IMG57

qwy*w tekstowo, gna wywinie podobnego obiektu, • takie prze/ pcasłstaw*.,,, hśb wybór przykładu Techniki wyszukiwana. ipecytaw dk danego nośnika czy MMimi. mogą byt łączone z wyszukiwaniem łckj!o‘A>m. Rozwiązaniem w tym zal re_41t może być rozwój lethnologii tzw. wyszukiwania uniwersalnego,

W dalszej części rozdziału przedstawię najważniejsze Ktway CBC służące wypi%_t wwu tnfonnac|i. zarowno wyszukiwarki internetowe, jak i «cn»»y stosujące mcudinc ustrukmry/owane, o kontrolowanej jakości.

Wbff* niektórym. potocznym oponom, biblioteki naukowe 14 jednymi z nijbwd;^, innowacyjnych instytucji. przynajmniej w okreuc wdrażania technologii komputerowych i sytłemow wyszukiwania informacji- Nic dziwi więc, że jednym z pierwszych zmioio. wan systemów komputerowych było ich wykorzystanie w systemach informacyjno-wy. szukiwawczych. Systemy te od początku można było podzielić na dwa rodzaje: lulały biblioteczne (OPAC) oraz bibliograficzne bazy danych, w których znajdują się 1^. dane tworzone przez człowieka (zob. p. 2.H). Później, wraz z rozwojem Internetu można było dodać trzeci rodzaj zasobów, mianowicie różnego typu portale internetowe, służące porządkowaniu i selekcji jakościowej zasobów internetowych. Każde z tych zastosowań rozwijało się niezależnie, co w efekcie dało produkty o różnych funkcjach [Bacza-Yates. RibcinvNcto 1999, t 397). Obecnie oprócz wymienionych powstają także serwisy pe|. notdotowe, umożliwiające wyszukiwanie informacji według ustrukturyzowanych meta-danych. Chodzi głównie o biblioteki cyfrowe i repozytoria różnego rodzaju obiektów cy. frowych. stanow iące przejaw publikowania cyfrowego (i jako takie zostały przedstawione w p, 2.6). Wszystkie le zasoby wraz z ich narzędziami wyszukiwawczymi stanowią terwj. sy GBC oferujące informację o określonej jakości.

Pierwsze systemy bibliograficznych baz danych tworzone były przez ośrodki rządowe jako narzędzia wspomagające rozwój nauki i techniki. Ich bezpośrednimi użytkownikami mieli być wyszkoleni pośrednicy (pracownicy informacyjni), współpracujący z użyt-kownikami końcowymi. OPAC był natomiast projektowany do stosowania bezpośrednio przez użytkownika końcowego, co miało istotny wpływ na powstawanie różnic w sposobach organizacji informacji i interfejsów obu grup serwisów. Odrębny rozwój i inne cele spowodowały odmienności obu rodzajów systemów wyszukiwania informacji, co do charakteru dostarczanych ushig i możliwości wykorzystania, przez co właściwe jest ich oddzielne traktowanie.

Ważne zjawisko ostatnich lat, serwisy GBC o kontrolowanej jakości, takie jak portale internetowe, biblioteki cyfrowe czy repozytoria, przyczyniają się do większego ujednolicenia sposobów wyszukiwania informacji i stałego zmniejszania różnic pomiędzy tworzeniem i udostępnianiem nieudanych o zasobach dostępnych lokalnie i zdalnie. Dawne priorytety zastąpione zostały przez nowe, na przykład jednolitość opisów w wyodrębnionym środowisku, takim jak biblioteczny OPAC, jest mniej istotna niż zdolność do zapewnienia współpracy (współdziałania) pomiędzy środowiskami wielu serwisów GBC: komercyjnymi. instytucji bezpłatnie udostępniających swoje usługi i społccznościowymi.

Bibliograficzne i pclnotekstowc bazy danych

Idea bibliograficznych baz danych wywodzi się z czasów, gdy nie funkcjonowały pełne teksty dokumentów w wersji cyfrowej, tworzono więc elektroniczne surogaty zasobów drukowanych (głównie artykułów z czasopism), ułatwiające ich wyszukiwanie, przekazywanie informacji i udostępnianie. Ponieważ wciąż duża część publikacji nic jest dostępna w formie elektronicznej, rekord w bazie danych stanowi ich jedyną reprezentację cyfrową, przynajmniej do czasu zeskanowania oryginału. Rekordy te są z dużym nakładem pracy wykonywane przez wyspecjalizowanych pracowników i zawierają podstawowe metadane o obiekcie fizycznym, zarówno o jego cechach formalnych, jak i treści. Można więc uznać, że każde słowo (z wyjątkiem słów odrzuconych, umieszczanych na stop-liście) zawarte w opisie ma istotne znaczenie i niesie ważną informację o opisywanym obiekcie.

\

|4 #0

fes*

W«*_J

f oMb

i* f®²    !?TH

F**¹¹⁰⁰*¹ **"* “**•

£5*^*nl SpłW^^lub W"- «P*°^'^:'.'r,T,.'i^: k⁰” -oduk^{l n} ^jm dottmon. Itionrm doamów hu iv;..* je* aimt

rffii *^^^^dobtzdmydoruwilbof>cmepndś»$m9fcakę.fik-m udostępnianiu zasobów użytkowafcom. ale także rw»ij— faBitffl* danych, tworzeniu mdckjow Imile ąko pl. ow    ¹

jednolitego interfejsu służącego •yiaśmrm • widu Kiach j* ^ prt/rj^ serwisy oferują całe lattwy be danych. pokrywających twmaare-„ych.^Sc dyscypliny¹* CW&rzc znanymi dofc At^mi *2...ze-- *5*zCi:;/q £n jSSU*fo UxisNćxis^>:, OCIC' czy H.W. W*n*^p~ • ^trtPT.„ja «ic jednocześnie ich dystrybucja, j;-. ma lo rr:(

dany

chzfj^

Coku produan bu ■igue * przypadki fcuy

H W Rwanie systemów wyszukiwana informacji w baza. dnlępych ^^rwYCzaj oparte jest na boolcowskim modelu wyszukiwana tfamqi Wy* onlin^e* ^j_vjj_loWany został kilkoma czynnikami. Algebra Boofca flugwim feta ju bór^Icn _Sy5temacb wyszukiwana informacji w tym związanych z małą medoniza-badania nad innymi modełanu wyszukiwana aformaqi dopiero * w* cj?-^ - Qużą rolę odegrały istniejące wówczasogramczana tcchidi • r-/>r .

sorzecie można było stosować techniki opatie na piłkach odwrocomch

wczesnym sprzęcie "Piniorach logicznych, w odróżnieniu od bardziej zaawansowanych metod ^|0pttnim° rozwoju innych sposobów organizacji wyszukiwana, mogących je przy* ,. _yj (związanych na przykład z modelem przestrzeni wektorowych), wyszukiwane Jlc’owskie pozostało najczęściej stosowaną metodą, oferowaną przez dostawców baz agych, chociaż część z nich proponuje inne rozwiązano, na przykład umażłiwa wpro-y^idzanie zapytań w języku naturalnym (zob. interfejs Medline na rys. I), w połączeniu z przetwarzaniem wyników wyszukiwania przez algorytmy rankingowe. Przyczyny pozostawania przy algebrze Boole’a były głównie finansowe (koszty tworzenia nowych systemów), społeczne (istnienie dużej grupy użytkowników przyzwyczajonych do tradycyjnych metod), brakowało także wyraźnych dowodów na istotne polepszenie procesu wyszukiwania z zastosowaniem nowych metod, gdyż w środowisku danych silnie ustruk* turyzowanch stare metody poprawnie spełniają swoją rolę. Zazwyczaj dostawca bazy danych stosuje własne, wyspecjalizowane oprogramowanie wyszukiwawcze, przez co pracownicy informacji naukowej pośredniczący w wyszukiwaniach lub sami użytkownicy, muszą nauczyć się pracy z każdym z nich z osobna.

Coraz częściej bibliograficzne bazy danych przekształcają się w zasoby pełnotekstowe. gdzie od opisu bibliograficznego prowadzi odnośnik na przykład na stronę czasopisma* .

* Przykładem może być oferta filmy Thomson zawierająca min. dostęp do 1.200 baz danych.«tym d> seiwwu Dialog, http://support.dialog.com publicationsdbcat ” http^/www.texisncxis.com'.

"http://www.oclc.ofg',

"http-j/www.hwwilson.com/.

isy takie funkcjonują min. na stronach Web większości wydawców czasopism elektronicznych.