IMG45

i kontekst znaczeniowy nic wykracza poza (luny dokument (Zieliński 2000, i. 65). Aby uniknąć konfliktu nazw, polegającego nu istnieniu identycznych litów mających odmienne znaczenia, stworzono możliwość określenia kontekstu używanych nazw elementów i atrybutów. Dokonuje się lego poprzez łączenie nazwy z odpowiednim adresem URI, co określane jest mianem nazwy uniwersalnej.

Szczegółowy opis sposobów deklarowania i zarządzaniu przeslrzcniami nazw w XM|, wykracza poza /okres tej publikacji, jednak ogólnie mówiąc idea la mu zasudnic/c znaczenie dla tworzenia infrastruktury niezbędnej dlii stosowania modularnych lyilcmów mciii-danych w CiBC. Deklaracja przestrzeni nazw pozwala projektantowi schematu mclada-ny eh na zdefiniowanie kontekstu każdego stosowanego tenninu, co gwarantuje uzyskanie unikalności terminów w granicach definiowanej przestrzeni nazw. Deklaracja przestrzeni nazw w obrębie zestawu mctadanych pozwala na identyfikację elementów mctudunych jako należących do określonego zestawu elementów.

Wykorzystując tego typu infrastrukturę, projektanci systemu niclndnnych mogą wybierać elementy i przydatnych im, istniejących zestawów elementów mctadanych, dzięki czemu wykorzystują prace i doświadczenia różnych społeczności, związanych z. tworzeniem opisów obiektów cyfrowych To pozwala unikać wielokrotnego tworzenia schematów metadanych od początku dla każdego nowego zastosowania (por. także profile aplikacyjne w p. 2,7), Zgodnie z przyjętymi zasadami utworzenie nowego elementu mctadanych, nie istniejącego we wcześniej utworzonych przestrzeniach nazw, powoduje konieczność stworzenia dla niego nowej przestrzeni nazw i zarządzania nią" [Heery, Patcl 2000].

Schematy metadanych mogą być także integrowane w obrębie RDF. W tym modelu danych wprowadzono możliwość tworzenia lokalnych słowników, odpowiednich dla realizacji potrzeb lokalnych społeczności, w tym wymiany terminologii. Dla efektywnego łączenia wyrażeń RDF i określonym słownikiem lub schematem RDF wykorzystywany jest mechanizm przestrzeni nazw XML. W ten sposób rekord RDF scala wiele opisów, które mogły być tworzone w różnych okresach dla różnych celów, w jeden, nowy opis.

Pojawienie się naukowych publikacji elektronicznych spowodowało wzrost oczekiwań co do ich dostępności. Uczeni chcą mieć możliwość korzystania z tekstów na ekranach swoich komputerów bez potrzeby odwiedzania w tym celu biblioteki. Realizacja tych oczekiwań wymaga jednak dalszej rozbudowy infrastruktury oraz tworzenia nowych narzędzi. W dodatku oczekiwania wciąż rosną: standardem w zastosowaniach naukowych staje się możliwość bezpośredniego przejścia od wykazu literatury do tekstów cytowanych dokumentów; system wyszukiwania informacji jest w stanie dostarczyć nie tylko metadanych interesujących obiektów, ale także łatwy dostęp do pełnego tekstu [Apps, Maclntyre 2006], Istotne może być także zapewnienie jednoznacznych powiązań pomiędzy fizycznymi przedmiotami i cyfrowymi informacjami o nich; typowym przykładem może być stosowanie ISBN dla książki drukowanej w sieciowym systemie bibliotecznym lub księgami. Te i inne usługi GBC mogą być realizowane dzięki właściwej identyfikacji obiektów cyfrowych o różnym poziomie agregacji, co w rozległym i heterogenicznym środowisku stwarza zasadnicze problemy". Wynikają one m.in. ze stosowania nowych

■ ' Tworzenie własnego schematu mctadanych przestawić można jako realizację etapów: I) wybór podstawowej przestrzeni nazw mctadanych, 2) wybór elementów z innych przestrzeni nazw metadanych, 3) określenie własnych elementów mctadanych i definicja ich przestrzeni nazw, 4. rozwiązanie problemów aplikacyjnych elementów metadanych (Chan, Zeng 2006).

¹⁴ Nie mniejsze problemy stanowi identyfikacja i autoryzacja użytkowników serwisów GBC, o czym mowa jest w p. 5.J,

iul/4i melawyizukiwame należy

ikłfld P"‘^w

5**3

maicriali/acjc" części składowe ora/ afrybuły wji

,ic n fówno u i wyró/niii nc*

j/i; i«‘ wyszukiwawczy, lo jes/ewr mc wszystko| n^k^{1 se};^W, (icoiyfik.uji: organizacje, lud/ic (kartoteki auloryi.mif), zisoby i u*to|

i    części rozdziału zajmę się identyfikacją dziel

J/f 3631-

i ich cyfrowych

‘ ,_wjorania polegały na implementacji .statycznych odnośników do publika-^|jjepvs'/^{c r}' _c/ ich dostawców. Odnośniki od odsyłaczy bibliograficznych do cylo-•ii ^‘^HjŁcji były kodowane na stałe, poc/ąlkowo w obrębie zamkniętego zasobu V^JHIh, przykład treści publikowanych przez danego wydawcę lub zagregowanej !n czasopism elektronicznych. Następnie kolejno wprowadzano je w obrębie _I|Zy d^flnyC _lnnVCh przez dostawców na podstawie indywidualnych porozumień pomię-

W i oosiadanyeh przez

sempov

j/y "'^jioickij Odnośniki te tworzone były zazwyczaj przy użyciu własnej syntaktyki

_|rfśd r, '_{co c/asc(T1} powodowało potrzebę zawierania dodatkowej umowy o prenume-

falę¹ ” -o |_0t aby tworzyć odnośniki od wyszukanych mctadanych do cytowanego

\V ^ informacyjny musiał implementować odrębny zestaw odnośników dla każ-„listo. ^S;^{M e} wydawcy.

itr . j_nym etapem było powstanie kilku syntaktyk odnośników, wykorzystujących stan-_{c mc}|₀₍|y identyfikacji lub opisu za pomocą metadanych wyszukanych obiektów, k czemu powstać może odpowiedni Uniform Rcsource Locator (URL). Do wykona-^ jajnika do czasopisma można więc wykorzystać jego ISSN, natomiast przez do-Jani°e danych o woluminie, zeszycie i paginacji otrzymujemy identyfikator artykułu, co

^[trońicżnych mogą zawierać metadane obiektu umieszczone w jego adresie, przez co

korzystano zostało w SICI”. Odnośniki w obrębie strony właściciela treści publikacji

'nt j_Cst efektywnie sparametryzowany i opisany. Proces len jest zazwyczaj wykonywa-[ , p_f/y pomocy programu CGI, który pobiera metadane z ciągu będącego zapytaniem URL cc pozwala na dostęp do wielu obiektów przez tę samą bramkę. Odnośniki te nadal ejywąją własnych formatów, różnych dla poszczególnych dostawców treści.

Jak pisze Christine Borgman, uwidocznienie nazw domen w formie URL, które mogą służyć jako identyfikatory, było konsekwencją powstania Webu (Borgman 2007, s. 16). W czasach, gdy Web dopiero się rozwijał i miał znacznie mniejsze rozmiary niż obecnie, często proponowano użytkownikom zgadywanie nazw domen, jako sposób na szybkie dotarcie do nich. Nadal wielką wartość komercyjną mają nazwy łatwe do odgadnięcia (a przy okazji i do zapamiętania), co wiąże się także z procederem zastrzegania tysięcy nazw. które mogłyby mieć dla kogoś wartość, w celu ich odsprzedawania.

Identyfikator obiektu cyfrowego, aby właściwie spełnić swą rolę w zakresie publikacji naukowych, musi być unikalny, co umożliwia tworzenie jednoznacznych powiązań. Musi być on także niezmienny, aby odnośnik do obiektu mógł być używany przez długi czas, w którym identyfikowany obiekt może być przenoszony na różne komputery, do innego formatu (na przykład do nowej wersji oprogramowania), a nawet zmieniać właściciela. URL nie jest wystarczająco stabilny, aby mógł być używany w tym celu w formie, w jakiej funkcjonuje obecnie. W krótkim okresie poprawił on współdziałanie serwisów GBC, lecz nie może być rozwiązaniem docelowym.

W celu zwiększenia pewności odszukania identyfikowanego obiektu powstały zasady tworzenia dodatkowego poziomu narzędzi pomiędzy wyszukiwarką i tym obiektem, Niezmienny identyfikator przestał pełnić rolę odsyłacza do określonego pliku (wystąpienia) obiektu cyfrowego, zamiast tego stanowi formę opisu obiektu cyfrowego. Takie pośred-

* SICI - Serial Itcm and Contnbution Identificr, standard Z39.56, wykorzystujący ISSN do identyfikacji czasopism i artykułów. Może leż być stosowany do tworzenia odnośników z bibliografii załącznikowej do artykułów w formie elektronicznej.

135