Podatki Podatki Podatki Podatki
e-Poradnik
e
Zamknięcie
roku
 księgi rachunkowe
Jak rozliczyć rok obrotowy kończący się
31 grudnia 2011r.
Inwentaryzacja aktywów i pasywów
W czasie zawieszenia nie trzeba sporządzać
sprawozdania
Audyt
Rachunkowość w pytaniach DGP
i odpowiedziach ekspertów
Spis treści
Rozdział 1. Jak rozliczyć rok obrotowy kończący się 31 grudnia 2011 r. .....................5
Odpowiedzialność za rachunkowość ...........................................................................5
Rozliczenie roku ................................................................................................................ 6
Uczestnictwo audytora w inwentaryzacji ..................................................................7
Rozliczenie inwentaryzacji ............................................................................................ 8
Zestawienie obrotów i sald ............................................................................................. 8
Uproszczenia w sporządzaniu raportów .................................................................... 9
Elementy sprawozdania inansowego ........................................................................ 9
Zaokrąglanie wartości liczbowych ............................................................................. 10
Dane porównawcze ......................................................................................................... 10
Wprowadzenie do sprawozdania ................................................................................11
Dodatkowe informacje i objaśnienia ..........................................................................12
Zmiany polityki rachunkowości ..................................................................................13
Ujawnienie wynagrodzenia ..........................................................................................13
Zamknięcie ksiąg rachunkowych ................................................................................14
Zatwierdzenie raportu przez organ ............................................................................14
Uprawnienia w spółce akcyjnej ....................................................................................15
Prawo kontroli wspólników ..........................................................................................15
Publikacja sprawozdań inansowych ........................................................................ 16
Ogłaszanie rocznych raportów ....................................................................................17
Zmiana zasad dotyczÄ…cych publikacji ....................................................................... 18
Złożenie raportu do urzędu .......................................................................................... 18
Rozdział 2. Inwentaryzacja aktywów i pasywów ...............................................................21
Termin przeprowadzania czynności ..........................................................................21
Mniejsza częstotliwość inwentaryzacji .................................................................... 22
Metody inwentaryzacji .................................................................................................. 22
Uzyskanie potwierdzenia sald ..................................................................................... 23
Wszystkie środki trwałe ................................................................................................ 24
Obcy majÄ…tek w irmie ................................................................................................... 24
Rozliczenie wyników spisu .......................................................................................... 25
Potwierdzenie należności ............................................................................................. 25
Adres redakcji: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72
Aktywa obrotowe .............................................................................................................26
tel. [phone]; www.gazetaprawna.pl
Niedobory i nadwyżki ....................................................................................................26
Redakcja: Urszula Wróblewska
Różnice w ilości towarów ............................................................................................. 27
DTP: Joanna Archacka
y
ródła inansowania .......................................................................................................28
Biuro Obsługi Klienta: 05-270 Marki, ul. Okólna 40
Rozliczenia międzyokresowe .......................................................................................28
tel. [phone]; e-mail: [e-mail]
ZobowiÄ…zania i tworzone na nie rezerwy ................................................................28
© Copyright by INFOR Biznes Sp. z o.o.
Różnego rodzaju zobowiązania ..................................................................................29
ISBN 978-83-63360-20-7
Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych ..............................................................29
Wydanie I/2012, styczeń 2012 r.
Podpisanie dokumentacji .............................................................................................29
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
Rozdział 3. W czasie zawieszenia nie trzeba sporządzać sprawozdania ................ 33
Rozdział 1
OdstÄ…pienie od zamykania ksiÄ…g rachunkowych .................................................. 33
Zdarzenia wywołujące skutki gospodarcze ............................................................. 34
Jak rozliczyć rok obrotowy
Zwolnienie z walnego zgromadzenia ....................................................................... 34
Zawieszenie w przepisach podatkowych ................................................................. 35
kończący się 31 grudnia 2011 r.
Zasady rozliczeń w czasie zawieszenia .................................................................... 35
Warunki zawieszenia ..................................................................................................... 36
Rozliczenie roku obrotowego jest procesem długotrwałym, a pierwsze
Rozdział 4. Audyt ............................................................................................................................37 czynności w tym zakresie można rozpocząć już trzy miesiące przed zakończe-
Wspólnicy spółki muszą wybrać audytora ...............................................................37 niem tego okresu sprawozdawczego. Zapewnienie prawidłowości tych dzia-
Sprawozdania podlegające badaniu .......................................................................... 38 łań jest obowiązkiem nie tylko kierownika jednostki, lecz także organów nad-
Warunki audytu muszą wynikać z umowy ........................................................... 38 zorczych. Rok zostanie zamknięty dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania
Obowiązki biegłych ........................................................................................................ 39 i ostatecznym zamknięciu ksiąg rachunkowych. Czynność ta w określonych
Komitet audytu rekomenduje rewidenta ...............................................................40 przypadkach może być dokonana do 15 lipca 2012 r.
Odpowiedzialność za rachunkowość
Rozdział 5. Rachunkowość w pytaniach  DGP i odpowiedziach ekspertów .......41
Jak ująć w bilansie zapłaconą przy najmie lokalu kaucję ...................................41 Kwestię tę reguluje m.in. art. 4 ust. 5 ustawy o rachunkowości. Warto więc
Jak w bilansie ująć nadpłatę kontrahenta ...............................................................41 przypomnieć, że za obowiązki w zakresie rachunkowości odpowiada kierow-
Kiedy podmiot może zrezygnować z tworzenia sprawozdania ....................... 42 nik jednostki, czyli np. zarząd. Nie zwalnia z odpowiedzialności przekazanie
Które podmioty i w jakich sytuacjach można wyłączyć spod konsolidacji ..44 obowiązków np. głównemu księgowemu. Jeżeli obowiązki w tym zakresie zo-
W jaki sposób należy prawidłowo zidentyikować jednostki powiązane .....46 stały powierzone innej osobie za jej zgodą, wówczas kierownik jednostki od-
Jak ująć wniesienie aportem zorganizowanej części przedsiębiorstwa ....... 47 powiada z tytułu nadzoru. Przy tym przekazaniu nie podlega odpowiedzial-
Jak w bilansie wykazać VAT naliczony do rozliczenia ność za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury. Przyjęcie
w przyszłych okresach ..................................................................................................48 odpowiedzialności przez inną osobę powinno być stwierdzone w formie pi-
Jak w sprawozdaniu inansowym ująć zaliczkę na poczet leasingu ..............49 semnej. Ustawa o rachunkowości zastrzega również, że jeżeli kierownikiem
Jak rozliczyć opłatę wstępną przy leasingu ............................................................50 jednostki jest organ wieloosobowy, a nie została wskazana osoba odpowie-
W jakiej wartości ująć rezerwy na likwidację szkód środowiskowych ...........51 dzialna, odpowiedzialność ponoszą wszyscy członkowie tego organu.
Jak w sprawozdaniu inansowym ująć zaliczkę na podatek dochodowy ..... 52 Warto też zwrócić uwagę na art. 4a ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym
Jak ująć nieprzyjęte środki trwałe sinansowane funduszami z dotacji ....... 53 przepisem kierownik jednostki oraz członkowie rady nadzorczej lub innego
Jak ująć w sprawozdaniu środki otrzymane z urzędu pracy ............................ 53 organu nadzorującego jednostki są zobowiązani do zapewnienia, aby spra-
Jak w sprawozdaniu wykazać ulepszenie w obcym środku trwałym ............ 54 wozdanie inansowe oraz sprawozdanie z działalności spełniały wymagania
Jak ująć zaliczkę otrzymaną od kontrahenta w sprawozdaniu irmy ........... 55 przewidziane w ustawie o rachunkowości. Ponadto kierownik jednostki oraz
Jak ująć w księgach karę pieniężną nałożoną na pracownika ......................... 55 członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostki od-
powiadają solidarnie wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub za-
USTAWA z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości.....................................................59 niechaniem stanowiącym naruszenie tych obowiązków.
Jeżeli odpowiedzialne osoby nie wywiążą się z tych obowiązków, można
ZAA

CZNIKI ...................................................................................................................................150 stosować wobec nich odpowiedzialność zarówno karną, jak i odszkodowaw-
czą. W tym drugim przypadku spółka może więc poszukiwać u osób odpowie-
dzialnych możliwości naprawienia szkody. Musi jednak wykazać, że powstała
szkoda ma charakter majątkowy i jest wynikiem działania lub zaniechania
działania. Odszkodowanie obejmować może zarówno tzw. rzeczywistą szko-
dę, jak i utracone korzyści.
Warto pamiętać, że z odpowiedzialności rady nadzorczej nie zwalnia ko-
mitet audytu. Zgodnie bowiem z przepisami ustawy z 7 maja 2009 r. o bie-
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
e-Biblioteka Gazety Prawnej Zamknięcie roku  księgi rachunkowe
6 7
głych rewidentach określone jednostki zainteresowania publicznego, którymi Tak będzie np. ze zobowiązaniami wobec danego kontrahenta. Przykłado-
są m.in. spółki giełdowe i banki, musiały utworzyć komitet audytu. Do zadań wo inwentaryzacja tych pasywów nastąpiła 15 listopada i wartość zobowią-
tego organu należy m.in. monitorowanie: zania spółki wobec niego ustalono w wysokości 10 tys. zł. Następnie do dnia
% procesu sprawozdawczości inansowej, bilansowego spółka dokonała nowych zakupów o wartości 12 tys. i spłaciła zo-
% skuteczności systemów kontroli wewnętrznej, audytu wewnętrznego oraz bowiązania na 10 tys. zł.
zarządzania ryzykiem, W związku z tym na dzień bilansowy, tj. 31 grudnia, stan zobowiązań wo-
% wykonywania czynności rewizji inansowej, bec wierzyciela, wynikający z ksiąg rachunkowych, wyniósł 12 tys. zł (10 tys. zł
% niezależności biegłego rewidenta i podmiotu uprawnionego do badania + 12 tys. zł  10 tys. zł).
sprawozdań inansowych. Tak jak to zostało wspomniane, ta zasada nie dotyczy m.in. inwentaryzacji
środków pieniężnych w kasie. Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy o rachunkowości
należy ją przeprowadzić na ostatni dzień każdego roku obrotowego  drogą
Odpowiedzialność karna
spisu z natury.
Zgodnie z art. 79 ustawy o rachunkowości, kto wbrew przepisom ustawy:
Jeżeli w jednostce dzień bilansowy, tj. 31 grudnia danego roku obrotowego,
n nie poddaje sprawozdania inansowego badaniu przez biegłego rewidenta, będzie dniem wolnym od pracy, inwentaryzację przeprowadza się na koniec
n nie udziela lub udziela niezgodnych ze stanem faktycznym informacji, wyjaśnień, ostatniego dnia roboczego w tej jednostce lub na początku pierwszego dnia
oświadczeń biegłemu rewidentowi albo nie dopuszcza go do pełnienia obowiązków, roboczego w nowym roku obrotowym. Ważne jest, aby stan środków był do-
kładnie taki jak w dniu bilansowym.
n nie składa sprawozdania inansowego do ogłoszenia,
Pisząc o inwentaryzacji, warto przypomnieć, że biegły rewident musi
n nie składa sprawozdania inansowego lub sprawozdania z działalności we właści-
uczestniczyć w inwentaryzacji znacznych składników majątku w podmio-
wym rejestrze sÄ…dowym,
tach, których sprawozdania podlegają rewizji inansowej.
n nie udostępnia sprawozdania inansowego i innych dokumentów organom zatwier-
dzajÄ…cym
Uczestnictwo audytora w inwentaryzacji
 podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Postępowanie audytora w tym zakresie regulują krajowe standardy rewizji
inansowej, które stanowią załączniki do uchwały nr 1608/38/2010 Krajowej
Rady Biegłych Rewidentów z 16 lutego 2010 r.
Rozliczenie roku
Zgodnie z jej wytycznymi jeżeli zapasy lub ich określone grupy stano-
Wszystkie etapy rozliczenia roku obrotowego należy przeprowadzić właś- wią znaczący składnik aktywów wykazanych w badanym sprawozdaniu i-
ciwie. Pierwszym z nich jest przeprowadzenie inwentaryzacji wszystkich nansowym, to biegły rewident powinien zebrać stosowne dowody badania
składników majątku. Czynności w większości podmiotów już trwają. Wy- dotyczące ich istnienia, kompletności i przydatności drogą udziału w cha-
nika to z faktu, że wykonywane są na dzień bilansowy, a termin ten uwa- rakterze obserwatora w spisie z natury. Aby zmniejszyć ryzyko, że wyni-
ża się za dotrzymany, jeżeli inwentaryzację rozpoczęto nie wcześniej niż ki spisu z natury nie będą wiarygodne, wskazane jest przeprowadzenie
trzy miesiące przed końcem roku obrotowego, a zakończono do 15. dnia na- wstępnej oceny poprawności zamierzonych działań inwentaryzacyjnych
stępnego roku. Dotyczy to składników aktywów  z wyłączeniem aktywów i przekazanie ewentualnych wątpliwości oraz propozycji kierownikowi jed-
pieniężnych, papierów wartościowych, produktów w toku produkcji oraz nostki.
materiałów, towarów i produktów gotowych, określonych w art. 17 ust. 2 Zgodnie ze standardem nr 1 w uzasadnionych przypadkach udział biegłego
pkt 4 ustawy o rachunkowości, tj. odpisywanych w koszty na dzień zakupu rewidenta w spisie z natury może być zastąpiony innymi czynnościami (np.
lub w momencie wytworzenia. powtórną inwentaryzacją niektórych składników majątku w obecności bie-
W takim jednak przypadku (gdy inwentaryzacja została przeprowadzo- głego rewidenta w niedługim czasie po właściwym spisie z natury), pozwa-
na na inny dzień niż 31 grudnia) ustalenie stanu następuje przez dopisanie lającymi na ustalenie istnienia, kompletności i przydatności stanu zapasów.
lub odpisanie od stanu stwierdzonego drogą spisu z natury lub potwierdze- Jeżeli stan zapasów stanowi znaczący składnik aktywów jednostki, a biegły
nia salda  przychodów i rozchodów (zwiększeń i zmniejszeń), jakie nastąpiły rewident nie mógł ani wziąć udziału w ich spisie z natury, ani zastosować in-
między datą spisu lub potwierdzenia a dniem ustalenia stanu wynikającego nych czynności, wówczas następuje ograniczenie zakresu badania. Może to
z ksiąg rachunkowych. Przy tym stan wynikający z ksiąg rachunkowych nie natomiast wpłynąć na wydaną przez biegłego rewidenta opinię, która będzie
może być ustalony po dniu bilansowym. zawierała zastrzeżenia.
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
e-Biblioteka Gazety Prawnej Zamknięcie roku  księgi rachunkowe
8 9
Należy również pamiętać, że zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o rachunkowości
zestawienie obrotów i sald księgi głównej jest elementem tworzącym księgi
Badane sprawozdania
rachunkowe. Powinno więc:
Badaniu będą podlegały sprawozdania za 2011 rok spółek z o.o. i pozostałych podmio-
% być trwale oznaczone nazwą pełną lub skróconą jednostki, której dotyczą
tów wymienionych w art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości, jeżeli w 2010 roku
 nazwa musi igurować na każdej księdze wiązanej, każdej luz
nej karcie
zostały spełnione dwa z poniższych warunków: kontowej także wówczas, jeżeli mają one postać wydruku komputerowego
n średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej lub zestawienia wyświetlanego na ekranie monitora komputera;
50 osób, % zawierać nazwę (tytuł) księgi rachunkowej, np. zestawienie obrotów i sald
księgi głównej;
n suma aktywów bilansu na koniec 2010 r. stanowiła równowartość w walucie polskiej
% zawierać nazwę programu przetwarzania (programu inansowo-księgowego);
co najmniej 2,5 mln euro, tj. 9 900 750 zł (2,5 mln euro przeliczone po kursie z 31 grudnia
% być oznaczone co do roku obrotowego, okresu sprawozdawczego i daty spo-
2010 r.  3,9603 zł/euro),
rzÄ…dzenia.
n przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji inansowych za
Zestawienie obrotów i sald pełni funkcję kontrolną. Dzięki niemu można
2010 rok stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 mln euro,
wychwycić niektóre błędy księgowe, np. zaksięgowanie przez pomyłkę zda-
tj.  19 801 500 zł (po kursie z 31 grudnia 2010 r.  3,9603 zł/euro).
rzenia na dwóch kontach po tych samych stronach czy też wpisanie niewła-
Sprawozdania inansowe pozostałych jednostek, np. banków, spółek akcyjnych (poza
ściwych kwot.
tymi w organizacji) oraz innych wymienionych w art. 64 ust. 1 pkt 1  3 ustawy o rachun-
kowości, zawsze podlegają badaniu.
Uproszczenia w sporządzaniu raportów
Przy sporządzaniu sprawozdań inansowych warto pamiętać, że niektóre
podmioty mogą sporządzać uproszczone sprawozdanie inansowe. Tę kwestię
Rozliczenie inwentaryzacji
reguluje art. 50 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym przepisem jednostka,
Podmioty, których rok obrotowy pokrywa się z kalendarzowym, mają czas która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie inansowe, oraz
do 31 marca 2012 r. na sporządzenie sprawozdania inansowego. Wcześniej w roku go poprzedzającym nie osiągnęła dwóch z określonych przez ustawo-
jednak trzeba rozliczyć inwentaryzację i sporządzić zestawienie obrotów dawcę wielkości, może sporządzić sprawozdanie inansowe w formie uprosz-
i sald. Przepisy nakazują zakończyć inwentaryzację do 15 stycznia, jednak czonej. W przepisie wymieniono trzy wielkości:
nie określają czasu, w którym powinno się jej wyniki rozliczyć. Prace w tym % średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło nie
zakresie należy więc zakończyć w takim terminie, aby możliwe było sporzą- więcej niż 50 osób,
dzenie zestawienia obrotów i sald. Według art. 24 ust. 5 pkt 2 ustawy o ra- % suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej nie
chunkowości na wykonanie tej czynności spółki mają czas do 85. dnia po dniu przekroczyła równowartości 2 mln euro,
bilansowym. W przypadku gdy rok obrotowy pokrywa się z kalendarzowym, % przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji inanso-
ostatnim dniem (terminem) jest 25 marca 2012 r. wych w walucie polskiej nie przekroczyły równowartości 4 mln euro.
Takie podmioty mogą przedstawić tylko te dane, które we wzorze sprawoz-
Zestawienie obrotów i sald
dania, stanowiącego załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości, oznaczone są
Tworzenie tzw. próbnego bilansu reguluje art. 18 ustawy o rachunkowo- literami i cyframi rzymskimi. Można też pominąć informacje dotyczące po-
ści. Zgodnie z tym przepisem powinien on zawierać symbole lub nazwy kont, szczególnych pozycji sprawozdania inansowego, w przypadku gdy nie wystą-
a także salda kont na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych, obroty za okres piły one w jednostce zarówno w roku obrotowym, za który sporządzane jest
sprawozdawczy i narastająco od początku roku obrotowego oraz salda na ko- sprawozdanie, jak i za rok go poprzedzający. W formie uproszczonej można
niec okresu sprawozdawczego. Konieczne jest również wykazanie sumy sald też sporządzić informację dodatkową.
na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych, obrotów za okres sprawozdawczy
Elementy sprawozdania inansowego
i narastajÄ…co od poczÄ…tku roku obrotowego oraz sald na koniec okresu spra-
wozdawczego. Oznacza to, że zestawienie obrotów i sald powinno zawierać: Tak jak wspomniano, sprawozdanie inansowe sporządza się do 31 marca.
bilans otwarcia i zamknięcia każdego konta, obroty okresu oraz obroty na- Składa się ono z bilansu, rachunku zysków i strat i informacji dodatkowej,
rastające. Ponadto salda początkowe kont wynikowych muszą wynosić zero, obejmującej wprowadzenie do sprawozdania inansowego oraz dodatkowe
a konta bilansowe muszą się zgadzać ze sprawozdaniami z ubiegłego roku. informacje i objaśnienia.
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
e-Biblioteka Gazety Prawnej Zamknięcie roku  księgi rachunkowe
10 11
Jeżeli jednak podmiot podlega badaniu przez biegłego rewidenta, sprawoz- 2010 r., zmiany, jakie nastąpiły w 2011 roku, i stan na 31 grudnia 2011 r.,
danie musi zostać rozszerzone o zestawienie zmian w kapitale (funduszu) a dane porównawcze obejmują stan na 31 grudnia 2009 r., zmiany, jakie nastą-
własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych. piły w 2010 r., i stan na 31 grudnia 2010 r.
Do rocznego sprawozdania dołącza się sprawozdanie z działalności jednost- Natomiast w rachunku przepływów pieniężnych tworzonym za 2011 rok
ki, jeżeli obowiązek jego sporządzania wynika z ustawy o rachunkowości lub wykazuje się dane za 2011 rok i 2010 rok obrotowy.
odrębnych przepisów.
Wprowadzenie do sprawozdania
Sprawozdanie z działalności muszą sporządzić: spółki kapitałowe, spół-
ki komandytowo-akcyjne, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, towarzy- Tworząc sprawozdanie, należy też pamiętać o dostarczeniu odbiorcom
stwa reasekuracji wzajemnej, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, sprawozdania wszystkich ważnych informacji, które pomogą im w oce-
grupy kapitałowe. Wynika to z art. 49 ust. 1 oraz art. 55 ust. 2 ustawy o ra- nie podmiotu.
chunkowości.
Informacje wstępne
Zaokrąglanie wartości liczbowych
Sprawozdanie inansowe oraz sprawozdanie z działalności jednostki spo- Wprowadzenie do sprawozdania inansowego obejmuje w szczególności:
rządza się w języku polskim i w walucie polskiej. Dane liczbowe można wyka- n nazwę (firmę) i siedzibę, podstawowy przedmiot działalności jednostki oraz wska-
zywać w zaokrągleniu do tysięcy złotych. Jest to jednak możliwe tylko wtedy, zanie właściwego sądu lub innego organu prowadzącego rejestr,
gdy takie postępowanie nie będzie zniekształcać obrazu jednostki zawarte-
n wskazanie czasu trwania działalności jednostki, jeżeli jest ograniczony,
go w sprawozdaniu inansowym oraz w sprawozdaniu z działalności irmy.
n wskazanie okresu objętego sprawozdaniem inansowym,
Dlatego też z tej możliwości powinny korzystać tylko duże jednostki, które
n wskazanie, że sprawozdanie inansowe zawiera dane łączne, jeżeli w skład jed-
w sprawozdaniu prezentują duże kwoty.
nostki wchodzą wewnętrzne jednostki organizacyjne sporządzające samodzielne
Do zaokrąglania danych liczbowych zastosowanie będą miały ogólne zasa-
sprawozdania inansowe,
dy, czyli kwoty mniejsze niż 500 zł się pomija, natomiast wartości równe 500
n wskazanie, czy sprawozdanie inansowe zostało sporządzone przy założeniu
zł i powyżej zaokrągla się do 1 tys. zł. Przyjęcie zasady zaokrąglania danych
kontynuowania działalności gospodarczej przez jednostkę w dającej się przewidzieć
zobowiązuje do jej zastosowania we wszystkich częściach sprawozdania i-
przyszłości oraz czy nie istnieją okoliczności wskazujące na zagrożenie kontynuowa-
nansowego, a także w sprawozdaniu z działalności.
nia przez nią działalności,
n w przypadku sprawozdania inansowego sporządzonego za okres, w ciągu które-
Dane porównawcze
go nastąpiło połączenie, wskazanie, że jest to sprawozdanie inansowe sporządzone
Przepisy prawa bilansowego wymagają również, aby w sprawozdaniach
po połączeniu spółek oraz wskazanie zastosowanej metody rozliczenia połączenia
wykazywać dane za dwa okresy sprawozdawcze. W przypadku raportów za
(nabycia, łączenia udziałów),
2011 rok trzeba będzie wykazać informacje za 2011 i 2010 rok. Dotyczy to bi-
n omówienie przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, w tym metod wyceny ak-
lansu, rachunku wyników, rachunku przepływów pieniężnych, zestawienia
tywów i pasywów (także amortyzacji), pomiaru wyniku inansowego oraz sposobu
zmian w kapitale oraz not objaśniających.
sporzÄ…dzenia sprawozdania inansowego w zakresie, w jakim ustawa pozostawia
W bilansie wykazuje się stany aktywów i pasywów na dzień kończący bie-
jednostce prawo wyboru.
żący i poprzedni rok obrotowy. Oznacza to, że dane sprawozdawcze zawierają
stan aktywów i pasywów na dzień kończący bieżący rok obrotowy, tj. 31 grud-
nia 2011 r., a dane porównawcze  stan aktywów i pasywów na dzień kończący To właśnie wprowadzenie do sprawozdania powinno zawierać istotne dane
poprzedni rok obrotowy, tj. 31 grudnia 2010 r. i objaśnienia niezbędne, aby sprawozdanie inansowe mogło rzetelnie i jasno
Z kolei w rachunku zysków i strat wykazuje się oddzielnie przychody, odzwierciedlić sytuację inansową jednostki.
koszty, zyski i straty oraz obowiązkowe obciążenia wyniku inansowego za W tej części raportu konieczny jest też opis przyjętych zasad (polityki) ra-
bieżący i poprzedni rok obrotowy. Zatem ujmuje się je odpowiednio za 2011 chunkowości, w tym metod wyceny i sporządzenia sprawozdania inanso-
i 2010 rok. wego w zakresie, w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru. Nie
Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym obejmuje informacje trzeba umieszczać we wstępie zasad rachunkowości, które jednostka ma obo-
o zmianach poszczególnych składników kapitału (funduszu) własnego za bieżą- wiązek stosować. W przypadku zmian w stosunku do roku poprzedzającego
cy i poprzedni rok obrotowy. Dane sprawozdawcze obejmują stan na 31 grudnia trzeba też przedstawić ich przyczyny i skutki.
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
e-Biblioteka Gazety Prawnej Zamknięcie roku  księgi rachunkowe
12 13
Przykładowo nieruchomości inwestycyjne mogą być wyceniane według za- Zmiany polityki rachunkowości
sad stosowanych do środków trwałych lub według wartości godziwej. Jednost- W informacji dodatkowej należy wykazać dokonane w roku obrotowym
ka powinna wskazać, którą metodę wyceny przyjęła. zmiany zasad (polityki) rachunkowości, w tym metod wyceny oraz zmian spo-
Obowiązkowym elementem jest informacja dotycząca okresu objętego spra- sobu sporządzania sprawozdania inansowego, jeżeli wywierają one istotny
wozdaniem inansowym. Jeżeli rok obrotowy jest równy kalendarzowemu, to wpływ na sytuację majątkową, inansową i wynik inansowy jednostki.
można zamieścić informację, że sprawozdanie inansowe jest sporządzone za Kwestia ta związana jest z art. 8 ust. 2 ustawy o rachunkowości, który naka-
2011 rok obrotowy. Natomiast w innym przypadku trzeba podać dokładną in- zuje, aby zmiany dotychczas stosowanych rozwiązań na inne, przewidziane
formację, przykładowo obejmuje okres od 1 maja 2011 r. do 30 kwietnia 2012 r. ustawą, bez względu na datę podjęcia decyzji, stosować ze skutkiem od pierw-
Jest to istotna pozycja, szczególnie gdy podmiot niedawno rozpoczął działal- szego dnia roku obrotowego.
ność gospodarczą. Zgodnie bowiem z art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy o rachunkowości Przykładowo mogą one dotyczyć metod ustalania wartości materiałów, to-
jednostka, która rozpoczęła działalność w drugiej połowie przyjętego roku obroto- warów, produktów lub też wyceny inwestycji w nieruchomości.
wego, może połączyć księgi rachunkowe i sprawozdanie inansowe za ten okres W tej pozycji należy też wyjaśnić przyczyny dokonania zmian i podać licz-
z księgami rachunkowymi i sprawozdaniem inansowym za rok następny. bowo wpływ dokonanych zmian na wynik inansowy. Konieczne są też dane
za poprzedni rok obrotowy doprowadzone do porównywalności z danymi
Dodatkowe informacje i objaśnienia
z roku bieżącego, w którym dokonano zmian.
Również zakres informacji dodatkowej jest podany w załączniku 1 do usta- Pozycję tę wypełnia się tylko wtedy, gdy wprowadzone w roku obrotowym
wy o rachunkowości. Warto w tym przypadku zwrócić uwagę na konieczność np. wyceny aktywów powodują, że dane zawarte w sprawozdaniu nie są po-
ujawniania informacji o pewnych zdarzeniach. równywalne, co uniemożliwia właściwą ocenę sytuacji majątkowej, inanso-
Jeden z wymogów informacyjnych dotyczy zdarzeń z lat ubiegłych ujętych wej i osiągniętego wyniku.
w sprawozdaniu, w tym rodzaju popełnionego błędu oraz kwoty korekty.
Ujawnienie wynagrodzenia
Kwestia ta jest związana z art. 54 ust. 2 i 3 ustawy o rachunkowości. Zgod-
nie z tym przepisem w przypadku gdy sprawozdanie zostało już zatwierdzo- W części sprawozdania inansowego dotyczącego dodatkowych informa-
ne, skutki ujawnionych błędów należy ująć w księgach rachunkowych okresu cji i objaśnień należy wykazać dane o wynagrodzeniu biegłego rewidenta lub
sprawozdawczego, w którym informacje te zostały ujawnione. Z kolei jeżeli podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań inansowych wypłacone lub
zgodnie z przyjętą przez jednostkę polityką rachunkowości ujawnione błę- należne za rok obrotowy. Trzeba to zrobić odrębnie za:
dy nie stanowią wartości istotnej, czyli takiej, której brak nie spowodowałby, % obowiązkowe badanie rocznego sprawozdania,
że sprawozdanie byłoby nierzetelne, to należy je ująć jako operacje bieżącego % inne usługi poświadczające,
okresu. W przeciwnym razie należy je odnieść na kapitał (fundusz) własny % usługi doradztwa podatkowego,
i wykazać jako stratę z lat ubiegłych. Skutki tego zdarzenia będą więc ewi- % pozostałe usługi.
dencjonowane w księgach rachunkowych za pomocą konta 820  Rozliczenie
wyniku inansowego.
Podpisanie sprawozdania
Kolejne informacje muszą dotyczyć zdarzeń, jakie nastąpiły po dniu bilan-
sowym, ale nie zostały uwzględnione w sprawozdaniu inansowym. W tym Ustawa o rachunkowości zobowiązuje do sporządzenia rocznego sprawozdania
przypadku należy ujawnić zdarzenia, które nie powodują zmiany stanu ist- finansowego nie póz
niej niż w ciągu trzech miesięcy od dnia bilansowego i przed-
niejącego na dzień bilansowy. Jeżeli bowiem ma to miejsce, sprawozdanie stawienia go właściwym organom, zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami
musi zostać zmienione. Wynika to z art. 54 ust. 1 ustawy o rachunkowości.
prawa, postanowieniami statutu lub umowy.
Według tego przepisu, jeżeli po sporządzeniu rocznego sprawozdania inan-
Sprawozdanie inansowe podpisuje  podając zarazem datę podpisu  osoba, której
sowego, a przed jego zatwierdzeniem jednostka otrzymała informacje o zda-
powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych (np. główny księgowy), i kierownik
rzeniach, które mają istotny wpływ na to sprawozdanie inansowe, lub powo-
jednostki. Jeżeli jednostką kieruje organ wieloosobowy  wszyscy członkowie tego
dujących, że założenie kontynuowania działalności przez jednostkę nie jest
organu. Odmowa podpisu wymaga pisemnego uzasadnienia dołączonego do spra-
uzasadnione, powinna odpowiednio zmienić to sprawozdanie, dokonując jed-
wozdania inansowego.
nocześnie odpowiednich zapisów w księgach rachunkowych roku obrotowe-
Analogicznie jest ze sprawozdaniem z działalności jednostki, z tym że nie podpisuje
go, którego sprawozdanie inansowe dotyczy. Należy też powiadomić o tym
go osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych.
biegłego rewidenta, który sprawozdanie to bada lub zbadał.
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce
e-Biblioteka Gazety Prawnej Zamknięcie roku  księgi rachunkowe
14 15
Jeżeli usługę doradztwa podatkowego świadczyłby doradca podatkowy, to zostały mu przesłane listem poleconym, przesyłką kurierską lub pocztą elek-
informacja ta pozostałaby tajemnicą handlową stron, której nie ujawnia się troniczną. Spółka powinna wówczas spełnić żądanie wspólnika bądz
akcjo-
w sprawozdaniu. W przypadku świadczenia jej przez biegłego rewidenta lub nariusza. Jednak możliwość dotrzymania przez spółkę 15-dniowego terminu
podmiot audytorski musi zostać ona ujawniona. będzie uzależniona od odpowiednio wczesnego zgłoszenia przez wspólnika
lub akcjonariusza żądania przesłania dokumentów. Spółka może też zażądać
Zamknięcie ksiąg rachunkowych
od wspólnika albo akcjonariusza zwrotu kosztów sporządzenia i doręczenia
Należy pamiętać, że w terminie sporządzenia sprawozdania trzeba rów- odpisów dokumentów.
nież zamknąć księgi rachunkowe. Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 2 pkt 1 usta-
wy o rachunkowości należy to uczynić nie póz
niej niż trzy miesiące od dnia
Kto zatwierdza sprawozdanie
bilansowego. Po tej dacie można jeszcze np. przeprowadzać badanie sprawoz-
dania inansowego. W ich trakcie biegły rewident może jeszcze zgłaszać swoje Do organów zatwierdzających sprawozdanie inansowe należą:
uwagi. Ponieważ sprawozdanie nie jest jeszcze zatwierdzone, a księgi nie są n właściciel  w przypadku działalności gospodarczej prowadzonej przez osobę izyczną,
ostatecznie zamknięte, można nanieść korekty w ewidencji księgowej. Doty- n wspólnicy  w przypadku spółek cywilnych, jawnych, partnerskich, komandytowych,
czy to również tzw. zdarzeń po dniu bilansowym. Księgi należy więc ostatecz-
n walne zgromadzenie  w przypadku spółek komandytowo-akcyjnej i spółdzielni,
nie zamknąć 15 dni od zatwierdzenia sporządzonego za ten okres sprawozda-
n zwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy  w spółkach akcyjnych,
nia inansowego.
n zwyczajne zgromadzenie wspólników  w spółkach z o.o.
Taki termin wyznacza art. 12 ust. 4 ustawy o rachunkowości. W przypadku
podmiotów, których rok obrotowy pokrywa się z kalendarzowym, ostatnim
dniem na zatwierdzenie raportu będzie 30 czerwca 2012 r. Oznacza to, że osta- Uprawnienia w spółce akcyjnej
tecznego zamknięcia ksiąg rachunkowych należy dokonać do 15 lipca 2012 r. Warto też spojrzeć na szczególne uprawnienia podmiotów w tym zakre-
Czynność ta polega na nieodwracalnym wyłączeniu możliwości dokonywa- sie. W przypadku spółek akcyjnych zastosowanie ma art. 395 par. 4 ustawy
nia zapisów księgowych w zbiorach tworzących księgi rachunkowe jednostki. z 15 września 2000 r.  Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037
Warto pamiętać, że stany aktywów i pasywów wykazane w księgach rachun- z póz
n. zm.). Zgodnie z tym przepisem spółka akcyjna na żądanie akcjo-
kowych na dzień ich zamknięcia powinny być ujęte w tej samej wysokości nariusza ma obowiązek udostępnić mu odpisy dokumentów sprawozdaw-
w księgach otwartych na następny rok obrotowy. czych najpóz
niej 15 dni przed terminem walnego zgromadzenia.
Z kolei zgodnie z art. 428 kodeksu spółek handlowych akcjonariuszowi
Zatwierdzenie raportu przez organ
spółki przysługuje prawo do żądania informacji o spółce w trakcie obrad
Sprawozdanie inansowe musi być zatwierdzone przez odpowiedni organ walnego zgromadzenia, jeżeli jest to uzasadnione dla oceny sprawy obję-
(np. zwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy) nie póz
niej niż sześć mie- tej porządkiem obrad. Zarząd może udzielić informacji na piśmie poza wal-
sięcy od dnia bilansowego. Taki obowiązek nakłada art. 53 ust. 1 ustawy o ra- nym zgromadzeniem, jeżeli przemawiają za tym ważne powody. Jest on zo-
chunkowości. bowiązany udzielić informacji nie póz
niej niż w terminie dwóch tygodni
Aby go wypełnić, dokumenty muszą zostać udostępnione wspólnikom i ak- od dnia zgłoszenia żądania podczas walnego zgromadzenia. Powyższe pra-
cjonariuszom. Kwestię tę regulują kodeks spółek handlowych oraz ustawa wo do informacji może zostać ograniczone w sytuacji, gdy może narazić na
o rachunkowości. Zgodnie z art. 68 ustawy o rachunkowości spółki z ogra- szkodę spółkę, spółkę powiązaną z nią lub spółkę bądz
spółdzielnię zależną.
niczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne są zobowiązane do udostęp- Członkowie zarządu mogą jednak odmówić udzielenia określonych infor-
nienia wspólnikom lub akcjonariuszom rocznego sprawozdania inansowego macji, jeżeli udzielenie tych informacji stanowi podstawę do pociągnięcia
i sprawozdania z działalności jednostki. A jeżeli sprawozdanie inansowe pod- ich do odpowiedzialności prawnej. Zarząd odmawia też udzielenia informa-
lega obowiązkowi badania  także opinii wraz z raportem biegłego rewiden- cji, jeżeli mogłoby to wyrządzić szkodę spółce, spółce z nią powiązanej albo
ta. Dokumenty te powinny zostać przekazane przez spółkę najpóz
niej 15 dni spółce lub spółdzielni zależnej, w szczególności przez ujawnienie tajemnic
przed zgromadzeniem wspólników lub walnym zgromadzeniem akcjonariu- technicznych, handlowych lub organizacyjnych przedsiębiorstwa.
szy. Ponadto spółka akcyjna udostępnia akcjonariuszom sprawozdanie rady
Prawo kontroli wspólników
nadzorczej lub komisji rewizyjnej albo organu administrujÄ…cego.
Spółka może udostępnić odpisy dokumentów do odbioru w swojej siedzi- Z kolei jeżeli chodzi o spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, warto
bie. Wspólnik albo akcjonariusz może także zażądać, aby odpisy dokumentów zwrócić uwagę na art. 212 par. 1 kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z tym
Kup książkę Przeczytaj więcej o książce