IMG16 (3)

W efekcie tworzyć motna samoopisujące się dokumenty o znanej siniktJ rych punktem dostępu moic być katdy element treści (danych i metadanySk" temu wyszukiwarki stosujące XMl mogą prowadzić na przykład wyszukiwani %k tóliin typu „tytuł zawiera słowo władane i dala publikacji jest po 2006 roku’' i! % sl to trudne do wykonania w wyszukiwarkach, choć niektóre dająjuź taki_c m ?Sij

ślić wyczerpująco i jednoznacznie, RDF przejął zasady XML: zamiast a priori ||J dzać zestaw wszystkich możliwych przypadków, dostarcza on środków dla opisy no nego systemu. Społeczności użytkowników powinny wspólnie utworzyć sy¹—^ najbardziej odpowiadające ich wspólnym potrzebom, Będą oni musieli poraztimŁ* do słownika, znaczenia stosowanej w nim terminologii oraz struktur wyrażeń formo °" nych przy jego wykorzystaniu, W tym celu stosuje się Schemat RDF, na lej samej I

,1*2a śni IYTIY i ę,'kam'iłn YMl rln Vn lamrlnnm rlmiimtinm i ch*nllnrnm2 V\!

>\Va

_p*

m av\\om\\?Ac^ tych pę$6\v,»dm oim ich VomcViv m_{c M}, ₍ m ustom* XML Mńtoją pice lego, co tradycyjnie uwalane    \)

IcdoosiU Wunikacji naukowej mole byt mmm i nalana IR/cpa^^OsJ *^1, s, IM)], Sumfordowy tekst mole hyc rozbity na mniejsze jednostki    NS

"V "I ® rozmiarów „docwcrsc" (docwwnl i- Uniimo) powiązanych tyjPm1 larnlow 2008, $. 94], Poniewat podstawą XMLjcsl oddzielenie prezentacji jj Wm jtj trcsci, to sposób jej udostępniania takie mott być definiowany na tfaujłiAI

—    -JKj

tania

jest to trudne do wyminą w wyszuwwarwatn, CIIUC niewure oająjuflE^^ ilcsk 2005, s. 148), Wyszukiwanie takie wcześniej możliwe było w stnikiuia_cJ^ł*^,\|i nych wyodrębnionych w stosunku do opisywanych obiektów (tradycyjnych i _c^jŁ I i przechowywanych w OPAC lub bibliograficznych bazach danych (zob. tci p \'\\\ I RDF utworzony został pod auspicjami World Wide Web Consorlium jJ/U * ułatwienia współdziałania nieudanych, ich tworzenia, wymiany i widokrotnę., '^V % wania w kolejnych projektach (we), szczególnie w obrębie World Wide Web IN J działanie jest zapewnione dzięki mechanizmom ułatwiającym używanie ogólnie ^ tych konwencji, dotyczących semantyki, syntaktyki i stmktuiy [Miller 1998], g|jp traktować jako następcę Warwick Framework, którego koncepcja powstała w więcdziesiątych ubiegłego wieku podczas prac nad Dublin Core [Miller, HillnJ¹S s, 59],    ^Ą)l

Ponieważ metadanc dotyczą zbyt zróżnicowanych informacji, aby można je by|₀ ślić wyczerpująco i jednoznacznie, RDF przejął zasady XML: zamiast apr- °^^r' dzać zestaw ws

dzic, jak DTD i Schematy XML służą zarządzaniu słownikiem i strukturami XMl.

Efekty wne stosowanie metadanych w globalnej bibliotece cyfrowej wymaga uzg₀₍|_n ma wspólnych zasad dotyczących ich semantyki, syntaktyki i struktur. RDF, infrastrui^ służąca opracowaniu tych elementów, udostępnia niezbędne narzędzia dla zarządzania jy formacją w Web jako środowisku biblioteki globalnej oraz umożliwia transformację \\^ w kierunku bardziej efektywnego zasobu informacji [Lassila 1997}

Szczególnie ważną cechą RDF z punktu widzenia GBC, jest ułatwienie modularnej współdziałania pomiędzy odrębnymi zestawami elementów metadanych. Określone zo. stały zasady współdziałania, wśród których wymienić można standardowy mechanizm reprezentacji semantyki, stanowiący prosty, lecz silny model danych, Dodatkowo RDF pozwala na publikację słowników czytelnych zarówno dla człowieka, jak i maszyny, Słowniki traktowane są jako zestawy cech (atrybutów), czyli elementów metadanych, definiowanych przez społeczności, zajmujące się opisem zasobów, Dzięki standaryzacji przy. gotowania deklaracji słownika, ułatwione jest współużytkowanie i rozwijanie semantyki pomiędzy różnymi społecznościami informacyjnymi. Takimi społecznościami są między innymi użytkownicy poszczególnych schematów metadanych, na przykład Dublin Core¹⁴, RDF jest zaprojektowany do obsługi modulowości schematów metadanych, polegającej na ty m, żc pewne części ich semantyki przejmowane są przez nowe projekty i modyfiko-" Społeczność użytkowników Dublin Corc osiągnęła porozumienie co do zasad stosowania sekmalii DC w RDF; są one przedstawione iu stronic Web DCM! (Nikon i in, 2008).

nyini potrzebami. Przy pomocy RDF tworzona jcit infrwiniklun po* ₍₎₍jljic¹ w a ■ _ro/proszonych rejestrów atrybutów, dzięki czemu mc ma potrzeby / ^/k!-rt 0“ „o rejestru. W efekcie poszczególne społeczności (biblioteki, archiwa, ^|ll)lj_(l c^cl'^,rJ ^_Uj_[je_C się c-handlcm) mogą deklarować słowniki opisujące semantykę, yV'^l,jn ym, którzy je mogą je modyfikować dla zaspokajania specyficznych JjSińy lub w danym zoslosowanlii.

VJ (0 °._hn0|₀gie zoslnły już przygotowane. XMI. stanowi elastyczną syntaktykę, liii model danych ogólnego stosowania, służący uruchamianiu mechanizmów nf /^'f^gklaracji, wykorzystywanych przez społeczności do tworzenia własnych > ^ ./t#⁰)¹ 'i ,_n i tych standardów nie określa jednak, jakie to mają być semantyki, Te /_iIl(yk. ^^a, _rozsirzygać same społeczności, dostosowując standardy do własnych po* dostępnych technologii. Należy stworzyć właściwą praktykę orgamza* jfj, /a f opisu, a także sposoby stosowania słowników, W przygotowaniu wspólnej l^j,i^/asa Leczność bibliotekarzy z pewnością jest najbardziej zaawansowana. W tej »^krutwOrzonc zostały schematy metadanych, słowniki cech obiektów, a także ^ u .msowania* Jest to jeden z czynników stymulujących rozwój globalnej biblio* V^ic i

HH

ii

jH|| I    2.4.Protokoły

_hnic jak w każdej bibliotece, również w bibliotekach cyfrowych, a szczególnie h Incj bibliotece cyfrowej, niezbędne są standardy, służące reprezentacji zbiorów \V ^^oPv[ła(jku GBC: obiektów cyfrowych), metadanych i zapytań. O części takich standar* ^u*^nlowa'^{W l}^^{m roz(}*^z'^a'^{e za}j^m? się jeszcze jednym elementem, bez którego P cześniej wymienionych nie udałoby się zebrać w całość i zapewnić sprawnej komu-\f -j ^jędzy nimi w środowisku tak rozproszonym, jak współczesny Internet. Do tych 4Ssłużą różnego rodzaju protokoły.

c^Cp _l0koly powstawały równolegle z rozwojem Internetu i aplikacji służących tworze* . metadanych i publikowaniu elektronicznemu. Wymienia się zazwyczaj dwa podsta* |¹' _ve stosowane w GBC: protokół Z39.50. rozwijany na potrzeby bibliotek i zarządzany ^ ez Library of Congress¹⁷ i jego późniejsze modyfikacje oraz protokół Open Archives ^tiative (OAI), tworzony przez przedstawicieli środowisk związanych z obsługą doku-^ln'tów elektronicznych. OAI korzystał z doświadczeń pochodzących z realizacji projek* ¹¹¹ badawczego w Comell University o nazwie Dicnst. Warto wspomnieć także o protokole

OpenScarch.

Standard Z39.50" definiuje protokół o szerokim zastosowaniu, służący wyszukiwaniu nfonnacji przez klienta w bazie danych posadowionej na serwerze. Prace nad niin rozpoczęły si?^w 1984 r., a w 2003 r. zatwierdzono jego najnowszą wersję.

239,50 jest przykładem standardu na poziomie aplikacji z Open Systems Interconnec* ₍j₀it¹⁹ (OSI) Reference Model, stanowiącym podstawę dla łączenia komputerów w środowisku sieciowym. Za pomocą Abstract Syntax Notation One (ASN.I) wyspecyfikowane

^|,hiip://www.loc.gov/z3950/agcncy.

"ANSI/NISO Z39.50-2003 Information Retricval (Z39.50): Application Servicc Dcfinilion and Prolocol Spc-citication ora/ ISO 23930-1998 Information and Documenlation - Information reirieval (Z39.50) - Application servicc dcfinilion and prolocol spccificalion.

" Open Systems Inlcrconncclion (OSI) jest standardem ISO (ISO IEC 7498-1 Information leelmology - Open Systems Inlcrconncclion - Basic Reference Model) definiującym strukturę komunikacji sieciowej. Struktura la składa się z siedmiu warstw: fizycznej, łącza danych, sieciowej, transportowej, sesji, prezentacji i aplikacji. Ta ostatnia jest najwyższą warstwą, dotyczącą specyfikacji interfejsu, który wykorzystują aplikacje do przesyłania danych do sieci porzez kolejne warstwy modelu ISO OSI.

77