kem63

JÓTU NOWIE 126 

i najprawdopodobniej wychowywał dzieci olbrzymów, —> Wingnira i Hlorę.

W posiadaniu Jot linów znajdowały się, już nieliczne co prawda, skarby potrzebne bogom, jak kocioł Hymira i Miód Poezji (—> Skaldamjód) —> Suttunga; niektórzy z nich byli też. właścicielami wspaniałych koni (zob. Gullfaksi, Swadilfari). Same jednak olbrzymy-pożądały niemal wyłącznie bogiń, przede wszystkim —> Freyji: nawet —> Thrym, który ukradł Tborowi jego piorunowy młot —> Mjóllnir, gotów był boską broń oddać właśnie za nią. Zarówno ukrycie młota-gromu, jak i chęć posiadania Freyji świadczy o zamiarze skazania świata na śmierć przez pozbawienie go elementów stymulujących płodność; do tego samego wniosku prowadzi nie tylko interpretacja pogróżek Hrungnira zamierzającego porwać —> Sif, ale i mitu o —> Thjazim podstępnie wchodzącym w posiadanie cudownych jabłek -» Idunn.

Wbrew prymitywnemu prostactwu większości, niektórzy z Jótunów odznaczali się jednak niezwykłą mądrością oraz rzadkimi, albo i zgoła niebywałymi umiejętnościami: —> wólwy znały przeszłość i posiadały dar wieszczy, —» Wafthrudnir był godnym przeciwnikiem samego —> Odina w uczonej dyspucie, —> Eggther grywał na harf ie {karpa), jakiś anonimowy olbrzym wzniósł mury —> Asgardu (zob. Swadilfari), Skrimsli okazał się sprytniejszy i od Odina, i od —> Hóni-ra (zob. Lokki), Sutlung zdolny był do zmiany swej postaci, podobnie zresztą jak Thjazi, który nadto panował nad ogniem, a —> Ut-gardaloki (Skrymir) zdołał swoją czarodziejską mocą stworzyć iluzje wprowadzające w błąd nie tylko Thora, ale i Thjalfiego, a nawet —> Lokiego.

W późniejszej tradycji skandynawskiej Jótunów nazywa się po prostu olbrzymami (mar.; l.p. rai) albo trollami, choć już staroeddaicz.ua Wieszczba wolny za trolla uważała „pożercę Słońca”, tj. —» Fenrira albo —» Skólla. Nazwa troll upowszechniła się wśród ludów germańskich, ale jej pochodzenie nie jest znane. O owych trollach opowiadał)' przede wszystkim tzw. „legendarne ballady”. W Norwegii nazywano je wprost trolhńsor - „ballady o t rollach”, a o ich zwią&. kach 7 dawną mitologią dobitnie świadczy nazwa szwedzka: naturmytiska visor - „ballady mitologiczne”.

Zachowało się wiele imion olbrzymów, ale nie wszystkie są jasne: —> Agir, Alswan (Alsvarlr), —» Alwaldi, Andad albo Óndott (Andach, Qndóttr), Aswid (Asyiór), Aurgel-mir (zob. Ymir), Aurgrimnir (Aurgrintim), Aurnir (Aurnir), —> Aurwandil albo Órwan* dil, —> Hangi, Beit (Reilr), —> Heli, —» Ber* gelmir, —> Bil ling, Bjórgulf (Bjąrgulfr), Blain (zob. Ymir), Blapthwari (Blappuari}, —> Bólihorn, Hrandingi (Bmndingi), Brimir (zob. Ymir), —> Byleist, Dofri (Dofri), Dumb (Dumbr- „Milczący”, „Niemy”), —> Eggther albo Egdir, —» Egil¹. Eimgeitir (Eimgeitir), Eimnir (Eimnir), Eld (Eldr - „Ogień"), —> Farbauti, —> Fjólswin albo Fjolswid, Fjólwar, —» For n jot, Fyrnir (Fyrnir), Galar (Galarr - „Krzyczący”), Gang (Gangr ~ „Chodzący”), Ganglati (Ganglati- „Śpioch”), Gapi (Gapi), —>Geirrod^l, Geitir (Geilir), —> Gilling, (ilam (Gldmr), Glaumar (Glau-mary), —> (den, Grim ling (Grim ling)), Grim* nir (Gńrnnir), Gripnir (Gripnir), Gullnir (Gullnir), Gusir (Gusir), Gyllir (Gyllir), Gymir-, Hafli (Hafli), Hardgreip (Ha-rógreipr- „Twardo Chwytający”), Hali (Ha-ti - „Nienawiść”), Heid (Heidr), —> Heid* draupnir, Heidrek (Heidrekr), —> Helblin* di, Helregin (Helreginn), —> Hlebard, Hler (Hler- „Morze”), I Iloi (Hlól), —> Hoddrofnir, —> Hraswelg, Hraudnir (Hraudnir), Hrau* dung (Hraudungr), —> IIreidmar, —> Hrim-grimnir, Hrimnir (Hrimnir), Hripstod (Hripsloór), —> Hrungnir, —»l lrym, —» Hu* gi, Hundalf (Hundalfr - „Psi Alf”; zob. alfy), Hwal (Hvalr- „Wieloryb”), Hwedrung (Hyeórungr), —> Hymir, Icli (Iói), Jórmun-thrjot (Jqrrmunp))ótr), Kaldgrani (Kaldgrani)» Kari (A>in - „Podmuch Wiatru”), Kyrflńt (Kyrmir), Leibrimir (Leirbńmir - „Gliniany Olbrzym”), Leidi (Leidi), Leifi (Leifi), Logi (Log/ - „Ogień”; imię to nosiły dwa różne olbrzymy; zob. Logi), —> Loki, Mani* Midjung (Miójungr), Midwitnir (Miduilnirl —> Mimir (?), Miskorblind (Miskorblindd*

-» M6kkurkal.fi, —> Mundilfari, —> Naglfa-ri, Nati (Naft), —> Nor albo Narfi lub Nór-wi, Os kr ud (Qskrudr), -> Otr, -> Regin, Sam (Samr), Sarn-Endil (Sdm-Endill), Skrarn (Skrdmr - „Księżyc”), Skrimnir (Skrimnir), Skrimsli (Skrimsli), Skróg (Skrągg- „Szkier”), ->Skrymir, —» Sókkmimir, Solbjart (So/-bjartr), Solblindi (Sólblindi - „Oślepiony Słońcem”), Som (Sómr - „Zgięty”), Spret-ting (Sprettingr), Starkad¹, Stumi (Stumi), -> Su mar, -> Sun, Suttung, -> Swarang, Swarthofdi, —> Swasud, —> 1 hjalf i, —» 1 hja-/i, Thorn (Poru - „Cierń”), —> 1 hriwaldi, -> Thrudgelmir,    Th rym, -» Utgardalo-

ki albo Utgarda-Loki, —> Waftlirudnir, Wagnhofdi (Vagnh<tfdi), Wandil (VandilD> Wasad, Wer (Verr- „Człowiek”), —> Wetr, Widblindi, Widdi (Viddi), Widgrip Wdgripr - „Szeroko Chwytający”), Wid-gymnir (Viógymnir), —> Wiclolf, -» Wilmeid, Wind (Yindr- „Wiatr”), -» Windswal albo Windloni, Wingnir (zob. Wingnir i I Hora), Wipar (Yipan*), Wornir (Yąrnir), Ylfing (Yl-Imgr- „Syn Wilka”), —> Ymir, Ymsi (Ymsi).

Mniej obszerny jest rejestr olbrzymek: Arna (Arna), -> Angrboda, Augeyja (Augey-ja), Aurboda (Aurboća- „Dawczyni Złota”), -> Bestia, Brana (Brana), Brydja (Brydja), Buseyra (Buseyra - „Mieszkanka Mielizny”), -> Mili, Fenja (zob. Fenja i Menja), krosta (Prosta - „Mroźna”), Gamla (Ganiła - „Stara”), Ganglót (Gangląt - „Śpioszka”), Geitla (Geitla), —> Gerd, Gestilja (Gestilja), Geysa (Geysa), —> Gjolp albo Gjalp, Glumra (Glurn-ra), Glyrna (Glyrna), Gnepja (Gnepjd), Gnis-sa (Gnissa), —> Greip² albo Gneip, —> Grid, -»Groa, Grottintanna (Grottintanna- „Mieląca Zębami”), Guma (Guma), -> Gunnlód, Gylfra (Gylfra), Hardgreip (Hardgreipr -„Twardo Chwytająca”), —> Hel¹, Hengjan-kjapta albo 1 lengikepta (Hengikjapta, Hengi-kepta - „Zwisłoszczęka”), Hergunn (Her-gunnr), HI jod (Hljóó), Hlora (zob. Wingnir i Hlora), Horn (Hąrn), —» Hrimgcrd, —> Hynd-la, —> Hyrrokkin, Ima (Ima), Imd (Imd, Imdr), Imgerd (Imgerór), J ar nagi u m ra (far na-glumra), —> Jarnsaksa², Jora (Jóra - „Klacz”), Keila (Keila), Kjallandi (Kjallandt), Kleima (.Klmna), —> Laufeya albo Nal, Leikn (Leiferii,

Leirwor (Leiryąr), Ljota (Ljóta), Lodinfin-gra (Lodinfingra - „Włoch atopal ca”), Lofn-heid, Lyngheid (zob. Lyngheid i Lófnheid), Mana (Mana), Margerd (Margerór - „Morska Ziemia”?), Menja (zob. Fenja i Menja), —> Modgud, Molda (Molda), Munnharpa (Munnharpa), Nefja (Nejja), Óflugbarda (Qflugbaróa), —» Ran, Rifingalfa (IUfingal-fa), —> Rbskwa, Si mul (Simul - „Promień Księżyca”), —> Sinmara, Siwor (Sivqr- „Zawsze Ostrożna”), —> Skacłi, Skinnhufa (Skin-nhuja), Skinn-nefja (Skinn-neJja), Skjalddis (Skjalddis- „Disa Tarczy”), Skrikja (Skńkja), Skrukka (Skrukka- „Zmarszczka”), Sleggja (Sleggja- „Młot Kowalski”), —> Sol, Swiwor (Svtvqr), —> Thokk, Thurbórd (Aurbąrd), Yma (Yma). Zob. też córki Ran; norny.

L. Motz, Giantesses and their Names, „Fruhmittel-altcrlische Studien” 1981, 15; tenże, Old-Icelandic Giants and their Nanieś, tamże 1987, 21.

KARL (Karl - „Mężczyzna”, „Chłop”), rudy i rumiany (raupan oh rjodan) syn —» Riga¹ i Aminy (zob. Afi i Amina). Chował się dobrze, nabywał sił, a gdy dorósł, potrafił zaprząc woły do jarzma, wystrugać ra-dło, zaorać pole, zbudować dom i stodołę oraz skonstruować wóz. Poślubił Snór (Sna>r - „Synowa”) i wspólnie z nią zaczął prowadzić gospodarstwo. Małżonka urodziła mu dwunastu synów i dziesięć córek. Imiona dzieci Karla są mówiące: Hal (Halr- „Mąż”), Dreng (Drengr - „Siłacz”), Hołd (Hąldr - „Rolnik”), Thegn (JPegn- „Wolnourodzo-ny”), Smid (Smiór- „Rzemieślnik”), Breid (Breiór- „Szeroki ”), Bond i (Bóndi- „Wolny Chłop”), Bundinskeggi (Bundinskeggi -„Gładkobrody”), Bu i (Bid - „Pan Domu”), Boddi (Boddi - „Gospodarz”), Brattskegg (Brattskeggr - „Brodacz”), Segg (Seggr-„Towarzysz”) oraz Snot (Snót - „Małżonka”, Brud (Brudr - „Panna”), Swanni (Svanni - „Smukła”), Swarri (Suarri - „Dumna”), Sprakki (Sprakki- „Piękna”), Fljod (Ffjóć - „Dobra Kobieta”), Sprund (Sprund- „Próżna”), Wif (Vtf - „Żona”), Feima (Feima - „Wstydliwa”) i Ristill (Ristill- „Powabna”). Potomstwo to rozrosło się w „ród chłopów” (karla cettir, karlakyn). Zob. Jarl; Th nil.