmniej sześciomiesięczny okres zatrudnienia.
Osoba pobierająca dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego musi
pozostawać w zatrudnieniu (ustawa z 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych i ustawy o
podatku rolnym (Dz.U. Nr 109, poz. 747), termin "zatrudnienie" zamieniła terminem "stosunek pracy"). Skoro
zatrudnienia nie było, to skarżącej nie przysługiwał dodatek rodzinny w okresie urlopu wychowawczego. Nie
dopuszczono się obrazy art. 10 ust. 5 pkt 2 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. Nr
228, poz. 2255 ze zm.). Należy zgodzić się z poglądem, że przepis art. 10 ustawy o świadczeniach rodzinnych nie
funkcjonuje w próżni, lecz jest elementem szeroko rozumianego systemu uprawnień pracowniczych. Bez
odniesienia się do przepisów prawa pracy normujących problematykę pozostawania w stosunku pracy i
nabywania prawa do urlopu wychowawczego nie byłoby możliwe stosowanie przepisu art. 10 ust. 5 ustawy o
świadczeniach rodzinnych w sprawach indywidualnych (wyrok z 30 czerwca 2009 r. sygn. I SA/WA 529/09)
Ponieważ pracodawca "wycofał" się z opłacania składek na ubezpieczenie, skarżąca nie była pracownikiem.
Zgodnie z art. 186 Kodeksu pracy urlop przysługuje osobie, która ma status "pracownika". (...) nie mógł udzielić jej
urlopu wychowawczego, ponieważ nie była ona jego pracownikiem. Czynność zgłoszenia do ubezpieczenia nie
miała miejsca, a prawo do urlopu wychowawczego nabywa pracownik pozostający w stosunku pracy.
W wyroku z dnia 18 maja 2006 r., III UK 32/06, Sąd Najwyższy stwierdził, że do objęcia pracowniczym
ubezpieczeniem społecznym nie może dojść wówczas, gdy zgłoszenie do tego ubezpieczenia dotyczy osoby,
która nie jest pracownikiem, a zatem zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego następuje pod pozorem
zatrudnienia. Podobnie w wyroku z dnia 10 lutego 2006 r., I UK 186/05, Sąd Najwyższy stwierdził, że podleganie
ubezpieczeniu społecznemu wynika z prawdziwego zatrudnienia, a nie z samego faktu zawarcia umowy o pracę.
Taki sam pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 września 2006 r., II UK 2/06, w którym uznał, że nie
stanowi podstawy do objęcia ubezpieczeniem społecznym dokument nazwany umową o pracę, jeżeli rzeczywisty
stosunek prawny nie odpowiada treści art. 22 k.p. Dokument w postaci umowy o pracę nie jest więc
niepodważalnym dowodem na to, że osoby podpisujące go, jako strony umowy, faktycznie złożyły oświadczenia
woli o treści zapisanej w dokumencie. Może być on zakwestionowany zarówno w całości, jak i w części (wyrok SN
z 19 paz
dziernika 2007 r. sygn. II UK 56/07). W rozpatrywanej sprawie pracodawca sam stwierdził, wycofując
zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego, że stosunek pracy nie miał miejsca.
Natomiast wypowiadanie się przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze na temat konsekwencji finansowych
powstałych w związku z uchyleniem decyzji przyznającej wspomniany dodatek jest wyjściem poza granice
rozpoznawanej sprawy. Sprawę zwrotu pobrania nienależnych świadczeń regulował art. 30 ustawy z 2003 r. i jest
to odrębne postępowanie administracyjne. W tym postępowaniu mogą być rozważane kwestie podniesione przez
SKO.
Uzasadnia to, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) oddalenie skargi.