IMG45 (7)

192

KHina s

w ten sposób Kretfonics panował w Mesenie, • Teme* no» u Argos. Po wyciągnięci u losów, każdy z braci wzniósł ołtarz Zeusowi, Na tych ołtarzach znalazł katdy symbol oznaczający typowe cechy ludu, nad którym przyjdzie mu odtąd panował. I tak na ołtarzu władcy Argos leżała ropucha, na ołtarzu Sporty - wąż, a na ołtarzu Meracny-lis.

krrsfontrs podzielił terytorium Mesenii na pięć krain i władzę w poszczególnych powierzy! wicekrólom, Przyznał ludności tuhylc/cj równe prawa z Dorami. Sam wybrał na stolicę Stcnyklaros. Ale Dorowie krytykowali to zarządzenie. Wtedy Kresfontcs zmienił swój system rządzenia. Wyznaczył Slenyklaroa jako w yłi|ivni| rezydencję Dotów. / kolei bogaci właściciele ziemscy byli niezadowoleni: zbuntowali się i zabili króla oraz dwoje jego dzieci.

Zonę KresTontesa była Meropc. córka Kypselosa (-• Ajpytos). mb

Apd BiN IIH.4n ;P*u» II 11,7; 19,1:111 1,3; IV 1,3*4; 3, li 16,1; 37.*; JO, I. 31, 11; V1.6; VIII 3.6; 29. S; Uor. VI22 n.; JI; |. Al 1213 n. I

KRKTKUS (Kpndwc) - syn Eola i Enaretc (lab. 8). Ożeniony z Tyto, swoja bratanica (córką Salmoncuia), miał dzieci Ajsomi, Peresa i A my nona (lab. 21). Zaadoptował dwoje dzieci, które Tyro miała przed zamązpójfcicm z Posejdonem: Neleusa i Peliosa. Przypisywano mu jeszcze inne dzieci: Talaosa, ojca AdrasUi, którego na ogół uważano za syna Biata, córkę Hippo* lytę, przezwaną Krctcis, która poślubiła •* A kasta, drugą córkę, Myrinę, żonę Toosa, króla Lemnos.

krelcus był założycielem Jolkos, miasta Jazona i Peliasa. mb

Od XI 2)3 n. i łcliul. sd X 2; And. Bibl 17, 3; 9; 11*. A.R. III 331 n. i t>;lu>). ad 14%; 121 l<);601;II I Ift/ IW IV 2,3; IX 36,1;Tul. in l.yc, 173.2S4; v.Iini. In Pt. P 4.232; llyg. tah. 12.

KRM SA(Kpćouou)- I. Najada tcsalska, córka Ziemi. kochanka boga-rzeki Penejos, z którym miała dwoje dzieci, Hypseusa, króla Lapitów, i Stilbc, niekiedy wymieniano jeszcze pośród jej potomstwa And* reusa (lob. 23).

2.    Córka Erechtcusa i Praksitei (lab. 11). Dzięki młodemu wiekowi uniknęła losu swoich sióstr, które dobrowolnie oddały się jako ofiary ekspiacyjnc za ojczyznę w czasie wojny przeciw Eumolposowi. Gdy Krcusa była już młodą dziewczyną, uwiódł ją Apollon w grocie pod Akropolem w Atenach, jej ojczyźnie. Ze związku tego urodził się syn łon. Krcusa porzuciła dziecko w koszu, w miejcu gdzie posiadł ją bóg. Później łon został przeniesiony przez Hermesa do Delf i tam wychowywał się w świątyni.

Krcusa poślubiła Ksulosa. Przez długi czas pic miała dziecka, ale po pielgrzymce do Delf, podczas której odnalazła swego syna. urodziła Diomede i Achujosu (lab. 11 i tab. 8),

3.    Córka króla Koryntu — Kreona, zwana niekiedy Glauke (- Mcdca).

4.    /'ona Eneasza. Była córką Pnama i Hckabe. Jak w ogóle opowieści dotyczące Eneasza, tak i te, które mówią o Krcutic. różnią się bardzo. Na wielkich obrazach historycznych w leschc (w gospodzie) dcl fi -ckiej malarz Polygnot przedu*..’ ., , Jd branek trojańskich. Tymczasem zwykle uważano, że udało się ją gdzieś zniknąć po upadku Troi. W wersji Wergiliu* sza Krcusa została uniesiona przez Afrodytę (albo Kybcle), gdy tymczasem Eneasz opuścił miasto wraz z

Anchizesem i Askaniosem. Gdy mąż szukał jej i powrócił umyślnie do miasta, aby ją odnaleźć, ukazał mu się jej cień i przepowiedział czekające go podróże w poszukiwaniu nowej ojczyzny. Najstarsze epopeje zwą żoną Eneaszu Eurydyką, a nie Krcusą. mb

I. PI. /' V,n, Sc hol InD. I. IV 6V, Ov Am 1116,31. 2. Apd Blhl III 13,1 n ; l;.lon piioiim • loniPaui. IŻS.4. J. B, Mcii paiaim i uchol,; Ov. lir XII .1) 0.; Lta. Sali 42. 4. Apd. Blbl III 12. 9; llyg. hub 90. IMic X 26. I; VcfB Arn II 7)6 u.; Lyc. 1263 n,

KUIMISOS (Kpiptoóc) - bóg rzeki sycylijskiej. Pod postacią niedźwiedzia (lub psa) posiadł F.gcstę albo aegestę, Trojankc, i spłodził z nią Akeslcsa, założyciela miasta Scgesty. Wcrgiliusz i Hyginus zwą go Crinisos. mb

V*rg. A cii. V 31; Scrv. In Vcrg. Arn, I 330; V JO: Tyci. In. Lyc. 471; 93); II>b Fot, 37), 14 (Rom).

KRINIS (Kptvic)-założyciel świątyni Apollona Smintcjskicgo w Cli rysę w Mysji. Krinis zasłużył na gniew bogów i ściągnął klęskę na rodzinne pola, które zostały spustoszone przez myszy. Pewnego dnia Apollon zszedł do tej krainy i został gościnnie przyjęty przez Ordcsa, starszego pasterza Krimsa, i to złagodziło gniew boga. Pragnąc uwolnić kraj od plagi, Apollon sam strzałami zabijał myszy, a Ordcsowi rozkazał odszukać Krinisa i polecić mu, by wybudował sanktuarium pod wezwaniem Apollona T ępiciela Myszy (Apollon Smin-teus lub Smintejski). mh

Schol. | r.uii. in II I 39

KRJSAMIS (Kp(au|iię)-król Kos, który posiadał wielkie stada. Pewnego razu ogromny węgorz wyszedł z morza i porwał najpiękniejszą owcę. Knsamis nadbiegi i zabił go. We śnie otrzymał rozkaz pogrzebania węgorza, ale zlekceważył to ostrzeżenie i zginął, mb

Suid. iv.; Hctych. ».v,: Phol„ p. 179,10.

KRISOS (Kplooę) - założyciel miasta Krisa położonego na południowych stokach Parnasu. Przez swego ojca, Fokosa, był potomkiem Ajakosa. Matka jego zwala się Asteria; była córka Dejoneusa lub Dejona i poprzez nią Krisos wywodził się z rodu Dcukaliona (tab. 8 i tab. 30). Krisos miał brata bliźniaka, Pano-pcusa, z którym jednak nie żył w zgodzie. Obaj chłopcy kłócili się już w łonie matki. Inna wersja podaje odmienny rodowód Krisosa i Panopeusa; podczas gdy Panopcus był synem Fokosa, to pierwszy z nich był synem Tyrannosa j Asterodii. Poślubił on Antifatię, córkę Naubolosa, i miał z nią syna Strofiosa, który z kolei z Anaksibią, siostrą Agamemnona, miał Pyladesa, krewnego i przyjaciela Orestesa (tab. 2). mh

Piiu. II 29.4,Suph llyz i v Kpfoa; Schol. in L. Or 33;Tzcl. in Lyc. 33; 9)9; Schol. In iCII 320.

KRI IKIS (KpiOijtę)-nimfa z Małej Azji. Ze związku z rzeką Meles, która płynie blisko Smyrny, miała powić poetę Homera. Wedle inne) wersji była córką Apellesa, mieszkańca Kyme. Ten umierając powierzył dziewczynę opiece swego brata Mąjona. Ale Kriteis wy /.woli la się spod opieki stryia i oddała się Smymcjczykowi Femiosowi. Pewnego dnia, gdy poszła prać bieliznę w rzece Meles, urodziła chłopca, a był to przyszły Homer. To podanie miało na celu wyjaśnienie przydomku nadawanego Homerowi - Melesigenes, „u* rodzony nad Melasom".

Trzecia wersja wreszcie czyniła z Krileis dziewczyny / wyspy los, która była kochanką pomniejszego bóstwa /orszaku muz. Porwana przez piratów Kriteitdostała iię do Smyrny, gdzie Mn jon. król Lydii, poślubił ją. Wydala na świat małego Homera nad brzegami rzeki Meles i umarła zaraz po urodzeniu dziecka, mh

linii), i.v,*0|iT)poę Plu. De dla cl poci. Iłom. 2; clla Iłom. 3.

KROKON (Kpóicuw)- wedle lokalnej wersji dawny król krainy Eleusis. Miał pałac na granicy Aten i Elcusis. Był synem Triptolcma i bratem Kojrona. Poślubił Sajsarę. córkę Kcleosa.

Krokon i Kojron byli protoplastami kapłańskich rodów Krokonidów i Kojronidów, które to rody odgrywały ważną rolę w kulcie Dcmcler. Pierwsze miejsce zajmowali Krokon idzi.

Jedna z córek Krokona, Meganejra. poślubiła Ar-kasa. mh

P»u*. I 38, 2; Suki, s,v. KupuMBoi; Apd. IJIlil. III 9,1.

KROKOS (Kpóicoę)- młodzieniec, który na skutek nieszczęśliwej miłości do nimfy Smilaks został zamieniony w szafran. Smilaks tymczasem stała się rośliną o tej samej co ona nazwie (Smllax aspera, Salsaparilla europejska, kolcorośl szorstka), mh Vr>, in Vcrg. Georg. IV 182, Ov. Mei. IV 283> Nowi. XII14.

KRONOS (Kpóvoę)-z rodu tytanów, najmłodszy syn •* Uranosa (Nieba -* tab. 5) i Ciai (Ziemi). Należał zatem do pierwszego pokolenia bogów przed Zeusem i bogami olimpijskimi. On jeden z wszystkich braci pomógł matce w zemście na ojcu i sierpem, który dala mu matka, obciął mu jądra. Potem zajął jego miejsce na niebie i pospiesznie strącił do Tartaru swych braci hckatonchcjrów (sturękich) oraz cyklopów uwięzionych tam niegdyś przez Uranosa. a których uprzednio on właśnie uwolnił na prośbę wspólna ich wszystkich matki, Gai. Będąc już panem świata. Kronos pojął za żonę własną siostrę Rcę, a ponieważ Uranos i Gaja, posiadający całą mądrość i znajomość przyszłych losów, przepowiedzieli mu, że jedno z jego dzieci pozbawi go tronu, połykał je po kolei, jak przychodziły na świat: wpierw Hćstię, potem Demeter. Herę. Plutona (Hadesa) i Posejdona. Pozbawiona wszystkich dzieci, doprowadzona tym do wściekłości, Rca brzemienna uciekła na Kretę i tam potajemnie w Dikte urodziła Zeusa. Następnie zawinęła w powijaki kamień i dała Kronosowi do pożarcia, a on połknął go, niczego nic zauważywszy.

Ody Zeus dorósł, za poradą Metis, jednej z córek Okeanosa, czy może samej Gai, podał Kronosowi do wypicia lek, który spowodował, że Kronos zwymiotował dzieci przedtem połknięte. Wspólnie pod przewodnictwem najmłodszego brata, Zeusa, wszystkie dzieci wydały wojnę Kronosówi, który z kolei sprzymierzył się ze swymi braćmi tytanami. Wojna trwała dziesięć tai, wreszcie Matka Ziemia przepowiedziała zwycięstwo Zeusowi, jeśli uczyni swymi sojusznikami tych, których Kronos strącił swego czasu do Tartaru. Zeus uwolnił ich i odniósł zwycięstwo. Wtedy Kronos i tytani zostali zakuci w miejsce hekatonchejrów, którzy odtąd •tali się ich strażnikami.

Oprócz dzieci spłodzonych z Rcą Kronos miał z Pilyrą centaura — Chejrona, istotę nieśmiertelną, pół człowieka, pół konia, gdyż Kronos uwiódł Fiłyrę przy

brawszy postać konia. Inne podania przypisują mu ojcostwo Hefajstosa, którego miał począć / Herą. jeszcze inne uważają Afrodytę za córkę jego. a nie Uranosa (tab. 38).

W religijnej tradycji orfickiej Kronos występuje wyzwolony z więzów, pojednany / Zeusem i mieszka na Wyspach Szc/ęsliwycn. To pojednanie Kronosa / Zeusem pozwalające uznać Kronosa za dobrego króla, pierwszego, który panował w niebie i na ziemi, doprowadziło do podań o ~t złotym wieku. W Grecji opowiadano. że w tych czasach bardzo odległych królował on na Olimpie. W Italii, gdzie Kronosa wcześnie utożsamiano z Saturnem, umieszczano jego tron na Kapitolu. Mówiono także, że panował on w Afryce, na Sycylii i w ogóle nad całym zachodnim basenem Morza śródziemnego. Później,gdy ludzie stali się źli. z. nadejściem epoki brązu, a zwłaszcza żelaza Kronos wstąpił do nieba.

Na skutek gry słów. uważano niekiedy Kronosa za upersonifikowany Czas (Kronos kojarzy się istotnie / ChronoMm-Czasem).

Podanie syryjskie przekazane przez Pilona z Byblos opowiada, jak Kronos. syn Uranosa. okaleczył swego ojca, za namową Hermesa Trismegistosa przy pomocy swych braci. Betyłosa, Dagona i Atlaia. Mamy tu do czynienia z późną hellenizacją bardzo starych wierzeń „syrohetyckich". mb

Het. Th. 167 n.'. 413 n.‘. 617 n.; no 169 n. interpolacje orficka, por. wyd. Mirona. v 92. Apd Blhl I 2. I n: II XIV 271-278; 201 243; V 196-698: XV 221-228: Pawi, V 7.6-10; VIII 36.2 n.. Lyd. Dc mcm IV 54;Ov. hau IV 199 n.:Hor Kp. XVI6) Pi 0.2.124: OJ 11161; Varr. Dc ugr III 1,3; PI. R 269 a; Myg, luh. praef. 3 (Rotch por. P. Ronzeralle, w: Mdl. dc la Pac. or. dc 1'On, dc Bcyrouih XII 1937. i 177 n.. Utlrc dTium. IV 1945. i. 98 n. Por. L R Parnell. The (uh* u filie (irrel Stale*. I.Oxford 1896.i, 2) n.; K. Mii/ot, Kranu* umlilie Tiianen.S M S R. VIII 1932.*. 48-62; 119-214;o htirpepor. M. Pi Niłtion. w. Optitculti *clnla. III. Lund 1960.1213 n.

KROTON (Kpótwv)-legendarny heros, z którym łączono powstanie miasta Krotony w południowej Italii. Gdy Herakles powracał z wyprawy po woły Geryona, Kroton gościł go w miejscu, gdzie stanęło w przyszłości miasto. Ale gdy Lakinios, sąsiad Krolona, usiłował ukraść md woły, Herakles zabił go i przypadkowo podczas walki zabił również Krotona. Dla zadośćuczynienia za ten czyn Herakles wzniósł mu wspaniały grób, przepowiadając, że w przyszłości w sąsiedztwie zostanie wybudowane sławne miasto, które będzie nosiło imię Krolona.

Niekiedy uważano Krotona za brata Alkinoosa. króla -» Fcaków. Podanie to łączy się z mitem o Lakinio* sic. mh

OJ. IV 24. 7} FHG (MDUcrt Ił 223; Ov. Mci. XV 12 Schol. m Thcoc. IV 33; Tul in Lys. 1006; lamb. VP IX 30, por. I. BZrard. Colonluiion.... 1428.

KROTOPOS (Kpótw/ioę) - syn Agrnora, króla Ar-um. Miał dwoje dzieci. Stenelasa i Psamate (tab. 17). Psamate była kochanką Apollona i miała z nim syna -• Linota, którego po urodzeniu porzuciła. Linosa zabrali pasterze, ale potem ich psy pożarły dziecko. Psamate nie potrafiła ukryć przed ojcem swego bólu i opowiedziała mu całe wydarzenie. Krotopos był wielce niezadowolony, nie chciał jej uwierzyć, że ojcem Linosa był Apollon, i zabił ja. Apollon, zagniewany o śmierć syna i kochanki, zesłał na Argcjczyków głód. Zapytana przez nich wyrocznia rozkazała ustanowić kult Psamate I Linosa, a skazać na wygnanie Krotopoaa. który założył miasta w Megarydzie. Owidiusz opowiada, źe