10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Księgi rachunkowe likwidowanej spółki z o.o.
Z różnych przyczyn wspólnicy spółki z o.o. mogą podjąć decyzję o jej zli-
Likwidacja w toku
kwidowaniu. Powoduje to dodatkowe obowiązki sprawozdawcze. Ponadto
Jak już wskazano, na dzień otwarcia likwidacji (np. podjęcia uchwały o rozwiązaniu
trzeba w odpowiednim czasie dokonać odpisów aktualizujących wartość
spółki) należy otworzyć księgi rachunkowe. Jednym z pierwszych zapisów w otwartych
aktywów, utworzyć rezerwę na koszty likwidacji oraz połączyć wszystkie
księgach spółki z o.o. w likwidacji powinno być połączenie kapitałów spółki w jeden
kapitały spółki w jeden kapitał podstawowy.
kapitał podstawowy. Jak stanowi art. 36 ust. 3 ustawy o rachunkowości, składniki kapitału
(funduszu) własnego jednostek postawionych w stan m.in. likwidacji należy, na dzień
Rozpoczęcie likwidacji
rozpoczęcia likwidacji, połączyć w jeden kapitał (fundusz) podstawowy, zmniejszając go
Rozwiązanie spółki z o.o. powoduje m.in. uchwała wspólników w tej sprawie. Stanowi w spółkach z o.o. o udziały własne. Zatem po otwarciu ksiąg rachunkowych (co powinno
o tym art. 270 pkt 2 Kodeksu spółek handlowych. Otwarcie likwidacji następuje w takim nastąpić na dzień rozpoczęcia likwidacji spółki z o.o.) należy dokonać następujących
przypadku z dniem powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki (art. 274 zapisów:
ż 1 K.s.h.). Likwidatorami są członkowie zarządu, chyba że umowa spółki lub uchwała 1. Połączenie składników kapitału własnego w jeden kapitał podstawowy:
wspólników stanowi inaczej. Likwidatorzy sporządzają bilans otwarcia likwidacji,  Wn konto 80-1  Kapitał zakładowy ,
który składają zgromadzeniu wspólników do zatwierdzenia (art. 281 ż 1 K.s.h.).  Wn konto 81-1  Kapitał zapasowy ,
Z kolei ustawa o rachunkowości zobowiązuje spółkę z o.o. w likwidacji do zamknięcia  Wn konto 81-2  Kapitał rezerwowy ,
ksiąg rachunkowych na dzień poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji  Wn konto 81-3  Kapitał z aktualizacji wyceny ,
(art. 12 ust. 2 pkt 6 ustawy). Spółka ma na to 3 miesiące od dnia zaistnienia tego zdarzenia.  Ma konto 80-0  Kapitał podstawowy .
Na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych sporządza się sprawozdanie finansowe. Nie 2. Zmniejszenie kapitału podstawowego na dzień rozpoczęcia likwidacji spółki z o.o.
będzie ono podlegać obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta, jako że badaniu o udziały własne:
podlegają jedynie sprawozdania finansowe jednostek kontynuujących działalność (art. 64  Wn konto 80-0  Kapitał podstawowy ,
ust. 1 ustawy o rachunkowości), a postawienie w stan likwidacji oznacza brak kontynuacji  Ma konto 14  Krótkoterminowe aktywa finansowe (w analityce: Udziały własne).
działalności. Tym samym sprawozdanie finansowe na dzień poprzedzający dzień posta- 3. Przeksięgowanie zysku (straty) netto z bieżącego roku i niepodzielonego zysku (nie-
wienia jednostki w stan likwidacji nie będzie zawierało zestawienia zmian w kapitale pokrytej straty) z lat ubiegłych:
(funduszu) własnym ani rachunku przepływów pieniężnych. Spółka z o.o. postawiona  Wn/Ma konto 86  Wynik finansowy lub konto 82  Rozliczenie wyniku finanso-
w stan likwidacji sporządza na dzień poprzedzający dzień postawienia jej w stan wego ,
likwidacji sprawozdanie finansowe, składające się z bilansu, rachunku zysków i strat  Wn/Ma konto 80-0  Kapitał podstawowy .
oraz informacji dodatkowej. Likwidatorzy powinni zakończyć sprawy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności,
Natomiast na dzień rozpoczęcia likwidacji spółka z o.o. powinna otworzyć księgi rachun- wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki (czynności likwidacyjne). Nowe inte-
kowe (art. 12 ust. 1 pkt 5 tej ustawy o rachunkowości). Otwarcie ksiąg powinno nastąpić resy mogą wszczynać tylko wówczas, gdy to jest potrzebne do ukończenia spraw w toku.
w ciągu 15 dni od dnia rozpoczęcia likwidacji. W świetle przepisów o rachunkowości nie Nieruchomości mogą być zbywane w drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki  jedynie na
sporządza się na ten dzień sprawozdania finansowego. mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej od uchwalonej przez wspólników (art. 282
Zauważmy, że ustawa o rachunkowości każe sporządzić sprawozdanie finansowe na ż 1 K.s.h.). W okresie likwidacji nie można, nawet częściowo, wypłacać wspólnikom zy-
dzień poprzedzający postawienie spółki w stan likwidacji, a K.s.h. sporządzić bilans na sków ani dokonywać podziału majątku spółki przed spłaceniem wszystkich zobowiązań
dzień następny, tj. na dzień otwarcia likwidacji (który w świetle ustawy o rachunkowości (art. 275 ż 2 K.s.h.).
jest z kolei dniem otwarcia ksiąg rachunkowych). W praktyce nie pojawi się tu jednak W czasie likwidacji jednostki będą powstawały zobowiązania, na które wcześniej utwo-
znaczący problem. Bilans zamknięcia jest bowiem jednocześnie bilansem otwarcia, więc rzono rezerwę. Wykorzystanie rezerwy ujmuje się w księgach zapisem:
bilans sporządzony zgodnie z ustawą o rachunkowości będzie tożsamy z bilansem  Wn konto 83  Rezerwy ,
otwarcia likwidacji, o którym mowa w K.s.h. Będą one miały jedynie różne daty. Bilans  Ma konto 21  Rozrachunki z dostawcami , konto 23  Rozrachunki z pracownikami ,
likwidacyjny sporządza się na podstawie sprawozdania finansowego na dzień poprzedzający konto 24  Pozostałe rozrachunki .
dzień postawienia spółki w stan likwidacji. Niewykorzystana rezerwa w ostatecznym rozliczeniu powinna podlegać zarachowaniu
Do bilansu likwidacyjnego należy przyjąć wszystkie składniki aktywów według na zwiększenie kapitału podstawowego (Wn konto 83, Ma konto 80-0). Natomiast koszty
ich wartości zbywczej (art. 281 ż 3 K.s.h.). A zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o rachunko- likwidacji przewyższające utworzoną rezerwę zalicza się do pozostałych kosztów operacyj-
wości, jeżeli założenie kontynuacji działalności nie jest zasadne, to wycena aktywów nych jako zdarzenie niezwiązane z podstawową działalnością operacyjną jednostki (art. 3
jednostki następuje po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości).
od cen ich nabycia albo kosztów wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy Na koniec każdego roku obrotowego trwania likwidacji likwidatorzy powinni za-
amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Można mknąć księgi i sporządzić sprawozdanie finansowe. Sprawozdanie takie nie podlega obo-
przyjąć, że nie ma tu rozbieżności i bilans będący elementem sprawozdania finansowego wiązkowi badania i ogłaszania w trybie art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości, a więc składa
sporządzonego na dzień poprzedzający postawienie w stan likwidacji będzie zawierał się wyłącznie z bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej. Likwidatorzy
wycenę w wartości zbywczej. powinni po upływie każdego roku obrotowego składać zgromadzeniu wspólników sprawo-
Jak stanowi dalej art. 29 ust. 1 ustawy o rachunkowości, w przypadku braku kontynu- zdanie ze swej działalności oraz sprawozdanie finansowe (art. 281 ż 2 K.s.h.).
acji działalności jednostka jest również obowiązana utworzyć rezerwę na przewidywane
Zakończenie działalności
dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuo-
wania działalności. Różnica powstała w wyniku wyceny, według cen sprzedaży netto oraz Po zatwierdzeniu przez zgromadzenie wspólników sprawozdania finansowego, na
utworzenia rezerwy, wpływa na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny (art. 29 ust. 2a dzień poprzedzający podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu
ustawy o rachunkowości). lub zabezpieczeniu wierzycieli (sprawozdanie likwidacyjne) i po zakończeniu likwidacji,
Zatem przed sporządzeniem sprawozdania finansowego na dzień poprzedzający posta- likwidatorzy powinni ogłosić sprawozdanie w siedzibie spółki. Powinni także złożyć je
wienie w stan likwidacji w księgach rachunkowych należy dokonać odpisów aktualizują- sądowi rejestrowemu, z jednoczesnym zgłoszeniem wniosku o wykreślenie spółki z rejestru
cych doprowadzających wartość m.in. środków trwałych, środków trwałych w budowie, (art. 288 ż 1 K.s.h.).
wartości niematerialnych i prawnych, materiałów, towarów, produktów gotowych do ceny Dla celów bilansowych za dzień zakończenia likwidacji należy przyjąć dzień, na który
sprzedaży netto. Należności trzeba wycenić w kwotach przypuszczalnej zapłaty. Pozostałe sporządza się sprawozdanie likwidacyjne, czyli dzień poprzedzający podział pomiędzy
aktywa, które w związku z zaprzestaniem kontynuowania działalności straciły wartość (np. wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli. Na ten
czynne rozliczenia międzyokresowe, produkcja w toku), powinny zostać odpisane. Skutki dzień należy zamknąć księgi rachunkowe, nie póz
niej niż w ciągu 3 miesięcy od tego dnia
tej wyceny należy księgować zapisami: (art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości) oraz sporządzić sprawozdanie finansowe.
 Wn konto 81-3  Kapitał z aktualizacji wyceny , Bilans sporządzony po zakończeniu likwidacji może wykazywać w aktywach i pasywach
 Ma konta zespołu 0, 1, 2, 3, 6. stany zerowe. Oznaczać to będzie, że likwidator wypełnił wszystkie obowiązki określone
Z kolei zobowiązania powinny zostać wycenione zgodnie z ogólną zasadą wyceny w art. 282 ż 1 K.s.h. Jest to jednak sytuacja idealna. W praktyce zdarza się raczej, że
bilansowej, w kwocie wymagającej zapłaty (art. 28 ust. 1 pkt 8 ustawy o rachunkowości), na koniec likwidacji spółki pozostają np. środki pieniężne i kapitały, co oznacza, że spółka
a więc z ewentualnymi odsetkami za zwłokę. będzie mogła wypłacić te środki wspólnikom.
Wszystkie aktywa i pasywa powinny być potwierdzone inwentaryzacją (art. 26 ust. 4 Sprawozdanie finansowe sporządzone na dzień poprzedzający podział pomiędzy
ustawy o rachunkowości). wspólników majątku  gdy pozostał majątek do podziału  należy uznać za ostateczne
Trzeba też oszacować rezerwę na przewidywane koszty i straty spowodowane likwidacją, sprawozdanie finansowe spółki z o.o. Nie ma konieczności sporządzania kolejnego spra-
w tym np. dotyczące opłat sądowych, notarialnych, ogłoszeń prasowych, wynagrodzeń wozdania, które będzie wykazywało stany zerowe. Przykładowo wypłata wspólnikom
likwidatorów, odpraw dla zwalnianych pracowników, odszkodowań dla kontrahentów, pozostałego po likwidacji majątku nie będzie podlegała zarachowaniu w księgach rachun-
przechowywania dokumentów. Księguje się ją następująco: kowych, bo te są już zamknięte (jednostka zobowiązana była do ich zamknięcia na dzień
 Wn konto 81-3  Kapitał z aktualizacji wyceny , zakończenia likwidacji).
 Ma konto 83  Rezerwy . Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreślenia
spółki z rejestru. Podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub
zabezpieczeniu wierzycieli nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od daty
ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli. Majątek ten dzieli się między
wspólników w stosunku do ich udziałów, chyba że umowa może określić inne zasady
podziału (art. 286 K.s.h.).
Księgi rachunkowe, sprawozdania finansowe i dokumenty zlikwidowanej spółki po-
winny być oddane na przechowanie osobie wskazanej w umowie spółki lub uchwale
wspólników (art. 288 ż 3 K.s.h.). O miejscu przechowywania likwidator jednostki obowią-
zany jest poinformować sąd rejestrowy oraz urząd skarbowy (art. 76 ust. 1 pkt 2 ustawy
o rachunkowości).
Podstawa prawna:
 ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze zm.),
 ustawa z dnia 15.09.2000 r.  Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94, poz. 1037 ze zm.).
Dorota Przybyszewska
Gazeta Podatkowa nr 62 " 5.08.2010 r.