Wynagrodzenie
za pracę
Poznaj swoje
prawa pracy
www.pip.gov.pl
w
Obowiązek wynagradzania Ochrona
wynagrodzenia za pracę
Elementy ochrony wynagrodzenia:
Jedną z podstawowych cech stosunku pracy
jest ODPA
ATNOŚĆ
wynagrodzenie za pracę musi być wypłacane w ści-
śle okre ślonym miej scu i cza sie, co najmniej raz
w miesiącu,
PAMI
TAJ!
wysokość wynagrodzenia za pracę oraz jego składni-
ki są obligatoryjnym elementem umowy o pracę,
wynagrodzenie ustalone w umowie o pracę musi od-
pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodze-
powiadać rodzajowi wykonywanej pracy, kwalifika-
nia ani przenieść tego prawa na inną osobę,
cjom oraz uwzględniać ilość i jakość świadczonej
nie wolno dokonywać z wynagrodzenia za pracę
pracy,
żadnych potrąceń poza ściśle określonymi przypad-
wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną,
kami; istnieją również kwoty wolne od potrąceń,
za czas niewykonywania pracy z przyczyn dotyczą-
wypłaty wynagrodzenia należy dokonywać w formie
cych pracodawcy przysługuje pracownikowi wyna-
pieniężnej,
grodzenie postojowe,
wynagrodzenie za pracę nie może być niższe od mi- wynagrodzenie powinno być wypłacane do rąk pra-
nimalnego wynagrodzenia za pracę, cownika a jedynie za pisemną zgodą w formie prze-
lewu,
w firmach zatrudniających co najmniej 20 pracowni-
ków warunki wynagradzania należy ustalić w regula-
pracownik ma prawo wglądu w dokumentację, na
minie wynagradzania.
podstawie której obliczono jego wynagrodzenie.
Wynagrodzenie za pracę Wynagrodzenie za pracę
Najczęstsze nieprawidłowości Wynagrodzenie za pracę
Rodzaje wynagrodzenia za pracę:
niewy płacanie bądz
nieterminowe wypłacenie wyna-
grodzenia za pracę,
określone stawką miesięczną,

dokonywanie bezpodstawnych potrąceń z wynagro-
dzenia za pracę,
określone stawką godzinową,

brak rekompensaty finansowej za pracę w ponadnor-
akordowe,

matywnym czasie pracy (godziny nadliczbowe, nie-
dziele i święta),
prowizyjne.

błędne wyliczenie elementów wynagrodzenia (wy-
nagrodzenie chorobowe, za urlop wypoczynkowy,
Fakultatywne składniki wynagrodzenia:
ekwiwalent za niewykorzystany urlop),
dodatek zmianowy  związany z organizacją pracy,
brak lub nieprawidłowa treść regulaminu wynagra-
dzania  z
ródło sporów o świadczenia pieniężne,
dodatek stażowy  jest gratyfikacją za wypracowany
staż pracy,
brak lub nieprawidłowo prowadzona ewidencja cza-
su pracy  podstawowy dokument niezbędny do ob-
dodatek za pracę w warunkach szkodliwych  stano-
liczenia należnego pracownikowi wynagrodzenia
wi rekompensatę za wykonywanie pracy w warun-
za pracę.
kach szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych i niebez-
piecznych,
dodatek funkcyjny  najczęściej otrzymu ją go pra-
cownicy na stanowiskach kierowniczych, samodziel-
nych lub specjalistycznych,
dodatek brygadzistowski  przyznawany za kierowa-
nie grupą pracowników (brygadą),
premia  jest to świadczenie roszczeniowe, wypłaca-
ne pracownikowi, który spełnił określone przez pra-
codawcę warunki do jej wypłaty,
nagroda  świadczenie uznaniowe, charakteryzujące
się brakiem sprawdzalnych przesłanek do jej otrzy-
mania.
Wynagrodzenie za pracę Wynagrodzenie za pracę
Wynagrodzenie za czas
Wynagrodzenie
pozostawania bez pracy
za urlop wypoczynkowy
Za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagro-
Za czas przestoju
dzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował.
pracownikowi przysługuje wynagrodzenie wynikające
Składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcz-
z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką
nej w stałej wysokości uwzględnia się w wynagrodze-
godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wyna-
niu urlopowym w wysokości należnej pracownikowi
grodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu wa-
w miesiącu wykorzystywania urlopu. Składniki wy-
runków wy nagrodzenia  60% wynagrodzenia usta lone-
nagrodzenia przysługujące za okresy nie dłuższe niż
go wg zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagro-
1 miesiąc uwzględnia się przy ustalaniu wynagrodzenia
dzenia za urlop wypoczynkowy. W każdym przypadku
urlopowego w łącznej wysokości wypłaconej pracow-
wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wyso-
nikowi w okresie 3 miesięcy kalendarzowych poprze-
kości minimalnego wynagrodzenia za pracę.
dzających miesiąc rozpoczęcia urlopu.
W przypadkach znacznego wahania wysokości skład-
Za pełnienie dyżuru
ników wynagrodzenia składniki te mogą być uwzględnio-
czyli pozostawanie w go towości do pracy na polece-
ne przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego w łącznej
nie pracodawcy poza normalnymi godzinami pracy,
wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie nie prze-
pracownikowi przysługu-
kraczającym 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzają-
je przede wszystkim czas
cych miesiąc rozpoczęcia urlopu. Tak ustalone wynagro-
wolny, a gdy nie można
dzenie stanowi podstawę wymiaru wynagrodzenia urlo-
mu go udzie lić  wyna -
powego, zwaną dalej podstawą wymiaru.
grodzenie. Za pełnienie
Wynagrodzenie urlopowe oblicza się w następu-
dyżuru w domu wynagro-
jący sposób:
dzenie nie przysługuje.
dzieląc podstawę wymiaru przez liczbę godzin, w cza-
Wynagrodzenie za dyżur
sie których pracownik wykonywał pracę w okresie,
przysługuje w wysokości
z którego ustalono podstawę, a następnie,
wynagrodzenia wynikają-
mnożąc tak ustalone wynagrodzenie za jedną godzi-
cego z osobistego zasze-
nę pracy przez liczbę godzin, jakie pracownik prze-
regowania pracownika,
pracowałby w czasie urlopu w ramach normalnego
określonego stawką go-
czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkła-
dzinową lub miesięczną,
dem czasu pracy, gdyby w tym czasie nie korzystał
a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodręb-
z urlopu.
niony przy określaniu warunków wynagradzania  60%
wynagrodzenia.
Wynagrodzenie za pracę Wynagrodzenie za pracę
Wynagrodzenie chorobowe Wynagrodzenie za nadgodziny
Za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek: Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalne-
go wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:
choroby lub odosobnienia w związku z chorobą za-
100% wynagrodzenia  za pracę w godzinach
kaz
ną  trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku ka-
nadliczbowych przypadających: w nocy; w nie-
lendarzowego, a w przypadku pracownika, który
dziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy,
ukończył 50 rok życia  trwającej łącznie do 14 dni
zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;
w ciągu roku kalendarzowego  pracownik zacho-
w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi
wuje prawo do 80% wynagrodzenia,
w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie
wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choro-
z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
by przypadającej w czasie ciąży  w okresie wskaza-
50% wynagrodzenia  za pracę w godzinach
nym wy żej  pracownik zachowuje prawo do
nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu
100% wynagrodzenia,
niż określony powyżej.
poddania się niezbędnym badaniom lekarskim prze-
Dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia przysłu-
widzianym dla kandydatów na dawców komórek,
guje także za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu
tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi po-
przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pra-
brania komórek, tkanek i narządów  w okresie wska-
cy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekro-
zanym wyżej  pracownik zachowuje prawo
czenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach
do 100% wynagrodzenia.
nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje pra-
Wynagrodzenie, o którym mowa wyżej, oblicza się
wo do dodatku w wysokości określonej powyżej.
według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy
Wynagrodzenie stanowiące podstawę obliczania do-
wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień
datku za pracę w godzinach nadliczbowych, obejmuje
niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych
wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobiste-
od pracy.
go zaszeregowania określonego stawką godzinową lub
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysłu-
miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie zo-
gującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem
stał wyodrębniony przy określaniu warunków wynagra-
stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłaco-
dzania - 60% wynagrodzenia. W stosunku do pracowni-
ne za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających
ków wykonujących stale pracę poza zakładem pracy, wy-
miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
nagrodzenie, wraz z dodatkiem za pracę w godzinach
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za je den nadliczbowych, może być zastąpione ryczałtem, które-
dzień niezdolności do pracy stanowi 1/30 część wyna- go wysokość powinna odpowiadać przewidywanemu
grodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku. wymiarowi pracy w godzinach nadliczbowych.
Wynagrodzenie za pracę Wynagrodzenie za pracę
Odprawy, ekwiwalenty i inne
Z tytułu podróży służbowej
Z tytułu podróży krajowej oraz podróży zagra-
Ekwiwalent za niewykorzysta ny urlop wypoczyn-
nicznej, odbywanej w terminie i miejscu określonym
kowy  w przypadku niewykorzystania przysługującego
przez pracodawcę, pracownikowi przysługują:
urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub
wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje
diety,
ekwiwalent pieniężny. Przy ustalaniu ekwiwalentu nale-
zwrot kosztów:
ży ustalać corocznie współczynnik przez który dzieli się
przejazdów,
podstawę wymiaru tego ekwiwalentu. Współczynnik ten
dojazdów środkami komunikacji miejscowej,
ustala się, odejmując od liczby dni w danym roku kalen-
noclegów,
darzowym łączną liczbę przypadających niedziel, świąt
oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu cza-
innych niezbędnych udokumentowanych wy-
su pracy w pięciodniowym tygodniu pracy, a otrzymany
datków, określonych lub uznanych przez praco-
wynik dzieli się przez 12.
dawcę odpowiednio do uzasadnionych
Dodatek za pracę w porze nocnej - za pracę w po-
potrzeb tj.: opłaty za bagaż, przejazd drogami
rze nocnej przysługuje pracownikowi dodatek w wyso-
płatnymi i autostradami, postój w strefie płat-
kości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego
nego parkowania i miejsca parkingowe.
wynagrodzenia.
Pracownikowi przysługuje zwrot kosztów przejazdu
Odprawa rentowa i emerytalna  pracownikowi
w wysokości udokumentowanej biletami lub fakturami
spełniającemu warunki uprawniające do ren ty z tytułu
obejmującymi cenę biletu środka transportu.
niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek
Na wniosek pracownika pracodawca może wyrazić
pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emery-
zgodę na przejazd w podróży służbowej samochodem
turę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jedno-
osobowym, motocyklem lub motorowerem niebędącym
miesięcznego wynagrodzenia.
własnością pracodawcy. W takim przypadku przysługuje
Ekwiwalent za używanie własnej odzieży roboczej
zwrot kosztów przejazdu w wysokości stanowiącej ilo-
 pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia
czyn przejechanych kilometrów przez stawkę za jeden ki-
roboczego pracodawca wypłaca ekwiwalent pieniężny
lometr przebiegu, ustaloną przez pracodawcę.
w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny.
Ekwiwalent za pranie odzieży roboczej  jeżeli pra-
codawca nie może zapewnić prania odzieży roboczej,
czynności te mogą być wykonywane przez pracownika,
pod warunkiem wypłacania przez pracodawcę ekwiwa-
lentu pieniężnego w wysokości kosztów poniesionych
przez pracow nika.
Wynagrodzenie za pracę Wynagrodzenie za pracę
Z tytułu podróży zagranicznej
Z tytułu podróży krajowej
Dieta w czasie podróży krajowej jest przeznaczo- Dieta w czasie podróży zagranicznej jest przezna-
na na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia czona na pokrycie kosztów wyżywienia i inne drob-
i wynosi za dobę podróży 30 zł od 1.03.2013 r. ne wydatki w wysokości obowiązującej dla doce-
lowego państwa podróży zagranicznej.
Należność z tytułu diet oblicza się za czas od rozpo-
częcia podróży krajowej (wyjazdu) do powrotu (przyjaz- Należność z tytułu diet oblicza się w następujący
du) w następujący sposób: sposób:
za każdą dobę podróży zagranicznej przysługuje die-
jeżeli podróż trwa nie dłużej niż dobę i wynosi:
ta w pełnej wysokości;
mniej niż 8 godzin  dieta nie przysługuje,
za niepełną dobę podróży zagranicznej:
od 8 do 12 godzin  przysługuje 50% diety,
do 8 godzin  przysługuje 1/3 diety,
ponad 12 godzin  przysługuje dieta w pełnej wy-
ponad 8 godzin do 12 godzin  przysługuje 50%
sokości;
diety,
jeże li podróż trwa dłużej niż dobę, za każdą dobę
ponad 12 godzin  przysługuje dieta w pełnej wy-
przysługuje dieta w pełnej wysokości, a za niepełną,
sokości.
ale rozpoczętą dobę:
Kwotę diety zmniejsza się o koszt zapewnionego bez-
do 8 godzin  przysługuje 50% diety,
płatnego wyżywienia, przyjmując, że każdy posiłek sta-
ponad 8 godzin  przysługuje dieta w pełnej wy-
nowi odpowiednio:
sokości.
śniadanie  15% diety;
Kwotę diety zmniejsza się o koszt zapewnionego bez-
obiad  30% diety;
płatnego wyżywienia, przyjmując, że każdy posiłek sta-
kolacja  30% diety.
nowi odpowiednio:
W przypadku korzystania przez pracownika z usługi
śniadanie  25% diety;
hotelarskiej, w ramach której zapewniono wyżywienie
obiad  50% diety;
również stosuje się powyższą metodę pomniejszania
kolacja  25% diety.
wysokości diety.
W przypadku korzystania przez pracownika z usługi
hotelarskiej, w ramach której zapewniono wyżywienie
również stosuje się powyższą metodę pomniejszania
wysokości diety.
Wynagrodzenie za pracę Wynagrodzenie za pracę
Odpowiedzialność pracodawcy
Minimalne wynagrodzenie
Pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu
A. Odpowiedzialność wykroczeniowa
pracy nie może otrzymywać wynagrodzenia niższe-
niewypłacanie wynagrodzenia za pracę bądz
in-
go niż minimalne. Jedynie w pierwszym roku pracy
nego świadczenia dla pracownika albo uprawnio-
pracownik może otrzymać wynagrodzenie za pracę
nego członka rodziny w ustalonym terminie,
w wysokości nie niższej niż 80% minimalnego wyna-
bezpodstawne obniżanie wynagrodzenia za pra-
grodzenia.
cę lub świadczenia,
Przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracowni-
ka uwzględnia się przysługujące pracownikowi składni- bezpodstawne potrącenia z wynagrodzenia za pra-
ki wynagrodzenia z wyłączeniem: cę lub świadczenia.
nagrody jubileuszowej,
odprawy emerytalnej i rentowej,
wynagrodzenia za pracę w godzinach Zagrożenie karą grzywny
nadliczbowych.
od 1 000 zł do 30 000 zł.
W przypadku pracowników zatrudnionych w niepeł-
nym wymiarze czasu pracy, wysokość minimalnego wy-
nagrodzenia ustala się w kwocie
B. Odpowiedzialność karna
proporcjonalnej do liczby go-
dzin pracy przypadającej
złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracow-
do przepracowania
niczych, w tym także niewypłacanie wynagrodze-
przez pracowni-
nia za pracę bądz
innego świadczenia,
ka w danym
niezrealizowanie wyroku sądu orzekającego o wy-
miesiącu,
nagrodzeniu za pracę bądz
innym świadczeniu.
bio rąc za
podstawę
minimal-
Zagrożenie karą grzywny,
ne wyna-
grodzenie. ograniczenia wolności,
Aktualną wysokość
pozbawienia wolności
minimalnego wynagrodze-
nia można sprawdzić na stronie Mini-
sterstwa Pracy i Polityki Społecznej www.mpips.gov.pl
Wynagrodzenie za pracę Wynagrodzenie za pracę
Główne akty prawne
USTAWA z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
USTAWA z dnia 10 paz
dziernika 2002 r. o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę
USTAWA z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach
pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa
ROZPORZ
DZENIE Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych za-
sad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania
i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwi-
walentu pieniężnego za urlop
ROZPORZ
DZENIE Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania
wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz
wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania
odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych
do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzia-
nych w Kodeksie pracy
ROZPORZ
DZENIE Ministra Pracy i Polityki Społecz-
nej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie na leżności
przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w
państwowej lub samorządowej jednostce sfery bu-
dżetowej z tytułu podróży służbowej.
W razie wątpliwości zajrzyj na stronę
www.pip.gov.pl
Wynagrodzenie za pracę
Copyright
Państwowa Inspekcja Pracy 11016/02/00
�