Powstanie niepodległej Polski
Kwestia niepodległej Polski była postanowiona ale utworzenie państwa było
trudne.
Podział na trzy państwa.Różny okres wyzwolenia.W każdym zaborze różne ośrodki
władzy.Dlatego proces ten zajmował dużo czasu.
Najwcześniej ziemie zaboru austriackiego.Zaczęły się walki o granicę w galicji
między
Polską a Ukrainą.Ukraińcy chcieli ten obszar włączyć do siebie.1 litopada 1918
ukraińcy zajmują Lwów.Proklamują utworzenie Ukraińskiej Republiki
Ludowej.Niezgadzają
się Polacy.Po trzech tygodniach walk Polacy wypierają Ukraińców.Walczących
polaków
wspierają odziały z galicji zachodniej w tym młodzież.
Najpóźniej wyzwolił się zabór Pruski.27 grudnia 1918 wybócha powstanie
Wielkopolskie
(spontanicznie)Zaczęło się gdy Paderewski zatrzymał się w Poznańiu w drodze dw
W-wy.
Ogromna radość Polaków.Niemcy zrywają polskie flagi co wywołuje oburzenie
polaków i
dochodzi do walk dowództwo objął generał Józef Muśnicki-Dowbor.Wyzwolono całą
Wielkopolskę.Niemcy byli zaskoczeni.Miały kłopoty(wojna św)więc nie mogły
interweniować. 16 luty w Trewirze Francja wymusiła na Niemczeh zawieszenie
broni.
Ustalono linię demarkacyjną między Wielkopolską a resztą ziem zaboru pruskiego.
Różnice polityczne powodowały że karzdy zabór tworzył własne ośrodki władzy.
W Austrii powstała Polska Komisja Likwidacyjna, 22 X 1918 z Wincentym Witosem
na czele: PSL Piast,PPND,NDecja.Powstaje też Rada Narodowa księstwa
cieszyńskiego.
W Prusach powstaje Naczelna Rada Ludowa, 10 XI 1918 z Wojciechem Korfantym.
Rosja-wnajostrzejsze spory.Dmowski kontra Piłsudski.Brak
porozumienia.Wykorzystała
to Rada Regencyjna-prawo do reprezentowania polaków.7 X ogłasza
manifest:niepodległość
Polski.Lewicowcy zdecydowali się utworzyć własny ośrodek władzy:Tymczasowy Rząd
Republiki Polskiej w Lublinie.Premier-Ignacy Daszyński.Partie:PPSD,PPS,PSL
Wyzwolenie,
Polska Organizacja Wojskowa.Wydają manifest:-polska będzie republiką-radykalna
reforma
rolna -upaństwowienie kluczowych działów gospodarki-szeroka polityka
społeczna-demokratyzacja życia politycznego.Duży radykalizm jest wpływem
rewolucji rosyjskiej-chciano odwrócić uwagę narodu od idei rewolucji. Komitet
Narodowy Polski w Paryżu,Rada Delegatów Robotniczych. Kwestia niepodległości
okazała się ważniejsza niż sporu.W tym czasie 10 list 1918wraca o Warszawy
Piłsudski.Rada Regencyjna przekazuje mu dowództwo nad armią,rozwiązuje się i
daje mu swoje uprawnienia.Tak samo rząd lubelski.Piłsudzki powołuje nowy rząd.
premierem zostaje Jędrzej Moraczewski.22 listopada 1918 ogłasza
manifest:-reforma rolna -nacjonalizacja niektórych gałęzi przemysłu(uzależniona
od zgody sejmu).Wydaje też dekrety o 8godz dniu pracy,ubezpieczeniach robotnika
na wypadek choroby.22 list dekret regulujący ustrój państwa:-polska jest
republiką-najważniejszą władzę w polsce sprawuje Piłsudski jako tymczsowy
naczelnik państwa i mianuje rząd który jest przed nim odpowiedzialny-władza
wykonawcza to rząd i naczelnik. Rząd Moraczewskiego w załozeniu miał być dla
całej polski.Nieuznały go jednak Navzelna Rada Ludowa i Komitet w Paryżu.
Pozucja Piłsudzkiego w Polsce była silna ale w europie słaba bo był postrzegańy
jako człowiek centrum.Dmowski miał lepiej.konflikt między Piłs i Dmows, wiele
ich różniło ale
łączył ich patriotyzm i działanie dla dobra kraju.To wystarczyło aby się
porozumieli.Mieli dwie
Różne wizje polski.1.Koncepcja federacyjna-jagielońska Piłsudskiego.Uważał ze
polska powinna stworzyć federacje z Litwą,Białorusią i Ukrainą.
Polskawielonarodościowa, nastawiona na wschód przeciw Rosji.2.
Dmowski-koncepcja interkorporacyjna-piastowska.Włączyć ziemię opartę o ludność
polską.Państwo jednolite narodowościowo.Zwraca się na zachód przeciwko Niemcom.
17 stycznia 1919 nowy rząd koalicyjny.Premierem zostaje Ignacy Paderewski.Jest
to pierwszy rząd polski,uznany przez wszystkich.26 stycznia wybory do
sejmu.Wygrali ND.Układ sił jednak układał się równo,po
1/3:lewica,prawica,centrum. Pierwszym krokiem sejmu była Mała Konstytucja,20
lutego 1919 .Regulowała podstawy, -władza ustawodawcza>sejm 1 izbowy-władza
wykonawcza>naczelnik państwa Józef Piłsudski -rząd podlega sejmowi. Wielki
udział Piłsudskiego w odzyskaniu niepodległośći i tworzenia państwa-autorytet
którego brakowało.