Promieniowanie jonizujące
� Promieniowanie jonizujące  promieniowanie zdolne do
jonizowania atomów i cząsteczek w sposób:
" bezpośredni  elektrony, protony, deuterony (promieniowanie
korpuskularne)
" pośredni  neutrony oraz fotony (fala elektromagnetyczna), czyli
między innymi promieniowanie X i ł, które z kolei może
wywoływać promieniowanie wtórne:
�� fotony elektrony
�� neutrony protony
Energia a długość fali elektromagnetycznej
c  prędkość światła = 3�108 m/s
h  stała Plancka = 6,626�10-34 J�s = 4,136�10-15 eV�s
� Fale radiowe
� Mikrofale
n źm
� Prom. podczerwone (IR)
� Prom. widzialne ok. (380-740) nm
� Prom. UV
10 nm
Częstotliwość
� Prom. X
5 pm
Przenikliwość � Prom. ł
Energia
Długość fali 
promieniowanie jonizujące
Promieniotwórczość naturalna
� Izotopy  odmiany pierwiastków o różnych liczbach masowych A.
Pierwiastek definiuje liczba atomowa Z.
� Defekt masy: "mp + "mn + "me > mat
"mc2 = Ew
� Izotopy promieniotwórcze mają nietrwałe jądra, które ulegają
rozpadowi zgodnie z kinetyką I rzędu zgodnie z prawem rozpadu
promieniotwórczego:
5�Q�5�A�
= 5�4� = -5��5�A�
5�Q�5�a�
5�A� = 5�A�05�R�-5�a�
A  aktywność promieniotwórcza [Bq = 1/s, dawniej Ci = 3,7x1010 Bq]
  stała rozpadu promieniotwórczego
ln 2
� Okres połowicznego zaniku:
5�a�5�\�.5 =
5��
Promieniotwórczość naturalna
1. Promieniowanie ą  jądra helu
5�4� 5�4�-4 4
5�K� 5�K�2 + 5�;�5�R�
" Korpuskularne
5�M� 5�M�-2 2
obdarzone
2. Promieniowanie �  pozytony lub negatony
ładunkiem 
5�4� 5�4� 0 ulegają
5�K� 5�K�2 + 5�R�
5�M� 5�M�-1 -1
odchyleniu w
polu elektro-
5�4� 5�4� 0
magnetycznym
5�K� 5�K�2 + 5�R�
5�M� 5�M�+1 1
" Zaczerniają
1 1 0 kliszę
(neutrino)
5�]� 5�[� + 5�R� + �
1 0 +1
fotograficzną
1 1 0
(antyneutrino)
5�[� 5�]� + 5�R� + 5��
0 1 -1
Neutrino to nie to samo co neutron! Neutrino należy do leptonów, a więc do cząstek mniejszych
niż proton czy neutron. Ma bliską 0 masę, pozbawiony jest ładunku.
3. Promieniowanie ł  towarzyszy prom. ą i �, jest niekorpuskularne, nie ulega
odchyleniu w polu elektromagnetycznym, wywołuje luminescencję i zaczernia
kliszę fotograficzną.
Promieniotwórczość sztuczna
Reakcje rozszczepienia:
5��� 5���
5�d�5�g�5�O�5�b�5�Q�5�g�5�R�5�[�5�V�5�R�
235 1 236 94 139
5�H� + 5�[� 5�H� 5�F�5�_� + 5�K�5�R� + 315�[�
92 0 92 38 54 0
5�8�<5�8�5�N�5�X�5�a� . 5�8�k"5�8�5�N�5�X�5�a� .
Reakcja
łańcuchowa
Reakcje syntezy:
2 3 4 1
5�;� + 5�;� + 5�8�5�[�. 5�;�5�R� + 5�[� + 17,6 5�@�5�R�5�I�
1 1 2 0
Energia większa niż w
procesie rozszczepienia
Promieniowanie korpuskularne
wzbudzenie
jonizacja
atomów
emisja promieniowania
elektrony
UV lub IR
jony
straty
absorpcja
energii
X
absorpcja
ł
- efekt Comptona
promieniowanie
- zjawisko fotoelektryczne
(np. neutrony r.
cieplne
- tworzenie par
rozszczepienia)
Oddziaływanie z materią  absorpcja
promieniowania korpuskularnego
� LET  linear energy transfer = dE/dx  liniowe przenoszenie energii.
Wzór Bethego:
5�Q�5�8� 5�5� 5�M�
- = �
5�Q�5�e� 5�c�2 5�4�
B  zależy od ilości ładunków elementarnych przenoszonych przez cząstkę
v  prędkość cząstki, proporcjonalna do energii cząstki, która maleje wraz z
drogą pokonywaną przez cząstkę w ośrodku
� - gęstość ośrodka absorbującego
Z  liczba atomowa
pierwiastka, z którego zbudowany
A  liczba masowa
jest ośrodek absorbujący
Neutrony
� nie jonizują bezpośrednio
� tracą energię w zderzeniach z jądrami atomowymi
sprężystych niesprężystych
(te same cząstki na pocz.
i na końcu, Ekin.
zachowana)
ł
wzbudzenie jądra
spowolnienie neutronu
zamiana protonu w
jądrze na neutron
możliwe pochłonięcie
przez jądro atomowe
Promieniowanie elektromagnetyczne  efekt
fotoelektryczny
Efekt fotoelektryczny polega na tym, że foton (kwant
promieniowania elektromagnetycznego) uderza w elektron
(związany w atomie) i go odrywa. Dochodzi do jonizacji. Energia
fotonu zamienia się na energię kinetyczną elektronu, a część jest
zużywana do jonizacji:
5�Z�5�c�2
!� = 5�8�5�[�5�W� +
2
Promieniowanie elektromagnetyczne  efekt
Comptona
h�2
5�R�-
�
h�
ł lub X
�> �2
v
Foton sprężyście uderza w swobodny lub słabo związany elektron i ulega rozproszeniu,
zmieniając kierunek ruchu. Elektrony zyskują energię kinetyczną. Różnica między efektem
Comptona a zjawiskiem fotoelektrycznym polega na tym, że promieniowanie nie ulega
całkowitemu wygaszeniu, a zmniejsza jedynie częstotliwość:
1
!�2 = !�
!
1 + (1-5�P�5�\�5�`ܸ)
5�Z�5�R�5�P�2
Promieniowanie elektromagnetyczne  tworzenie
par pozyton - negaton
Foton napotykając jądro atomowe, oddaje mu swoją energię i powoduje
powstanie 2 cząstek  negatonu (e-) i pozytonu (e+)  dochodzi do zamiany
energii na masę. 2mec2 = 1,02 MeV  jest to graniczna energia, jaka ma być
dostarczona, by zaszło to zjawisko. Nadmiar energii będzie stanowić energię
kinetyczną poruszających się cząstek. Pozyton jako cząstka nietrwała łączy się z
innym elektronem (anihilacja) i z powrotem zamienia na promieniowanie ł.
h�
e-
h�
e+ napotyka e-
e+
ANIHILACJA
jądro
atomowe
h�
Pochłanianie promieniowania
elektromagnetycznego przez żywe
organizmy
� Efekt fotoelektryczny zachodzi, gdy energia promieniowania
jonizującego jest mniejsza niż 1 MeV, z tym, że dla substancji o
małych masach atomowych (do 40) w zakresie 10 keV (atomy
wodoru)  1MeV występuje zjawisko Comptona, a nie efekt
fotoelektryczny.
� Zjawisko tworzenia par zachodzi, gdy mamy do czynienia z
promieniowaniem o bardzo dużych energiach  powyżej 1,02 MeV
(promieniowanie ł), z tym, że dla substancji absorbujących o
małych masach (do 40) nawet tak duże energie spowodują zjawisko
Comptona. Zjawisko to będzie więc dominującym sposobem
absorpcji energii przez organizmy żywe.
Prawo absorpcji promieniowania
5�<� = 5�<�05�R�-5��5�e�
gdzie: I  natężenie wiązki promieniowania przechodzącej przez warstwę
substancji absorbującej o grubości x,
I0  natężenie wiązki padającej,
ź  liniowy współczynnik pochłaniania, ź<"�, dlatego wprowadzono
masowy współczynnik pochłaniania (ź/�), który odpowiada zdolności
absorpcyjnej warstwy o masie 1 kg i polu powierzchni 1 m2.
Jako że promieniowanie jonizujące, ulega absorpcji na 3 sposoby, można
wyróżnić 3 składowe liniowego współczynnika pochłaniania  fotoelektryczny
(�), comptonowski (�) i tworzenia par (Ą):
5�� = 5�� + 5�� + 5��
Skutki absorpcji promieniowania  etap
chemiczny
RADIOLIZA WODY
!�
5�;�25�B� 5�;�25�B�" 5�;܁) + 5�B�5�;܁) wzbudzenie
!�
trwa (10-18 10-16) s
jonizacja
5�;�2O 5�;�25�B�+ 5�;�+ + 5�B�5�;܁) 5�Y�5�b�5�O� 5�;܁) + 5�B�5�;�+
-5�R�-
5�a�5�R�5�_�5�Z�5�N�5�Y�5�V�5�g�5�N�5�P�5�W�5�N�
5�;�25�B�+ + 5�R�- 5�;�25�B�"
5�a�5�R�5�_�5�Z�5�N�5�Y�5�V�5�g�5�N�5�P�5�W�5�N�
trwa 10-12 s
5�;�25�B� + 5�R�- 5�;�25�B�-�'5�;܁) + 5�B�5�;�-
5�;܁) + 5�;܁) �' 5�;�2
REKOMBINACJA
5�;܁) + 5�B�5�;܁) �' 5�;�25�B�
5�B�5�;܁) + 5�B�5�;܁) �' 5�;�25�B�2
5�;܁)
�)
REAKCJE Z O2
5�;܁) + 5�B�2 5�;�5�B�2 5�;�25�B�2 5�`�5�V�5�Y�5�[�5�f� 5�b�5�a�5�Y�5�R�5�[�5�V�5�N�5�P�5�g�
UWODNIENIE ELEKTRONÓW  otoczenie cząsteczkami wody,
elektrony takie posiadają silne właściwości redukujące.
Rodnik�) posiada niesparowany elektron, cząsteczka wzbudzona*  nie.
-7
trwa 10 s
Sposoby wykrywania i pomiaru skażeń
" Wielkość dawki promieniowania pochłoniętego  grej (Gy) - 1 grej odpowiada
pochłonięciu przez 1 kilogram substancji napromieniowanej 1 dżula energii:
1 Gy = J/kg
" Wielkość pochodna  moc dawki pochłoniętej wyrażana w grejach na sekundę
(Gy/s).
" Do ilościowej oceny promieniowania stosowana jest dawka ekspozycyjna wyrażana w
kulombach na kilogram (C/kg).
" Poprzednio: 1R (rentgen) = 2,58�10-4 C/kg.
" Wielkość pochodna  moc dawki ekspozycyjnej wyrażana jest w C/kg�s, czyli A/kg.
" Do oceny skutków biologicznych promieniowania stosuje się równoważnik dawki:
H = DQN [Sv  sievert]
D  wielkość dawki pochłoniętej, Q  współczynnik jakości, stosunek pochłoniętych
dawek ocenianego i wzorcowego promieniowania, N  współczynnik zależny od innych
czynników, mających wpływ na skuteczność biologiczną promieniowania
Sposoby wykrywania i pomiaru skażeń
" Wielkość dawki promieniowania pochłoniętego  grej
(Gy)
" 1 grej - pochłonięciu przez jeden kilogram substancji
napromieniowanej jednego dżula energii
1 Gy = J/kg
" Wielkość pochodna  moc dawki pochłoniętej
Moc dawki pochłoniętej = grej na sekundę (Gy/s)
" Do ilościowej oceny promieniowania stosowana jest dawka
ekspozycyjna. Wartość dawki ekspozycyjnej  kulomb na
kilogram (C/kg)
Urządzenia wykrywające
promieniowanie jonizujące
Grupy urządzeń:
� Wykorzystujące zaczernienie kliszy fotograficznej
� Wykorzystujące efekt jonizacji
� Wykorzystujące efekt scyntylacji
� Wykorzystujące półprzewodnictwo
Fotodozymetr osobisty
� Zawiera kasetę z kliszą
fotograficzną
� Klisza zmienia barwę pod
wpływem promieniowania  im
większe tym staje się
ciemniejsza
� Pozwala na określenie
dokładnej dawki
promieniowania
http://www.jzimaging.com/Film_Badge.htm
Licznik Geigera-M�llera
Budowa i charakterystyka:
� wykorzystuje efekt jonizacji
� zbudowany z metalowego walca (katoda) oraz rozciętego w jego wnętrzu,
odizolowanego od niego drutu (anoda)
� wewnątrz walca znajduje się gaz pod niskim ciśnieniem (90% gazu szlachetnego i ok.
10% oparów alkoholu)
� do elektrod podłączone jest wysokie napięcie (kilkaset woltów)
� stosowany do detekcji promieniowania b� lub g�
Sposób działania:
� wpadająca do licznika cząsteczka powoduje jonizację cząsteczek gazu
� pole elektryczne istniejące pomiędzy elektrodami rozpędza powstałe jony, uzyskana
energia kinetyczna pozwala na jonizację kolejnych cząsteczek gazu  jonizacja
lawinowa
� w obwodzie elektrycznym licznika przepływa prąd, a na oporniku R powstaje
różnica potencjałów, rejestrowana jako pojedyncze zliczenie przez urządzenie
zliczające.
� wystąpienie różnicy potencjałów na oporniku obniża napięcie elektryczne pomiędzy
elektrodami, powodując zahamowanie jonizacji gazu (rekombinacja jonów).
Schemat licznika Geigera-M�llera
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Geiger_Mueller_Counter_with_Circuit-pl.svg
Licznik scyntylacyjny
Scyntylacja - zjawisko powstawania błysku świetlnego w wyniku
trafiania atomów lub cząsteczek przez kwanty promieniowania.
Licznik scyntylacyjny stosuje się do detekcji promieniowania b�, g� i
rentgenowskiego. Charakteryzuje się dużą sprawnością, znacznie
większą od liczników GM.
Budowa licznika:
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Photomultipliertube-pl.svg
Detekcja promieniowania przez licznik
scyntylacyjny
Na skutek promieniowania jonizującego na scyntylator powstaje
słaby błysk światła (a więc fala o niższej energii), który może być
przetwarzany na sygnał elektryczny. Fotony trafiające na fotokatodę
wybijają z niej elektrony. Elektrony są następnie przyspieszane przez
pole elektryczne pomiędzy fotokatodą i pierwszą z dynod. Napięcia
pomiędzy kolejnymi dynodami dobrane są tak, by elektrony wybite
z jednej przemieszczały się w kierunku następnej.
Pierwotny słaby impuls zostaje wzmocniony 105 � 108 razy i na
anodzie fotopowielacza możliwa jest jego rejestracja.
Liczniki półprzewodnikowe
� Wykorzystują zjawisko wybicia elektronów do pasma przewodnictwa przez fotony g�
padające na odpowiednio przygotowany półprzewodnik (półprzewodnik to
materiał, który ma zmienną w szerokim zakresie konduktywność = przewodnictwo
właściwe  w zależności od temperatury bądz
światła)  diodę (dioda jest
elementem przewodzącym prąd głównie w 1 kierunku) spolaryzowaną w kierunku
zaporowym (tj. przeciwnym do kierunku przepływu prądu).
� Wybicie elektronu powoduje kaskadę jonizacji, co rejestruje się jako zwiększenie
wskazania woltomierza (wzrasta spadek napięcia na oporze połączonym szeregowo
z diodą).
" Wysokoenergetyczne fotony tworzą w
detektorze wiele nośników ładunku: dziur i
elektronów przewodnictwa, w ilości
proporcjonalnej do ich energii.
-
" Ilość wytworzonych nośników jest
proporcjonalna do natężenia rejestrowanego
+
sygnału. Dzięki temu można zmierzyć energię
fotonu ł, który uderzył w licznik.
http://wiki.biol.uw.edu.pl/w/Chemia_j%C4%85drowa/Liczniki_i_detektory_promieniowania
Wykorzystywanie
promieniowania jonizującego w
medycynie
Promieniowanie X - RTG
Promieniowanie X ma długość fali od 10 pm do 10 nm:
" twarde  5 pm do 100 pm
" miękkie  0,1-10 nm.
Posiada ono następujące właściwości:
" jonizuje,
" wywołuje luminescencję,
" nie ulega odchyleniu w polu elektromagnetycznym,
" zaczernia kliszę fotograficzną.
Promieniowanie X  zasada działania aparatu RTG
rozżarzona katoda
wysokie napięcie napędzające elektrony
(2000 "C)
lampa
rentgenowska wirująca
anoda
promieniowanie X
e-
obwód żarzenia
jonizacja
katody
Elektrony uwolnione z katody są napędzane przez wysokie napięcie, a następnie hamowane
na anodzie (hamowanie wynika z faktu, że anodę tworzą atomy, które posiadają ujemnie
naładowane chmury elektronowe) i tracą energię w postaci ciepła (99%) oraz w postaci
promieniowania elektromagnetycznego, którego natężenie wyraża wzór:
I = CZiU2
gdzie: C  stała, Z  l. at. mat. anody, i  natężenie prądu anodowego,
U  napięcie prądu napędzającego ruch elektronów
Widmo ciągłe
Elektrony mogą zderzyć się z atomami anody raz i stracić całą energię,
wytwarzając kwant promieniowania o możliwie największej energii (co
odpowiada min.) albo kilkakrotnie zderzać się niesprężyście z atomami anody.
Wtedy dochodzi do emisji kilku kwantów promieniowania o mniejszych
energiach i większych długości fali.
Energia, a więc i dł. fali zależą od energii kinetycznej elektronu, a ta zależy od
napięcia w obwodzie napędzającym elektron:
1
I U1>U2>U3
5�R�5�H� = 5�Z�5�c�2 = !�5�Z�5�N�5�e�
2 U1
5�P� 5�R�5�H�
�5�Z�5�N�5�e� = = U2
5�Z�5�V�5�[�. !
U3
!5�P� 1,24
5�Z�5�V�5�[�. = = [5�[�5�Z�]
5�R�5�H� 5�H�

min.
Widmo charakterystyczne
Widmo to pojawia się, gdy Ekin. elektronu jest większa niż E potrzebna do
wybicia elektronu z powłoki walencyjnej atomów tworzących anodę.
W zależności od ilości powłok, możliwe jest 1 lub więcej pików w widmie
charakterystycznym.
Przy najmniejszych
długościach fali pojawia się
I
K�'L
pik odpowiadający przejściu
powłoki K na L, potem są
L�'M
kolejno piki dla L�'M,
M�'N
M�'N itd. Poszczególnym
przejściom odpowiada
pobranie, a póz
niej emisja
ściśle określonych energii 
są to procesy skwantowane.

Promieniowanie X  zdjęcia rentgenowskie
� Promieniowanie X ma przenikliwość różną w zależności od tkanki,
którą napotka. Od ilości promieniowania, która po przejściu przez
tkanki, trafi i zaczerni kliszę, zależy rozpoznanie. Tkanki lite, guzy i
kości pochłaniają promienie X i dlatego na obrazie RTG są jasne.
� Obecnie mamy do czynienia z emulsją fotograficzną związaną z
warstwą wzmacniającą zaczernienie. Stosuje się CaWO4 lub
pierwiastki ziem rzadkich o wysokich liczbach atomowych.
� W badaniach RTG stosuje się środki kontrastowe  pozytywne
(duże ź)  zw. jodu i baru (BaSO4  wykorzystywany do
obrazowania przewodu pokarmowego) oraz negatywne 
powietrze, gazy szlachetne i CO2.
RTG  wykorzystanie matryc aktywnych
" Tradycyjne zdjęcie rentgenowskie jest tanim lecz niewygodnym w przechowywaniu
sposobem obrazowania. Nowszym rozwiązaniem jest zastosowanie tzw. matryc
aktywnych.
" Foton pada na
matrycę
półprzewodnikową
podzieloną na bardzo
małe pola, co
wywołuje przepływ
elektronów do
detektora
odpowiadającego
konkretnie tej
matrycy. Pozwala to
na uzyskanie obrazu
cyfrowego o dużej
rozdzielczości.
Carini et al.: Tests of small X-ray Active Matrix Pixel Sensor prototypes at the National Synchrotron Light Source. PIXEL 2008
INTERNATIONAL WORKSHOP FERMILAB, BATAVIA, IL, U.S.A.
Promieniowanie X  tomografia
komputerowa
I0
I0
" TK jest metodą opartą na RTG
pozwalającą na cyfrową analizę
obrazu.
ź1
ź2
IA
I0
" TK dzieli obraz na wiele
małych pól o różnych ź.
" Informacje o przetwarzane są
na wartości w skali szarości
ź3
ź4
IB
I0
Hounsfielda (0  woda,
+1023  kości  biały; -1023 
powietrze - czarny), co
IC ID
pozwala na uzyskanie
cyfrowego obrazu.
5�<�5�4� = 5�<�05�R�-5��15�e�5�R�-5��25�e� = 5�<�05�R�-5�e�(5��1+5��2)
" Stosuje się 2 układy pomiarowe
 ruchoma lampa + ruchome
1 5�<�0
5�Y�5�[� = 5��1 + 5��2 lub nieruchome detektory.
5�e� 5�<�5�4�
to znamy
Wykorzystanie radionuklidów -
autoradiografia
� Izotopami promieniotwórczymi znaczy się określony
związek chemiczny. Związek ten dodaje się do
preparatu. Następuje związanie znaczonego związku ze
składnikami preparatu. Cienką warstwę preparatu
nakłada się na kliszę. Następuje rozkład radionuklidu.
Zaczernienie kliszy pozwala na przestrzenne
zlokalizowanie składnika preparatu, z którym związał
się znakowany izotopowo związek chemiczny. Jest to
metoda jakościowa.
Wykorzystanie radionuklidów  metoda
rozcieńczenia izotopowego
� metoda wykorzystywana w immunologii i biochemii
� pozwala na pomiary dla małych próbek
� tak jak w poprzednio opisanej metodzie mamy związek chemiczny z
wbudowanym pierwiastkiem promieniotwórczym i dajemy go od
próbki badanej. Zachodzi reakcja związku z jej składnikiem.
� różnica polega na tym, że badaniu nie podlega cały preparat, a
izolowany jest składnik, z którym związał się znaczony
promieniotwórczo związek. Składnik ten musi być więc znany,
ponieważ musi być znana metoda jego izolacji.
� oznaczenie aktywności promieniotwórczej izolatu pozwala na jego
analizę ilościową, co wykorzystuje się do oceny wydajności reakcji
immunologicznych i biochemicznych.
Wykorzystanie radionuklidów -
scyntygrafia
� Scyntygrafia służy do badania narządów wewnętrznych: tarczyca,
nerki, wątroba, śledziona, płuca.
� Pacjentowi podaje się pierwiastek promieniotwórczy i mierząc
promieniowanie (głównie ł), określa jego lokalizację w organizmie.
� W metodzie tej stosuje się liczniki scyntylacyjne do pomiaru
natężenia promieniowania.
� Pierwotnie stosowano pojedynczy licznik z kolimatorem
przesuwany nad ciałem pacjenta.
� Obecnie zastosowanie dużej liczby liczników w postaci matrycy
pozwala na pomiar w czasie rzeczywistym (tzw. kamera gamma).
PET  pozytonowa tomografia emisyjna
Izotop
najczęściej o
(5�4�=25�M�-1)
wzorze:
5�K�
5�M�
rozpad
negaton (czyli elektron) e-
z otoczenia
emisja pozytonu e+
ANIHILACJA
2 kwanty promieniowania ł  każdy po 511 keV
Odchylenie wynika z
faktu, że w chwili
zderzenia elektrony są
w ruchu
pomiar promieniowania w koincydencji czasowej i przestrzennej
Detektorem jest licznik scyntylacyjny.
Scyntylacja jest metodą pomiaru natężenia promieniowania
Detekcja
w zależności od stopnia luminescencji, czyli emisji światła,
która towarzyszy promieniowaniu ł.
http://www.jens-langner.de/ftp/MScThesis.pdf
Warunki, jakie muszą spełniać izotopy:
" ich czas połowicznego rozpadu musi wynosić do kilku
godzin  produkcja krótko żyjących izotopów wymaga
CYKLOTRONU,
" muszą być zdolne do emisji pozytonów,
" pozytony przez nie emitowane powinny nieść możliwie
jak najmniejszą energię  energia rzędu kilku (3,5) MeV
oznacza wytworzenie pozytonu, który nie anihiluje w
miejscu wytworzenia, a w obrębie 10 mm, co zmniejsza
precyzję pomiarów,
" niski koszt wytwarzania (generalnie jest to droga
metoda),
" możliwość podania do organizmu i selektywność w
rozmieszczeniu w organizmie np. w postaci CO2,
palmitynianu z 11C (ocena metabolizmu serca),
fluorodeoksyglukozy z radioaktywnym F (ocena krążenia
mózgowego), 131I (badanie funkcji tarczycy).