IMG61 (3)

14

14

ffajfItirtt 4w

flpwe1MZC

\inykg i tfduktŁC)

ftuswAj

K II l)urtvtn

Już w I fil fi roku wykonano pinrwNiw 1'oUity‘nhu, wkrl/U^ utrwalono dźwięk, h/ffiolruuj^ firtuturaf i prnffloioh, a w I Hfffi nA,. otwarto pierwaz* kino 04 połowy winku w puwdwclifiyin ożytia znalazły aiy atapW/ki, a od lat siedemdziesiątych ruazyłn tutryin* produkcja tnaeryn tlo piaania Rozwijała ttU; prasa, powntnly imt/j,* i galerie, produkt;ja tanich książek osiwnyla •iproinne raźnifur/ Coraz wiykn/tj popular nnb(‘. zdobywała rywalizacja npurl^WN, a t n* mon także turystyka, przemysłem Minto siy ortyiińz/iwaiiie to/.rywt+ i opędzania wolnatyi czaau, Równocześnie w wlnlkidi miastach to nty dyaproporcje ptaniydzy bogactwem, n okrajną ni/dzij i u po wszech, flinty aiy Społeczne patologio; bezdomność, zurbanizowane prZtittlM rzość, prostytucja, hazard l alkoholizo).

,„ty    Cywilizacyjne zmiany ro/lzlty potrzeby upowazachniiwlu

oświaty Krak ty uzna zastosowanie wynalazków nil* amplo siy obył h*>z kadry techników I wyk walili kowanych robot nlków Rozwój ku tnuniknrji przyczynił aiy ilo poazerżenia krypo odbiorców mlonini cji; produkcja i przekuzywunii> informacji wymapało znnop/iżowH nin tysiycy przedstawicieli nowych zawodów; pocztowców, dziennikarzy, drukarzy, fotoreporterów, radiowców, I'ontypy mały cyny i rozbudowa służby zdrowia npowoitownty konieczno^ ‘/Mmii niffiin rzesz wynoko wykwalifikowanych specjalistów, podoi min Juk zapewnienie bazpiecze fisiwa mieszkaócom miast zmusiło do kszliił cenią prawników, policjantów i strażaków, Rozbudowane mlnilnl-otracja, także w koloniach, potrzebowała Npniwnydi urzędników, a dysponująca coraz nowocześniejszym uzbrojeniem armia nie ino gla Już poprzeziaf na elementarnym wyszkoleniu rekrui/iw 0    Powstające partie, organizacja społeczne i związki zawodic

we przygotowywały swoich członków tlo korzystaniu z, pierwszych zdobyczy demokracji; wyborów, strajków, petycji, demonstracji, W lu \vtt»n\p tych urbanizacji hyto przygotowanie swoich członków I syni-pafyków do posług wunia siy materiałami propnpamlowynii, ilo czytania ulotek i tpi/.ui VV «'//odo ytly pnwHtnwnt rozbudowany NyNUun uhezplecteh npotecznych, emerytur, ront I znaltków, wykaztalcenlo umożliwiało Już nie tylko owo om apotaczny, kariery polityczna czy zawodowa, ale «ł,owolo Mly wrycz ninodzownym warunkiem lookcjo nowania w coraz bartlzloj Mkooipllkowonym życiu apolecznym W Kii-rople I Ameryce także kobiety u/>yMklwnly coraz azerazy <JonIvp<1<) edukacji, co Jednak nadal nie oznaczali) pelnety) równouprawnieniu w zakrekin praw iihywnlAilaklch,

liównież życie reliuljne ooltipnylo nowy MloplwP InUoiNyllkii-'ir o patalie ęijraz c-/,o(c i<>j jo/,‘¹ !•.m/Io|<!oIy olv W okrodki d//liikilhOik^,l *\H)lei znaj, charytatywnej, o.kwiotowo) | wyidiowuwry,**), |)/lolo)in# •Um/paMietaku w d/ioloo'o«'|i rol/ol oo /yo)i wyoio^olo nowych ro/wli|

I, Wiek XIX fe/c/.alek • y y/tii/.m \i i/r/junyehnee)

ztió, a Miwykllkn lic,rum rumurum z. IW)I roku HkomUnwHlN \riir/#tn; apntwiodIiwofacS MpototlztuiJ i potri-ulownlu tronky ńwlocklo^o poÓHt.y/ii

0    dol/ro wn/yntklch ohywHtoll Zarówno w krajni ti kut/ilirkirh, jak

1    protwalMnckich atandarihttn atuwata »i<; Odorioirjo ndigijna

1‘rznz calu mŁuI<m:I« trwał inUomywny roz.wój nauk, prwfd<-WMyitkim przyrodniczych, w coraz, wl^kn/ym aU/pniu opartych no ohNwrwncji I akajatrymuncie, Już, w pUtrwMKtfj połowlo winku Hatrono-mowln zloknllztmnU tutwn plonaty - Nnptun, clmmlcy odkryli, żi-mnUrin /lo/dov/ooo Jaatz. nbtnUtw, a lóoloj^owio odowodoili, żu wa/.yat-kin ortyudzmy żywe akhidnjft aiy z komórek. I)l« pooU;p6w w c.hirur KII Iw/cnnnn oko/ido alf odkryciu /ninc/ulajitcych włakciwiikci nUtru i chloroformu, w Hz.yce ważne oko/oło oi«; UNtolonin, żm ciopło jnat for rnij etatridi, a anarifla cieplna mitże hyć przetworzono w onoripy m« cłinnlc/rut, co otworzyło drop/; do rozwoju Utrrnodynornlki

Prawdziwa rowolucja naukowa riHatijpiła jednak dopiero w drujfloj połowie wieku. W 1859 roku Karol Darwin opublikował rozprawy O pochmlzcnlu tyilunhóm, czym zapoczątkował teoriy ewolucji, W 1887 roku Ludwik Paateur odkrył, źe oprowcij chorób hok Urrie, a wkrótce wynalazł azczepionki, zopoldenojn«{ niektórym chorobom. Rozwój hl|(iitiiy atopniowo załiamował wydrówky epidemii!_

przede wazyatkim cholery, w czym znaczna łiyły zaalugi bakteriologa . Koherl.o Kocha. W oatatnich latach wieku fabryka chemiczna Mayer wprowadziła na rynek pierwazy lek ayntetyczny, u w 1898 roku roz poczyła produkcją aapiryny, niijpopulorniejHze^o lekaratwa na ówie- | cle, Dla poprawy warunków życia w mlaalach duże znaczenie miały odkrycia zwhjzanc z przechowywaniem żywności: najpierw wynalezienie praceaów chemicznych, uinożli wiejących uzyakanie niakiej temperatury, co doprowadziło do akonatruowanla chłodni, a nnatypnie zaatoaowanie puaztik, czyli tanich, blaazanych opakowań.

Rozwojowi nauk przyrodniczych towarzyazył też wzroat znaczenia nauk społecznych. Nu uniweraytetach pojawiły aiy nowe ki<* ranki kształcenia: ekonomia, aotdolotfia, etnourana, antropologia, Językoznawstwo, nauki polityczne. Wiedzy o psychicznej konstrukcji człowieka skutecznie poszerzyły psychologia i psychiatria. Wielkie sukcesy odnosiła archeologia, a dziyki odnalezieniu i badaniom skamieniałych szczątków wymarłych już gatunków zwierzijl, i roślin roz w im,da siy paleontologia.

Krzuohrażenioin ulegała twórczość artystyczna. Romantyzm, zwycięski na początku wieku, w nastypnycłi dziesięcioleciach rywu lizował z neokiasycyzmein, hy w końcu wieku ustąpić przed moder-nizniem i przeołirazić aiy w dekadentyzm. Literatura stału siy m^j ważniejszym środkiem artystycznej wypowiedzi, ale obok niej prawdziwy rozkwit przeżywały także twórczość plastyczna, muzy-

/,. 1'niihair

Prądy kulturowa