BEZPIECZEC
STWO PRACY 10/2007
Na stanowiskach wyposażonych w urządzenia laserowe może występować potencjalne zagrożenie oczu i skóry promienio-
dr inż. AGNIESZKA WOLSKA
wanie laserowym odbitym od obrabianego elementu. Przedstawione w artykule wyniki przeprowadzonych w warunkach
Centralny Instytut Ochrony Pracy
laboratoryjnych badań dla próbki aluminium ustawionej pod trzema różnymi kątami względem propagacji wiązki laserowej
 Państwowy Instytut Badawczy
o długości fali 940 nm wykazały wpływ kąta jej położenia na zagrożenie oczu promieniowaniem odbitym. Wyniki pomiarów
wskazują, że wraz ze zmniejszeniem kąta odchylenia materiału obrabianego od położenia prostopadłego względem kierunku
dr inż. JACEK ŚWIDERSKI
propagacji promieniowania laserowego (rys. 1.) zwiększa się gęstość mocy promieniowania laserowego odbitego, a tym samym
mgr inż. PIOTR KONIECZNY
występuje większe zagrożenie dla zdrowia człowieka.
Wojskowa Akademia Techniczna
Hazard related to reflected laser radiation: the influence of the angle position of a treated metal sample
Hazard related to reflected laser radiation from treated material is possible at workstations equipped with lasers. Laboratory
measurements for an aluminium sample positioned at three different angles with respect to the direction of an incident laser
beam of a wavelength of 930 nm showed the influence of its angle position on eye hazard related to reflected laser radiation.
ze stelażem  przeznaczonym do mocowania
The results indicated that as the angle of declination of the treated sample increased from the direction of the incident laser
i przesuwu w kierunkach x, y sondy pomiarowej
beam, the power density of reflected laser radiation and the hazard for the worker increased, too.
miernika mocy/energii (rys. 2.).
W pomiarach wykorzystano laser pół-
laserowym odbitym, wykonano w laborato-
Wprowadzenie
przewodnikowy (diodÄ™ laserowÄ…) wykonany
riach Wojskowej Akademii Technicznej pomiary
Na stanowiskach pracy wyposażonych
na bazie InGaAs/GaAs o mocy średniej 6W
promieniowania laserowego odbitego przy
w urządzenia laserowe potencjalne zagrożenie
(ciąg impulsów o czasie trwania 1 ms przy
różnych kątach położenia próbki aluminium,
dla oczu i skóry może stanowić promieniowanie
częstotliwości repetycji 500 Hz). Emitowana
na którą padało promieniowanie laserowe
laserowe bezpośrednie lub odbite od obra-
o długości fali 940 nm. długość fali 940 nm (fot. 1.). Celem zapew-
bianego elementu czy od innych powierzchni
nienia stabilności parametrów generowanego
wyposażenia tego urządzenia lub stanowiska
promieniowania (moc, energia, długość fali
Metoda pomiaru
pracy. W przemyśle lasery najczęściej wyko-
generacji oraz szerokość widmowa wiązki) la-
Charakterystyka stanowiska pomiarowego
rzystywane są do spawania i cięcia głównie
ser wyposażony został w układ stabilizacji tem-
różnego rodzaju metali, gdzie stosowane
Schemat ogólny stanowiska do pomia-
peratury pracy z dokładnością do 1 oC. Dioda
urzÄ…dzenia laserowe sÄ… zazwyczaj klasy IV.
ru promieniowania laserowego odbitego
ta wyposażona była w światłowód transmisyjny
Metale charakteryzują się dużym współczyn-
i rozproszonego od powierzchni materiału
charakteryzujÄ…cy siÄ™ Å›rednicÄ… rdzenia 400 µm
nikiem odbicia, z czym bezpośrednio wiąże się
obrabianego został przedstawiony na rys. 1.
i apreturÄ… numerycznÄ… NA = 0,22.
prawdopodobieństwo występowania dużych
W skład stanowiska pomiarowego wchodzi
Promieniowanie generowane przez laser
wartości promieniowania odbitego, zwłaszcza
z
ródło promieniowania laserowego, układ
było kolimowane, a następnie skupiane
jego składowej odbicia kierunkowego.
optyczny kolimujÄ…cy i skupiajÄ…cy promienio-
na powierzchni próbki obrabianego materiału.
Aby praktycznie sprawdzić wpływ kąta
wanie laserowe, uchwyt na próbkę materiału
Do tego celu posłużyły 2 soczewki sferyczne
położenia materiału obrabianego względem obrabianego, miernik mocy i energii promie-
o ogniskowych 40 mm i 104 mm. Materiałem
kierunku wiÄ…zki laserowej padajÄ…cej na ten niowania laserowego wraz z odpowiednim
materiał na zagrożenie promieniowaniem zestawem sond pomiarowych, stojak wraz obrabianym była próbka aluminium (fot. 2.).
Rys. 2. Szkic stojaka ze stelażem przeznaczonym do pomiaru promieniowania lase-
rowego rozproszonego i odbitego [2]
Rys. 1. Schemat ogólny stanowiska pomiarowego [2]
Fig. 2. A drawing of a stand with a rack dedicated to measurements of reflected and
Fig. 1. A general chart of a measurement station [2] scattered laser radiation [2]
18
BEZPIECZEC
STWO PRACY 10/2007
Pomiary wykonano w płaszczyz
nie pro- go dla ustawienia próbki aluminium pod kątem
stopadÅ‚ej do podÅ‚oża z wykorzystaniem 90º wzglÄ™dem promieniowania laserowego
zaprojektowanego do tego celu stojaka (rys. padającego na próbkę przedstawiono w tabeli
2.). Na ramieniu poziomym znajduje siÄ™ me- 1. oraz w postaci graficznej na rys. 3.
talowy uchwyt (przesuwany wzdłuż ramienia) W przypadku próbki ustawionej pod kątem
sÅ‚użący do zamocowania sond pomiarowych 90º w pÅ‚aszczyz
nie pomiarów wystąpiło kilka
przy maksymalnej gęstości siatki wynoszącej  pików promieniowania odbitego, wokół któ-
2,5 cm w obu osiach. rych występują różnej szerokości rozproszenia
promieniowania. Największa gęstość energii
(pierwszy, co do wielkości pik) występowała przy
Procedura badań
kącie ok. 30o w płaszczyz
nie poziomej (liczonym
Pomiary rozpoczęto ustawiając son-
od linii propagacji promieniowania laserowego
dÄ™ pomiarowÄ… w punkcie znajdujÄ…cym siÄ™
padającego na próbkę) oraz przy kącie ok. 27o
na wysokości odpowiadającej miejscu inte-
w płaszczyz
nie pionowej powyżej linii propagacji
Fot. 1. Moduł diody laserowej wykonanej na bazie
rakcji promieniowania laserowego z badanÄ…
promieniowania laserowego padającego na prób- InGaAs/GaAs na zakres 940 nm [2]
próbką metalu, oddalonym od tego miejsca
kę. Drugi, co do wielkości pik występował przy
Photo. 1. A module of an InGaAs/GaAs laser diode for
(w kierunku prostopadłym) o 10 cm (punkt
a wavelength of 940 nm [2]
kącie ok. 27o w płaszczyz
nie poziomej (liczonym
0 na wykresach).
od linii propagacji promieniowania laserowego
Wykonano pomiary wartości mocy/energii
padającego na próbkę) oraz w linii propagacji pro-
promieniowania laserowego rozproszone-
mieniowania laserowego padającego na próbkę
go i odbitego w płaszczyz
nie prostopadłej
(kąt 0o). Trzeci, co do wielkości pik występował
do podłoża o wymiarach 27,5x20 cm oddalonej
przy kącie ok. 24o w płaszczyz
nie poziomej
od miejsca interakcji promieniowania laserowe-
(liczonym od linii propagacji promieniowania
go z badaną próbką o zadaną odległość 10 cm.
laserowego padającego na próbkę) oraz przy
Pomiar ten pozwolił na określenie miejsc, gdzie
kącie ok. 37o w płaszczyz
nie pionowej powyżej
gęstość mocy/energii promieniowania lasero-
linii propagacji promieniowania laserowego
wego jest krytyczna.
padającego na próbkę.
Kąt usytuowania próbki aluminium wzglę-
dem padającego promieniowania był zmienny
KÄ…t ustawienia próbki 75º
i wynosił odpowiednio: 90o, 75o i 60o w stosunku
do kierunku propagacji promieniowania lasero- Wyniki gęstości energii impulsów promienio-
wego padającego na próbkę. Badana próbka
wania odbitego wyznaczonej z pomiaru mocy
Fot. 2. Badana próbka wykonana z aluminium
zamocowana była w uchwycie mechanicznym
promieniowania odbitego i rozproszonego dla
Photo. 2. An aluminium sample
pozwalającym na jej obrót wokół własnej osi
ustawienia próbki aluminium pod kÄ…tem 75º
i ustawienie wybranego do badań kąta. kącie ok. 14o w płaszczyz
nie pionowej poniżej linii
względem promieniowania laserowego pada-
propagacji promieniowania laserowego padajÄ…-
jącego na próbkę przedstawiono w tabeli 2. (str.
cego na próbkę. Największe zmierzone wartości
20.) oraz w postaci graficznej na rys. 4 (str. 21.).
Wyniki pomiarów
gęstości energii promieniowania rozproszonego
W przypadku próbki ustawionej pod kątem
Kąt ustawienia próbki 90o
występowały wokół maksymalnego odbicia
75º najwiÄ™ksza gÄ™stość energii wystÄ™powaÅ‚a
Wyniki gęstości energii impulsów promie- przy kącie ok. 30o w płaszczyz
nie poziomej (odbicie kierunkowe) w obszarze o wymiarach
niowania odbitego wyznaczonej z pomiaru (liczonym od linii propagacji promieniowania ok. 12,5 cm wzdłuż przesuwu poziomego
mocy promieniowania odbitego i rozproszone- laserowego padającego na próbkę) oraz przy i 7,5 cm wzdłuż przesuwu pionowego.
Tabela 1
WYNIKI OBLICZONEJ GĘSTOŚCI ENERGII IMPULSÓW PROMIENIOWANIA ODBITEGO
I ROZPROSZONEGO DLA USTAWIENIA PRÓBKI ALUMINIUM POD KĄTEM 90o
WZGLĘDEM PROMIENIOWANIA LASEROWEGO PADAJĄCEGO NA PRÓBKĘ [2]
Results of calculated pulse energy density of reflected and scattered laser radiation
from an aluminium sample positioned at 90o [2]
Gęstość energii impulsów promieniowania odbitego, mJ/cm2
Odległość
na osi y,
Odległość na osi x, cm
cm
5 7,5 10 12,5 15 17,5 20 22,5 25 27,5
10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
7,5 0 0 0 0 0,0003 8E-05 7,84E-05 0,00078 0,0003 0
5 0 0 0,00016 0,0003 0,0007 0,0012 0,000706 0,00039 0 0
2,5 0 0,00016 0 0,0005 0,0003 0,0002 0,000235 0,00063 0,0002 0
0 0 0 0 0,0002 0,0005 8E-05 0,000941 0,00063 0,0002 0
-2,5 0 0,00047 0,00047 0,0003 0,0004 8E-05 0 0 0 0
-5 0 0,00024 0,00055 0,0002 0,0002 8E-05 0 0 0 0
Rys. 3. Gęstość energii impulsów promieniowania odbitego i rozproszonego przy
ustawieniu próbki aluminium pod kątem 90o [2]
-7,5 0 0 0,00039 0,0003 0 0 0 0 0 0
Fig. 3. Pulse energy density of reflected and scattered laser radiation from an alumi-
-10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
nium sample positioned at 90o [2]
19
BEZPIECZEC
STWO PRACY 10/2007
Tabela 2
przy kÄ…cie 75o (0,27 J/m2) oraz ok. 68 razy
WYNIKI OBLICZONEJ GĘSTOŚCI ENERGII IMPULSÓW PROMIENIOWANIA ODBITEGO I ROZPROSZONEGO DLA
wyższa niż przy kącie 90o (0,012 J/m2);
USTAWIENIA PRÓBKI ALUMINIUM POD KÄ„TEM 75º WZGLĘDEM PROMIENIOWANIA LASEROWEGO PADAJÄ„CEGO
" największe rozproszenie promieniowania
NA PRÓBKĘ [2]
odbitego (w największym obszarze na płasz-
Results of calculated pulse energy density of reflected and scattered laser radiation from an aluminium sample
czyz
nie pomiaru) wraz z występowaniem kilku
positioned at 75 [2]
pików obicia kierunkowego występowało przy
kącie ustawienia próbki 90o.
Gęstość energii impulsów promieniowania odbitego, mJ/cm2
Odległość
na osi y,
Odległość na osi x, cm
Określenie zagrożenia
cm
0 2,5 5 7,5 10 12,5 15 17,5 20 22,5 25 27,5
promieniowaniem laserowym
10 0 0 0 0 0 0,0006 0 0 0 0 0 0 odbitym
7,5 0 0 0 0,00031 0,00235 0,002 0,0021 0,002 0,000392 0,00031 0 0
Wartości MDE dla badanego lasera
5 0 0 0,0009 0,0029 0,00478 0,0067 0,0056 0,0045 0,003529 0,00133 0,0006 0
Zgodnie z rozporzÄ…dzeniem MPiPS [1]
2,5 0 0,0008 0,0014 0,00549 0,0091 0,0129 0,0144 0,012 0,008 0,0051 0,0035 0,0014
w przypadku z
ródeł laserowych emitujących
0 0 0,0004 0,0029 0,0062 0,01145 0,0175 0,0242 0,0216 0,015529 0,00847 0,0047 0,0027 promieniowanie impulsowe powtarzalne,
maksymalnÄ… dopuszczalnÄ… ekspozycjÄ™ (MDE)
-2,5 0 0,0004 0,003 0,00604 0,00941 0,0173 0,0233 0,0271 0,021961 0,01129 0,006 0,0025
oka i skóry określają następujące warunki:
-5 0 0 0,0003 0,00306 0,00471 0,0093 0,0129 0,0161 0,016392 0,01075 0,0071 0,0034
a) ekspozycja na dowolny pojedynczy
-7,5 0 0 0 0,00086 0,00282 0,0055 0,0065 0,0071 0,007294 0,00651 0,0045 0,0022
impuls w ciągu impulsów nie powinna przekra-
-10 0 0 0 0 0 0,0013 0,0023 0,0027 0,002431 0,00329 0,0024 0,0016
czać wartości dozwolonych dla pojedynczego
impulsu (zgodnie z tablicÄ… zawartÄ… w rozpo-
rzÄ…dzeniu [1]),
Tabela 3
b) średnia ekspozycja dla ciągu impulsów
WYNIKI OBLICZONEJ GĘSTOŚCI ENERGII IMPULSÓW PROMIENIOWANIA ODBITEGO I ROZPROSZONEGO DLA
USTAWIENIA PRÓBKI ALUMINIUM POD KĄTEM 60o WZGLĘDEM PROMIENIOWANIA LASEROWEGO PADAJĄCEGO
o czasie trwania T nie powinna przekraczać
NA PRÓBKĘ (PUNKTY POMIAROWE, W KTÓRYCH WYSTĘPUJE PRZEKROCZENIE WARTOŚCI MDE DLA OCZU
wartości dozwolonych dla ekspozycji o czasie
ZACIENIOWANO NA SZARO) [2]
trwania T, (zgodnie z tablicÄ… zawartÄ… w rozpo-
Results of calculated pulse energy density of reflected and scattered laser radiation from an aluminium sample
rzÄ…dzeniu [1]),
positioned at 60o (measurement points in which the measured values exceeded MPE for the eyes are shown on
a grey background) [2]
c) dla promieniowania laserowego o dłu-
gości fali zawartej w przedziale 400-1400 nm
Gęstość energii impulsów promieniowania odbitego, mJ/cm2
powinien być spełniony dodatkowo następu-
Odległość
jÄ…cy warunek:
na osi y,
Odległość na osi x, cm
cm
 maksymalna dozwolona ekspozycja
0 2,5 5 7,5 10 12,5 15 17,5 20 22,5
na dowolny pojedynczy impuls z ciÄ…gu impul-
10 0 0 0 0 0,00039 0 0 0 0 0
sów (MDE ) nie powinna przekraczać warto-
imp
ści MDE miarodajnej dla pojedynczego impulsu
7,5 0 0 0 0,00071 0,00024 0 0 0 0 0
(zgodnie z tablicÄ… zawartÄ… w rozporzÄ…dzeniu
5 0 0,0002 0,0022 0,00408 0,00282 0,0015 0,0002 0,0013 0 0
[1]) pomnożonej przez podniesioną do potęgi
2,5 0,0018 0,0136 0,0172 0,01671 0,00933 0,0051 0,0031 0,0006 0,00039 0
minus 0,25 liczbę impulsów (N) działających
0 0,0043 0,0251 0,0488 0,0422 0,02604 0,0118 0,0048 0,0016 0,00039 0
na oczy lub skórę
-2,5 0,0086 0,0314 0,0816 0,07608 0,03216 0,0104 0,0042 0,0008 0 0
MDE = MDE · N-0,25
imp
-5 0,001 0,0099 0,0238 0,03098 0,01992 0,0068 0,0024 0,0013 0 0
W przypadku zastosowanego do badań
-7,5 0 0,0013 0,0075 0,00918 0,00792 0,0034 0,0016 0,0004 0 0
lasera impulsowego o długości fali 940 nm,
-10 0 0 0,0004 0,00345 0,00329 0,0016 0 0 0 0
należy porównać wyniki pomiarów z trzema
wartościami MDE, odpowiednio dla oczu
i skóry.
kÄ…cie ok. 14º w pÅ‚aszczyz
nie pionowej poniżej
KÄ…t ustawienia próbki 60º
linii propagacji promieniowania laserowego
Wyniki gęstości energii impulsów promie-
Wyznaczenie maksymalnych dopuszczalnych
padającego na próbkę. Największe zmierzone
niowania odbitego wyznaczonej z pomiaru
ekspozycji oka
wartości gęstości energii promieniowania roz-
mocy promieniowania odbitego i rozproszone-
proszonego występowały wokół maksymal-
W związku z faktem, że wartości MDE
go dla ustawienia próbki aluminium pod kątem
nego odbicia (odbicie kierunkowe) w obszarze
zależą od czasu ekspozycji pracownika,
60o względem promieniowania laserowego
o średnicy ok. 5 cm.
do analizy zagrożeń promieniowaniem lase-
padającego na próbkę przedstawiono w tabeli
Porównując wyniki pomiarów dla próbki
rowym, w przeprowadzonych badaniach, jako
3. oraz w postaci graficznej na rys. 5.
aluminium przy badanych kÄ…tach jej ustawie-
przykładowy i reprezentatywny czas ekspozycji
W przypadku próbki ustawionej pod kątem
nia względem linii propagacji promieniowania
przyjęto 10 s. Obliczone wartości MDE wynoszą
60o największa gęstość energii występowała
laserowego, można zauważyć, że:
wówczas odpowiednio [2]:
przy kącie ok. 63o w płaszczyz
nie poziomej
" zmierzona wartość maksymalna energii a) MDE dla ekspozycji na dowolny poje-
(liczonym od linii propagacji promieniowania impulsów promieniowania odbitego przy kącie dynczy impuls w ciągu impulsów: przy zasto-
laserowego padającego na próbkę) oraz przy 60o (0,82 J/m2) jest około 3 razy wyższa niż sowanym laserze czas trwania pojedynczego
20
BEZPIECZEC
STWO PRACY 10/2007
Rys. 4. Gęstość energii impulsów promieniowania odbitego i rozproszonego przy Rys. 5. Gęstość energii impulsów promieniowania odbitego i rozproszonego przy
ustawieniu próbki aluminium pod kątem 75o [2] ustawieniu próbki aluminium pod kątem 60o [2]
Fig. 4. Pulse energy density of reflected and scattered laser radiation from an alumi- Fig. 5. Pulse energy density of reflected and scattered laser radiation from an alumi-
nium sample positioned at 75o [2] nium sample positioned at 60o [2]
impulsu wynosił 1 ms, wobec czego wartość trwania ekspozycji wynoszącym 10 s mamy również zagrożenia skóry promieniowaniem
odbitym w całym obszarze mierzonym.
MDE wyznacza się z następującego wzoru: dwie wartości:
MDE = 18 · C · t 0,75 J/m2 MDE = 1,1 · 10 4 · t 0,25 = 110000 · 10 0,25 =
4 1
Podsumowanie
= 19561 J/m2
gdzie
Można więc stwierdzić, że im mniejszy
MDE = 2000 W/m2
2
kąt odchylenia materiału obrabianego od po-
C = 10 (-700)/500 = 10 (940-700)/500 = 3,02
4
Zgodnie z ogólnie przyjętą zasadą przy łożenia prostopadłego względem kierunku
MDE = 18 · 3,02 · 0,001 0,75 = 0,305 J/m2
ocenie zagrożenia przyjmuje się w takich propagacji promieniowania laserowego, tym
większe występują wartości mocy promie-
przypadkach wartość bardziej restrykcyjną,
b)MDE dla średniej ekspozycji na ciąg im-
niowania odbitego i tym samym większe
którą w tym przypadku jest MDE .
1
pulsów przy przykładowo założonym czasie
zagrożenie w przypadku niezamierzonej
c) MDE na dowolny pojedynczy impuls
imp
trwania ekspozycji wynoszÄ…cym 10 s:
ekspozycji na promieniowanie laserowe odbite
nie powinna dodatkowo przekraczać MDE dla
i rozproszone (rys. 1.).
MDE = 18· C · t 0,75 = 18 · 3,02 · 10 0,75 =
pojedynczego impulsu:
4
Wynika z tego praktyczny wniosek, że ma-
= 305,5 J/m2
MDE = MDE · N -0,25 = 19561 · 5000 -0,25 =
teriał obrabiany należy w miarę możliwości
imp
c) MDE na dowolny pojedynczy impuls
= 2347,32 J/m2
imp umieszczać prostopadle do kierunku padania
nie powinna dodatkowo przekraczać MDE dla
promieniowania laserowego. Przy odchyleniu
Zatem spełniony jest warunek MDE < MDE.
imp
pojedynczego impulsu w ciągu impulsów: od tego położenia potencjalne zagrożenie pro-
mieniowaniem laserowym odbitym wzrasta.
Określenie zagrożenia dla oczu i skóry
MDE = MDE · N -0,25
imp
na podstawie otrzymanych wyników pomiarów
PIÅšMIENNICTWO
Dla przyjętego czasu ekspozycji wynoszące-
Aby stwierdzić, w których miejscach [1] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej
go 10 s liczba impulsów N = 5 000, a wyznaczo-
z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych do-
występuje zagrożenie dla oczu i skóry czło-
ny wcześniej MDE dla pojedynczych impulsów
puszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla
wieka, należy porównać zmierzone wartości
zdrowia w środowisku pracy (DzU nr 217, poz. 1833)
wynosi 0,305 J/m2, czyli:
z wartościami MDE wyznaczonymi zgodnie
[2] A. Wolska, P. Konieczny, A. Pawlak Opracowanie
MDE = 0,305 · 5000 -0,25 = 0,04 J/m2
i budowa stanowiska do badania parametrów pro-
imp z rozporzÄ…dzeniem MPiPS [1].
mieniowania laserowego dla potrzeb oceny zagro-
Porównując uzyskane wyniki zawarte w ta-
Zatem spełniony jest warunek MDE < MDE. żenia. Sprawozdanie z etapu 2: Opracowanie założeń
imp
belach 1., 2. i 3. z wyznaczonymi wartościami technicznych kompletowanie elementów stanowiska
badania parametrów promieniowania laserowego.
MDE można zauważyć, że w całym obszarze
Wyznaczenie maksymalnych dopuszczalnych
CIOP-PIB, Warszawa 2006
mierzonym nie stwierdzono zagrożenia oczu
ekspozycji skóry [2]
i skóry promieniowaniem laserowym odbitym
a) MDE dla ekspozycji na dowolny poje- przy ustawieniu próbki pod kątem 90o i 75o. Publikacja opracowana na podstawie wyni-
ków uzyskanych w ramach programu wie-
dynczy impuls w ciągu impulsów: przy zasto- Natomiast w przypadku próbki ustawionej
loletniego pn.  Dostosowywanie warunków
sowanym laserze czas trwania pojedynczego
pod kątem 60o stwierdzono występowanie
pracy w Polsce do standardów Unii Europej-
impulsu wynosił 1 ms, wobec czego wartość
przekroczenia wartości MDE dla ekspozycji
skiej dofinansowywanego w latach 2005-
MDE wyznacza się z następującego wzoru:
oczu na dowolny pojedynczy impuls w ciÄ…-
-2007 w zakresie badań naukowych przez
gu impulsów w kierunku maksymalnego
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego,
MDE = 1,1 · 10 4 · t 0,25 = 110000 · 0,001 0,25 =
odbicia oraz w otaczającym go obszarze w zakresie zadań służb państwowych przez
= 19561 J/m2
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Głów-
o długości ok. 7,5 cm wzdłuż przesuwu po-
ny koordynator: Centralny Instytut Ochrony
b) w przypadku MDE dla średniej ekspo- ziomego oraz wysokości ok. 2,5 cm (w górę).
Pracy  Państwowy Instytut Badawczy
zycji na ciąg impulsów przy założonym czasie Przy tym ustawieniu próbki nie stwierdzono
21