Praca i Ubezpieczenia Praca i Ubezpieczenia
e-Poradnik
e
Czas pracy
w 2012 roku
Planowanie i rozliczanie
Prawidłowe ustalenie wymiaru czasu pracy
Zmiany dotyczące osób niepełnosprawnych
W 2012 roku warto wybrać sobotę
Rekompensowanie pracy w dzień wolny;
praca w niedziele i święta
Praca nadliczbowa, finansowy dodatek
za nadgodziny
Wymiar czasu pracy w 2012 roku
Spis treści
Rozdział 1. Czas pracy w 2012 roku. Planowanie i rozliczanie .....................5
O czym trzeba pamiętać, planując czas pracy .................................................5
Prawidłowe ustalenie wymiaru czasu pracy ..................................................6
Wymiar czasu pracy niepełnoetatowca ............................................................. 7
Wyznaczenie dnia wolnego od pracy ................................................................ 7
Inny wymiar dla ruchu ciągłego .......................................................................... 7
Pracodawcy nie wolno dyskryminować pracowników ................................8
Na razie wyjście awaryjne .....................................................................................8
W 2012 roku warto wybrać sobotę ......................................................................9
Nieobecność w pracy obniża wymiar .................................................................9
Kiedy rozkład czasu pracy, a kiedy harmonogram .........................................9
Wybór okresu rozliczeniowego .........................................................................10
Najpierw wymiar, potem rozkład czasu pracy ............................................... 12
Zmiany dotyczące osób niepełnosprawnych ................................................. 12
Deinicja pracy w godzinach nadliczbowych ................................................. 13
Finansowa rekompensata za nadgodziny ...................................................... 14
Wysokość dodatku za godziny nadliczbowe ................................................ 14
Nie dodatek, a czas wolny ....................................................................................16
1:1 lub 1:1,5 .................................................................................................................. 17
Gdy praca wykonywana jest w wolnÄ… sobotÄ™ ................................................. 17
Rekompensowanie pracy w dzień wolny ........................................................18
Gdy praca wykonywana jest w niedziele lub w święta ................................20
Praca w dni świąteczne ........................................................................................ 21
Rozliczenie pracy w niedzielę lub święta ....................................................... 21
Praca nadliczbowa w niedziele lub święta  norma dobowa .................. 21
Praca nadliczbowa w niedzielę lub święta  norma tygodniowa ...........22
Dzień wolny lub dodatek ......................................................................................22
Rozdział 2. Wymiar czasu pracy w 2012 roku ...................................................25
Adres redakcji: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72
tel. [phone]; www.gazetaprawna.pl
Redakcja: Małgorzata Jankowska
DTP: Joanna Archacka
Biuro Obsługi Klienta: 05-270 Marki, ul. Okólna 40
tel. [phone]; e-mail: [e-mail]
© Copyright by INFOR Biznes Sp. z o.o.
ISBN 978-83-63360-04-7
Wydanie I/2011, grudzień 2011 r.
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
e-Biblioteka Gazety Prawnej
4
Rozdział 1
Czas pracy w 2012 roku.
Planowanie i rozliczanie
W przyszłym roku nie czekają nas zasadnicze zmiany w przepisach do-
tyczących czasu pracy. Jedyna zmiana, o której muszą pamiętać przedsię-
biorcy, to niemożność stosowania w 2012 roku rozwiązań wynikających
z tzw. ustawy antykryzysowej. Ustawa ta traci bowiem moc z końcem bie-
żącego roku. Planując, a następnie rozliczając czas pracy, wszyscy praco-
dawcy będą zatem musieli stosować się do reguł wynikających z kodeksu
pracy. Poniżej przypominamy najważniejsze z nich.
Aby ułatwić pracodawcom zaplanowanie czasu pracy, na końcu publika-
cji podajemy wymiary czasu pracy w poszczególnych miesiącach 2012 roku
w sześciu wariantach, w zależności od tego, który dzień tygodnia pracodawca
wyznaczy jako dzień wolny od pracy z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy.
Wyliczenia przedstawiamy dla najczęściej stosowanych okresów rozliczenio-
wych: miesięcznego, trzymiesięcznego, cztero-, sześcio- i 12-miesięcznego.
Nie tylko dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy,
ale także dla tych pracujących na 1/2 i 1/3 etatu.
O czym trzeba pamiętać, planując czas pracy
Aby prawidłowo stosować przepisy, trzeba znać podstawowe pojęcia opisu-
jące poszczególne instytucje czasu pracy. Chodzi tu przede wszystkim o dei-
nicje: czasu pracy, normy i wymiaru czasu pracy.
Czas pracy to czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy
w zakładzie pracy oraz w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pra-
cy. Oznacza to, że czas pracy to nie tylko czas, w którym pracownik rzeczywi-
ście pracuje, ale także czas, w którym jest gotowy do świadczenia pracy, choć
tego  nie ze swojej winy  nie robi.
Czasem pracy jest więc także np. czas przestoju, przerw w pracy (art. 134,
145, 187 k.p.), czas nauki (art. 202 par. 3 k.p.), czas szkolenia bhp (art. 2373 par. 3
k.p.). Do czasu pracy nie wlicza się natomiast czasu dyżuru, jeżeli w jego trak-
cie pracownik nie wykonywał pracy.
Przepisy prawa pracy wyznaczają też granice czasowe, w ramach których pra-
codawca może oczekiwać świadczenia pracy przez pracownika. Taką rolę spełniają
określone w kodeksie pracy normy czasu pracy i obowiązkowe okresy odpoczynku.
Normy czasu pracy określają bowiem maksymalną liczbę godzin, jaką
pracownik może przepracować zgodnie z obowiązującymi go przepisami
prawa pracy. Obecnie w kodeksie pracy występują następujące normy cza-
su pracy:
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
e-Biblioteka Gazety Prawnej Czas pracy w 2012 roku. Planowanie i rozliczanie
6 7
n dobowa, która nie powinna przekraczać 8 godzin, Jego kolega również zatrudniony w podstawowym czasie pracy, którego
n średniotygodniowa, która nie powinna przekraczać w przyjętym okresie dniem wolnym z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy jest piątek  w tym
rozliczeniowym 40 godzin,
samym miesiącu będzie pracował 176 godzin, czyli o 8 godzin dłużej. W jego
n Å‚Ä…czna tygodniowa, obejmujÄ…ca pracÄ™ w normalnym czasie pracy i w go-
bowiem przypadku święto Trzech Króli wypadające w piątek nie obniży mu
dzinach nadliczbowych, która przeciętnie w tygodniu w przyjętym okresie
wymiaru czasu pracy.
rozliczeniowym nie powinna przekraczać 48 godzin.
Wymiar czasu pracy niepełnoetatowca
WAŻNE Każdy pracownik ma prawo do co najmniej: 11-godzinnego
Stosowana wyżej metoda służy także do ustalenia liczby godzin pracy
dobowego okresu odpoczynku i 35-godzinnego tygodniowego okresu
w okresie rozliczeniowym dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wy-
odpoczynku.
miarze czasu pracy, np. na ½ etatu czy 1/3 etatu. Aby zatem prawidÅ‚owo ustalić
właściwą liczbę godzin do przepracowania dla takiego pracownika, należy no-
Prawidłowe ustalenie wymiaru czasu pracy minalny czas pracy (obliczony według podanych wyżej zasad) proporcjonalnie
Od norm czasu pracy należy odróżnić wymiar czasu pracy. Przyjmuje się, że obniżyć, np. odpowiednio do 80 godzin (1/2 etatu) czy też do 53 godzin i 20 mi-
jest to liczba godzin, jaką pracownik powinien przepracować w danym okre- nut (1/3 etatu) w miesięcznym okresie rozliczeniowym, w którym nominalny
sie rozliczeniowym w normalnym czasie pracy, a więc uwzględniając normy czas pracy wynosi 160 godzin i jest właściwy dla pracownika zatrudnionego
czasu pracy (dobową i średniotygodniową) obowiązujące danego pracownika. na całym etacie.
W 2011 roku zmieniły się zasady obliczania wymiaru czasu pracy. Przyję- Jak wynika z prezentowanych poniżej wyliczeń wymiar czasu pracy dla
to, że wymiar czasu pracy pracownika nie będzie obniżany o 8 godzin, jeżeli niepełnoetatowców w poszczególnych miesiącach może nie obejmować peł-
święto przypadnie w dniu, który dla pracownika ma być wolny z tytułu prze- nych dni pracy. Zaplanowanie pracy takich osób zależy od decyzji pracodawcy.
ciętnie pięciodniowego tygodnia pracy (nowy par. 21 art. 130 k.p.). Wcześniej Muszą oni tylko pamiętać, że niedopracowanie przez pracownika właściwego
każde święto przypadające w okresie rozliczeniowym w innym dniu niż nie- dla niego wymiaru czasu pracy (jeżeli tak zdecyduje pracodawca, bowiem za-
dziela obniżało obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy o 8 godzin. planowanie pracy na niecały dzień roboczy może okazać się dla niego niera-
Obliczając nominalny czas pracy na obowiązujący pracownika okres rozli- cjonalne i nieekonomiczne) nie może negatywnie wpłynąć na wysokość wy-
czeniowy, należy zatem: nagrodzenia tego pracownika.
n liczbę tygodni w danym okresie rozliczeniowym pomnożyć przez 40 godzin,
n liczbę dni występujących po pełnych tygodniach w danym okresie rozliczenio-
Wyznaczenie dnia wolnego od pracy
wym, przypadających od poniedziałku do piątku  pomnożyć przez 8 godzin,
Przepisy nie wskazują konkretnego dnia tygodnia, który powinien być wol-
n dodać wyniki powyższych mnożeń,
ny z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Zależy to zatem od
n od powyższej sumy odjąć za każde święto przypadające w innym dniu niż nie-
pracodawcy, który ustala rozkład czasu pracy na dany okres rozliczeniowy.
dziela  8 godzin. Jeżeli jednak zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto
Może być zatem tak, że dni wolne z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygo-
przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w prze-
dnia pracy są dla wszystkich pracowników wyznaczone w tym samym termi-
ciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy.
nie, np. przypadają w soboty lub poniedziałki. Możliwe jest jednak także i inne
Przyjęcie takich zasad obliczania wymiaru czasu pracy oznacza w praktyce,
rozwiązanie, a mianowicie wyznaczanie terminów dni wolnych od pracy dla
że nie można ustalić jednego obowiązującego nominalnego czasu pracy dla
każdego pracownika lub dla każdej grupy pracowników w innych dniach. Co
wszystkich zatrudnionych na pełnym etacie pracowników.
więcej, takie ustalenia mogą być w kolejnych okresach rozliczeniowych mo-
dyikowane.
PRZYKA
AD Pracownik zatrudniony jest w podstawowym czasie pracy i pracuje od po-
Inny wymiar dla ruchu ciągłego
niedziałku do piątku. Oznacza to, że dniem wolnym z tytułu pięciodniowego
Podany wcześniej sposób obliczania wymiaru czasu pracy nie dotyczy jed-
tygodnia pracy jest dla niego sobota. Pracownik ten w styczniu 2012 roku prze-
nak wymiaru czasu pracy pracowników świadczących pracę w ruchu ciągłym.
pracuje 168 godzin. Wynika to z następujących obliczeń: 40 godzin x 4 tygodnie
Chodzi tu o pracowników zatrudnionych przy pracach, które ze względu na
+ 8 godzin x 2 (tzw. dni wystające ponad pełne tygodnie przypadające od po-
technologię produkcji nie mogą być wstrzymane (praca w ruchu ciągłym), je-
niedziałku do piątku)  8 godzin x 1 ( święto Trzech Króli wypadające w piątek).
żeli pracodawca zamierza stosować system czasu pracy, w którym jest dopusz-
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce