PB170083

3. Narzędzia w radiologii

n

i

3.1 Radiologia klasyczna

Sun dobra radiologia klasyczna nadal Sianowi podstąp radiologii, pomno lego to bezy sobie pooad 100 Ul Pod żadnym względem nie jest też przesunął? nawet w czasach zaawansowanego sprzęta do obrazowania, wątłego wiele milionów dolarów. Nadal \vięks»>£ć badań obrazowych jest wytonywaaa a pomo^ tej technologiL Głównym przedstawicielem tej grapy jest badanie mammograficzne-jedyne badanie obrazowe, która w istotny sposób zmniejsza umie* nłsosć pacjentów - pod waradnon prawidłowego wykonana i oczywiście wyłącznic u kobiet Podstawowa zasada tedniczm radwtogu klasycznej jest prosu. Jednak cały praco. od wygewtrowana wiązki promieni rentgenbwskkfa do ogłądama uzyskanego obrazu, tnożc być pełen niespodzianek. tak że nawet będzie musiał ciągle upewniać się, że wvystko jest wykonane prawidłowo, a trzymane w ręce zdjęcie jest w pcha wartościowe Przy ntcwysuiczającej wiedzy albo braku ostrożności lub dośw iadczenia sprawy mogą łatwo potoczyć się w złym kkninku - istnieje wystarczająco duto Śe wykonanych badań, stanowiących tego dowód

Generowanie promieni rentgenowskich

Prąd wysokiego napięcia jest wbudowany pomiędzy katodą i anodą, umieszczonymi w Umpie próżniowej (ryc. 3.1). Katoda jest podgrzewana do temperatury około 2000°C za pomocą specjalistycznego żarnika. Elektrony są emitowane przez katodę, przyspieszają dzięki działaniu poła elektrycznego pomiędzy katoda i modą. a następnie uderzają w anodę zc znaczną energią, gdzie wywołują prorrac-■towawc ekktwmagaaycznc. zwane promieniowaniem X. Im większe nstOSpwiDC wpięcie, tym większa energia pnmemownia. Miejsce. gdzie ddttrpąy odrażają w anodę. jeai zwane ogniskiem. Podczas lego procesu wytwarza się wysoka temperatura, dlatego w anodę jest wbudowana odporna na temperaturę tarcza, w większości przypadków pokryła wolframem. Tarcza szybko wiruje, aby rozproszyć ciepło na obwodzie, tworząc w ten sposób ślad ogniskowy. Lampa próżniowa jest otoczona olejem umieszczonym 1    i pojemnika, puiiad^ącyra jeden niewidki

otwór, aby promierwowame mało możhwoić ycm. Wyworame pwancmoaime pomada sptklnan. czyfcn-kras energii, której jedynie część może być wykorzystana B obrazowaniu. Część | tzw. promieni miękkich, czyli o batom aidóq energii, mote być w caloki wehtoaiętt przez tkanki mrękhr i w len sposób mogą jedynie zwiększyć dawkę przyjętą przez pacjenta, nie wnosząc niczego do obrazu. I tego powodu są one odfiitrowywanc, zwykle a pomocą ahanitoowej łub ańcdzuacj bindy. Dodaiko-wo pmmemowmne wydostające wę z obudowy lampy jest ognuneranc także pracz ołowiane kohmamry, które ■aakjaayądomiaanMB męmmiażmimy tkam.

Osłabienie promieniowania rentgenowskiego

Promienie rentgenowskie są osłabiane podczas przcchmbt. nią przez ciało pacjenta. Odgrywają w tym rolę dwi jp. wiska: pochłanianie i rozproszenie. Pr/y promiemowama o niższej energii (związanym z niższym napięciem ekipo, zycji) przeważające jest pochłanianie. W dużej mierze po-1 chhnianie zależy od liczby złomowej pierwiastków wcho* I drących w skład napromieniowywanej materii Cecha u jat wykorzystywana w mammografu, w której promieniowanie o niższej energii wykorzystywane jest do wykrywania w piersiach mikrozwapnieó mogących być objaw cm raka. Przy promieniowaniu o wyższej energii (związanym z wyż. szym napięćiem ekspozycji) osłabienie wynika w główng I mierze z rozproszenia. W tym zjawisku wiązka promieafo-1 wania traci energię i jest kierowana w różne strony (roz-1 praszana). Promieniowanie rozproszone wzrasta wprost I proporcjonalnie do wielkości obszaru napromieniować I

go. Jest to niebezpieczne dla pacjentów i ich otoczenia, np. dla naczyniowe? stojącego przy pacjencie i prowadzącego cewniki. Kiedy rozproszone promieniowanie dociera do detektora, powoduje występowanie nieuporządkowanych zacieńicń, osłabiających ostrość obrazu. Siatka prac- I ęiwrozproszeniowii (ryc. 3.1). umieszczona przed detektorem. osłabia to jozkierunkowanc" promieniowanie.

Człowiek, który zajął się rozproszeniem Nazwisko Gustava Bucky’«9o jest znane radiologom na całym świecie z powodu wy-nalezienia przez niego siatki przeenwozpro" szeraowtj w 1912 r. fo pierwszej prezentami wynalazku na konwencji medycznej niektórzy sugerowali, ze obrazy są tak wyraźne, że musiały zostać sfałszowane. Budy. zmuszony przez nazistów, wyjechał z Berina do Nowego Jodu i tam kontynuował swe nowatorskie prace. Przekonał się. że pomysłowość nie da się przeliczyć na preniądze - za wynalezienie siatki, która po dzień dzisiejszy jest wykorzystywana w każdym aparacie rentgenowskim, otrzyma! ostatecznie .pokaźną sumkę" 25 dolarów.

Wykrywanie promieni rentgenowskich

Różac detektory uwidaczniają promienie rentgenowskie. Najprostszym z nich jest htona fotograficzna. Dzięki wysokiej ru/d/idc/ości przestrzennej, którą można osiągnąć, błona fotograficzna jest wykorzystywana w testowania

produktów przemysłowych, takich jak koła samochodowe k stopów metali lekkich tob elementy gazociągów. Aby naświetlić błonę, jest potrzebna ogromna dawka promieniowania rentgenowskiego, ale nie ma to znaczenia w tym przypadku. Błona jest znać/mc owiej wratkwa aa promie-■owaaic rentgenowskie niż aa Awiatto - dowodu tego fata. to każdy skaner na lotnisku pokaże wnętrze naszego apura-| fotograficznego bez isMncgo uszkodzenia cennych rag

3.) Radiologia \dW^cZtxL

| Ge nemwari?* p/omieni rentyMomkicłi

- pacjent

powimdirwttfu

sutka prttćwrozpfoszemowi

kaseta

lok* wzmacniając*

Usta

Rozgrzane wtókno katody wirująca anoda ogtmko

obudowa Umpy (ołów) i/oUUx olejowy okienko lampy Wtf lampy kofrmator wiązka pierwotna Wiązka rozproszona

Ryt 3.1a Rycina przedstawia powstawanie powwwwana. jego orfabwrue zwężane z rozproggnwm • jego deeekgę b Nowoczesny system radiografii cyfrowej, wykorzystywany głównie do zdjęć kostnych (Philips Medkal Systems}

z wakacji Jako że światło naświetla błonę w większym stopniu, w radiologii diagnostycznej wykorzystuje się połą-C2twc błony oraz ekranów n zmacntająq ch wykonmydi i mdałi aan rzadkich (pdołiou. hm. Isntann. ani). Podczas napromicmou anu ekrany te wykazują fluorcsccn-qę (dokładnie tak jak folia .BariumpUtincyamir”, którą w swych pierwszych cksperymcnuch wykorzystywał Wilhelm Conrad Roentgen) i w ten sposób naświetlają błonę światłoczułą Jest ona zwykłe wciśnięta pomiędzy dwa ekrany wzmacniające. wewnąpzśwartoMnrtncj kasety.

Kombinacje parametrów filmów I folii wzmacniających znacznie różnią się czułością i rozdziełczośoą prze-• strzerwą, dlatego więc powinny być dobierane pod kątem konkretnego problemu diagnostycznego. Gdy |est ważne dobre uwidocznienie drobnych szczegółów, generalnie dawka musi być wytsza. Przy komneznoso mmimafizacp dawki, na przykład u dzieci, trzeba czę Sto zrezygnować z najdrobniejszych szczegółów

Niektóre ekrany wnTrattńająec cm rmją główną częsc światła tylko po stymulacji za pomocą wiązki laserowej. Wtąje-ki te są nazywane nwiianl fnafarowymi POMŚmctb* ntu są one skanowane za pomocą systemu odczytującego, a informacje w nieb zawado są atryrbraiart pricew arzanc na formę cyfrową. Ekrany te mogą zawymswnć sbsk spektrom promieniowania, stąd systemy cyfrowo brndzżej tolerują „modo- i prześwietlenie^- Zakres informacji zawarty w obrazie i dawka zutnabwana w ifoncgo pacjenta mogą być jodmk tńcwysrarrrgąrr aawet jeśli obiat aa pierwszy rui oka wygląda prawidłowo Innym cyfrowym detektorem, który w ostatnich czamcb staje

s* coraz bardziej popularny, jest warstwa krysznAów jsdłis cen umieszczona na amorficzne) fotodiod/ic silikonowej Po trafieniu przez wiązkę promieni pw ansa rmgrapsfocfs kryształ RBśwwda się. a świado to jemprzcłumkaar pean fotodiodę w ładunek elektryczny Jest to mlycfrmimt rejestrowane pracz specjalny system cłcktronicnry