"Lalka" i "Ojciec Goriot" przykładem realizmu.

Powieść realistyczna jest dziełem, które wiernie i szczegółowo odzwierciedla
rzeczywistość, ma być lustrem ludzi i wydarzeń, Wśród cech powieści
realistycznej wyróżniamy:
obecność wszechwiedzącego, trzeciosobowego narratora
szczegółowość w opisie świata
rzeczywisty byt fikcji czyli prawdopodobna, realna fabuła
bohater powieści realistycznej: silna, przedsiębiorcza osobowość, która często
usytuowana jest na styku dwóch różnych światów.

"Ojciec Goriot" odzwierciedla życie, przekrój społeczny i obyczajowy Paryża.
Narracja jest głosem trzecioosobowym i wszechwiedzącym, opowiada zdarzenia nie
ujawniając swoich interpretacji, jest czystym przekaźnikiem. Wydarzenia
powieści biegną kolejno, wynikają z siebie, są racjonalne i prawdopodobne bez
interwencji sił pozaziemskich, bez wizji, bez fantazji. Obserwujemy też
skrupulatną szczegółowość w opisie świata przedstawionego - Balzac odtwarza
mapę Paryża, układ uliczek w dzielnicy pensjonatów, opisuje budynek z zewnątrz.
Stosuje zabieg "milien" -czyli chwyt polegający na charakteryzowaniu postaci
poprzez opis przedmiotów, którymi się otacza, pomieszczeń, w których przebywa,
czy ludzi z którymi przystaje. Przykładem jest opis pensjonatu p. Vanguer.
Pozostaje bohater. Oczywiście ojciec Goriot nie jest typowym bohaterem
realistycznym. Rolę tę odgrywa w powieści Vautrin - jest silną przedsiębiorczą
osobowością, stoi na pograniczu świata zwykłego i przestępczego. Funkcjonuje
także w momencie zmian światów społecznych - oto zdeklasowany feudalizm
ustępuje miejsca kapitalizmowi. Dodajmy, że "Ojciec Goriot" spełnia cele
powieści realistycznej: pokazuje świat z punktu widzenia zwykłego odbiorcy,
odkrywa i obnaża prawa rządzące rzeczywistością, ujawnia prawdy o życiu.

"Lalka" - na czym polega realizm "Lalki'?
opis przestrzeni i osób. Tłem wydarzeń jest wielkie miasto, wiernie opisane w
powieści. Lustrzane przedstawienie środowiska powoduje wierność topografii i
nazw geograficznych, realizm szczegółów, milien. Miasto Prusa żyje i jest
prawdą o XIX wiecznej Warszawie.
narrator: Bolesław Prus wprowadza dwugłos narracji i jest to w zakresie prozy
pewnym novum. Lecz główny tok wydarzeń przedstawia narrator trzecioosobowy,
"przezroczysty", obiektywny.
realizm czasu: pisarz bardzo pilnuje zgodności i prawidłowości podawanych dat
obecność epizodów: liczne epizodyczne tylko obrazy wzbogacają obraz miasta,
lecz także powodują stałe dopełnienie się sytuacji, dają także dodatkowe
informacje o wydarzeniach.
kreacja postaci - Prus przedstawia swoich bohaterów bezpośrednio i pośrednio.
Są to postacie prawdziwe, ludzkie, nie biało-czarne; są nieco
"upsychologizowane", poznajemy ich wewnętrzne motywacje, nie tylko jednoznaczną
etykietkę.
W utworze Prusa nie wyczuwa się natrętnej tendencji realizacji programu
pozytywistycznego w pierwszym rzędzie. Wprawdzie z działań Wokulskiego, opisu
biedoty miejskiej i arystokracji wynika postulat pracy organicznej i pracy u
podstaw - nie jest to jednak szczególnie wyeksponowane. Cel powieści
realistycznej jest inny: ukazać wszechstronny obraz sytuacji jednostki w
społeczeństwie, prawdę o niej, o stosunkach społecznych i współczesnym świecie.
Ten cel powieść Prusa spełnia.