S5006335

Uhl 357 ‘I 10) Większość (10 eg/.) Ul oka/y O ././et monyth" powierzchniach (KAI), pozostałe równic do bł im wy gładzone, lecz wyra/nic jaśniejsze.

1.2. formy o wyra/mr »/crs/ym wylewie, którego średnica wynosi zwykle około lX-20cm (ryt. 13:2) Za-Iu. zono tu ntcltczoe oka/y, ponieważ (rudno odró/nić drobne fragmenty niektórych dalszych. podobnych wylewów od analogicznie uformowanych górnych partu waz

fragmenty s/crokooł worowych naczyrt odwrolnic grus/kowatych o brzegach wariantu a pochodził z Krakowa Pleczowa 20 (oh. IM ubl 172:6), a lak ze z Kra kowa Wyctą/a 5 (znaleziony lu/no - Uhl. 357 6).

Zrekonstruowany w większej partii okaz lej odmiany z brzegiem wariantu b znaleziono w obiekcie X65 (Uhl 67:9) w Krakowie Meczów te 17, a fragmenl innego pochodzi z ara 116 (Uhl 102:20) z lego unie go cUnowicka.

Wczycikie wymienione naczynia inajq powierzchnie barwy brunatne) (grupa IIA2).

13. Formy o stożkowatej, wyra/nic nachylonej do wnętrza szyjce, która bywa często wyodrębniona od br/uśca poziomi) bruzdą luh listewką (ryc. 13:3).

Jedno z takich naczyrt. z obiektu 235 z osady w Krakowie Wycią/u 5. udało się niemal w całości zrekonstruować (Ubl. 233:4). Ma ono szeroki, wielokrotnie facetówany brzeg (wariantu a) o krawędzi wyra/nic nachylonej do wnętrza, i „CTcmionc" powierzchnie, średnica wylewu wynow około 20 cm. a największej wydęfoict około 30 cm, wysokość pirwyźej 33 cm. Fragmenty dwóch podobnych naczyrt poChOitfĄ tez z warstwy kulturowej na tej osadzie (ary 154 j 176 laM. 3(W:5, 330:2), fJhydwa miały gładkie, brunatoc powierzchnie (grupa IIA2),

Natomiast z obieklU 330 z osady wycią/skiej (tabl. 247:ll).aUkzezołnektu 166z Fleszowa I7(ubl. 35:3) pochodzę fragmenty naczyrt tej odmiany z brzegiem wariantu b (obydwa okazy „czernione"). Ponadto fragment okazu o analogicznie ukształtowanym wylewie, ozdobiony pasmem głęboko rytego ornamentu, odkryto tez na arze 1X5 w Meszowic 17 (ubl, 122:2 - okaz grupy 11A2).

Ułamki górnych części naczyrt. pochodzące zapewne z form odwrotnie gruszkowalych i posiadające wy-diu/one. trójkątne brzegi (wariantu ej znaleziono też w obiektach najmłodszej fazy w Krakowie Wyciążu 5 (obiekty 130 i 410 - ubl. 215:10, 254:6) i Krakowie (l>- (ob. 22 labl. 5:X) oraz w warstwie kulturowej na stanowisku Krak/rw Mcs/ów 17 (ary 103 i 204 tabl. 93:7.122:16), Być mo/e fragmentem analogicznej formy jest ukże niewielki ułamek wylewu /. obiektu 3 w Krakowie Krzcslawicach (Poleska, Tobola 19X7, labl, III 15). Ws/ytłkic ostatnio wsjaimii/anc naczynia mają czernione" powierzchnie.

Zaledwie 4 fragmenty pochodzące najpewniej z naczyrt opisywanego tu typu były /dobiorą;. Wszystkie odkryto na stanowisku w Kraku/wic Meszowic 17, fragment górnej części br/uśca z ara 117 (ubl. I09:2j zdobiony jest dok rrzzbudowanyrn. delikatnie rytym ornamentem (meander?). Na powierzchni dwóch innych ułamków z arów 117 (ryc, 109:4) i 232 (Ubl. 125:5) widoczne są wąskie pasma delikatnie rytego ornamentu. Nalormasl wspimimany wyżej okaz z ara 1X5 zdobił mniej starannie wykonany i wyra/rne głębiej ryty wg lek pasmowy (ubl. 122:2).

Naczynia odwrotnie g/uszkowate, zwłaszcza okazy zbliżone do obu pierwszych, wyróżnionych tu oniian (1.1-2), są standardowym składnikiem grobów ohu najsutszych laz (AI-A2) kultury jirzeworskicj (Dąbrów ska 1973, 503; I9XX, 2Xn.. Uhl. I I, II 23; 1997, 102; por też Marciniak 1957, III, Uhl XIV I. 4. 6. X. 9 i dalsze. Iłachmann 1961, 46n„ ryc. 14:IX. 19:6, (ko dlowski 1981, 60. Uhl. I 2).

Jak się wydaje, relatywnie pó/niejsze są forrny o stożkowatych, silnie nachylonych do wnęirza szyjkach (tu odm. 1.3), zwłaszcza okazy stosunkowo smukłe. Są one najbardziej typowe dla ll-cj lazy cmentarzysk prze worskith (A21, choć sporadycznie sjmtyka się je już w grobach odnoszonych do fazy AI młodszego okresu przcdrzymskiegoff Jąbrowska 1973,503, labl. 12; 1997, 102; Marciniak 1959, Ubl. !.XXVIIi 6, Martyniak, Pa-stwirtski, Pazda 1997, labl. XXVII 4), Zaliczone do lej odmiany naczynie z obiektu 235 z. Krakowa Wyciąza 5 (Ubl. 233:4). ogólnym kształtem, a zwłaszcza charakterystyczną formą brzegu (lacctowany do środka), przypomina także niektóre dzbany kultury Poicncyii-l.u-kaścvka (por. łyp VA Babcy 1993, ryc, 20, ubl. 6 -grób 36a. tabl X - grób X0a).

Niewątpliwie najmłodsze wśród omawianych tu okazów są naczynia o lekko pogrubionych wydłużonych, trókąlnych brzegach (wariantu cj. a niekiedy tylko z lekko wyrównaną krawędzią wylewu. Analogiczne oka/y z cmentarzyska w Kamicrtczylui zostały zaliczone przez "I Dąbrowską (1997,102) do typu ffl.4. Formy te, przypominające, wyróżnione przez K. Machmanna (1961,4X, lab. 16:7), pó/nc odmiany naczyrt odwrolnic gruszko-walych. odnosi Autorka do faz A3 i A3/BI,

Dodać należy, że naczynia opisywanego typu znane są uk/e, acz niezbyt licznie, z innych osad grupy tynieckiej (Wożniak 1970, 136, ubl. XXXV 4, XXXVI 7), Stosunkowo sporą ich liczbę zarejestrowano też na osadzie najmłodszej fazy grupy tynieckiej w Podlężu (Wożniak 1990,40). Podkreślenia wymaga laki, iż niemal zupełnie brak ich na osadzie w Krakowie Krzesła wicach, a jedyny (niepewny) fragmenl wykazuje cechy najmłodszych naczyrt tego typu (por, wyżej).

Typ II. Dzbanki gruszkowalc

Są lii naczynia średniej wielkości, wąskootworowe, o nisko umieszczonej największej wydętości br/uś-ca, której średnica znacznie przekracza średnicę wylewu, średnica dna jest zwykle prawic równa średnicy wylewu (ryc. 13:4), Większość naczyrt lego lypu za-opatrzona jest w przewężone uszka umieszczone po wylewem.

W omawianym zbiorze zidcnlyfikowano kilkanaście (12-147) naczyrt lego lypu. Pochodzą one z Krakowa Plcs/owa 17 (6-X cgz.j, Krakowa Wyciąźa 5 (5 cg/.) i Krakowa Kr/eslawic (I cg/.). Średnice ich wylewów wahają się w granicach K-14 cm, większość tó okazy z brzegami oslro lucclowanymi (wariant b).

Jeden / dwóch dzbanków. znalezionych * obiekcie 41 na iiwmiita w Wt%nr**t 17, udało «( zrekor» ■Cnaiwał (UM 24:1;    wymiary wymoczą wywAuM

17 mi. średnice wylewu i dna 9 im. a największej wydętości br/uśca - 173 cm (ucho nie zachowane?). Naczynie ozdobione jest dehkat/we rytym ornamentem u doić fo/łnidowanym    ldrnfyc//>ą ircdriKf wy

lewu i podobnie uformowany brzeg (wariant b; ma Usfc-ze drugi, zachowany fiag/nentaryczmc dzbanek z lego obtekui, ozdobiony delikatnym pasemkiem jodełki 'UW. 24:2) Powierzchnie obu okazów tą znaknrnicie wygładzone, bruwn* (grupa IIA2). Fragmenl dzbanka o powierzchniach „czernionych" (grupa I1AI) i wAJw*-go pasmem nieco głębie) rytego ornamentu pochodzi lez z obiektu 51 (ubl. 25: II) Pra z/dopodobrne ułarrica-iru brzuśców naczyrt podobnego typu były lez słueupy o „czernionych” powierzchniach, zdobume delikatnie rytymi motywami, z ara IOK (tabl, 95:14. 15). Najpewniej nic byty natorniaM ornamentowane 3 pozostałe, zachowane częściowo, dzbanki z Fleszowa 17 fab. 172 oraz-ary 116 i 117 uM. 36:3.101:14, J09:JJ). Jedynie okaz z ara 117 miał powierzchnie brunatne, dwa pozo-dale - „czernione" Zbliżone średnice wykwrta (8-I2crri) i analogicznie uks/iataowanc brzegi (wariant b) miały również 4 dzbanki, których fragmenty pochodzą z warstwy kulturowej z osady w Krakowie Wyciążu 5 (ary 144, 154, 181 i luźne labl. 299:14. 309:9. 3465. 357:14). Okaz z ara 154 (tabl. 309:9) ozdobiony jest delikatnie rytym ornamentem i podobnie jak dzbanek z ara 144 (labl. 99:14) ma powierzchnie „czernione", pozostałe należą do grupy IIA2.

Na onadzic w Wyciążu 5 znaleziono także luźno (uM 357:11) fragment niewielkiego (średn. wylewu X cm. br/u-ćca 14 cm), gładkiego dzbanka o szarych powierzchniach, z brzegiem wydłużonym, słabiej facetówanym 'wariant c). a ułamek analogicznego naczynia o powierzchniach czernionych”. ozdobiony głęboko, niestarannie rytym ornamentem, pochodzi leż z ostady w Krakowie Kr/eslawi-cacb (Poleska. Tobola 19X7. tabl. XVI I).

Dzbanki groszkowate tą kolejną formą charakterystyczną głównie dla starszego dylu wczetnej ceramiki kultury przeworskiej W inwentarzu lej kultury pojawiają się nieco później niż opisane wcześniej naczynia odwrotnie groszkowate. a oka/y z ostro facetów anymi brzegami wariantu b. analogiczne do większości naczyń z naszego zbioni stanowią jeden z. głównych wyznaczników jej fazy ll-cj. paralelizowancj ze stadium A2 młodszego okresu przedrzymskiego (Hachmann 1961. 43n., Ubl. XII 9; Marciniak 1957 Il8n.; Dąbrowska 1973. 504; 1988. 30. tabl. II 29; Godlowski 1981. 60. Ubl. I 6. 10). Młodsze warianty lego typu. zaopatrzone w nieznacznie zgrubiałe i słabo facetówane brzegi (wariant c). często też zdobione głębiej rytym ornamentem, występują niekiedy w grobach datowanych na fazę A3 młodszego okresu przedrzymskiego (Dąbrowska 1997. 103. Ubl. XXXVI 20. XXXVIII 5. X1J 2j.

Groszkowate dzbanki są rzadkim znaleziskiem na pozostałych osadach grupy tynieckiej. Jak dotąd znane są tytko w pojedynczych egzemplarzach z Fodlęża. Tyńca i Kuna (Woźniak 1990.40n. labl. XXIV h. tam dalsza la.)

Typ III- Garnki

Formy garnfcowaie. I) naczynia «ununow« wyuu-kie. »uhztw<«>i»<(łie4s wylewów co nąwy/i) rów-nr •MyvAfjA.it. są jednym z najczęstszych typów kęs*-nej w ręku ceramiki .kuchennej" (por «ałsgc/M formy grupy cerarmczncj IIB/ W omawiawym tu zhsorze znajduje stę jednak także około 40 naczyń tego typu (przeważnie zachowanych fragmennyi/Md, wykazujących cechy tcchnrńogiczne ceramiki a/k/s^. które z pewnością nie mogły sheryś do guiowama. ponieważ dhizsze zedtmęcic z oginem ąmudowalnby utratę charakterystycznej barwy i połysku doskonałe wygładzonych powierzchni. Pochodzą one ze nsnowiwt w Krakowie Krzesłamócach (3 egzj. K/ńmnc Pleszo-wie 17 (13 cgz.ji 20(2egz.|oraz Knńowie Wycią/u 5 (21 egz.), Wyróżnić nuzzna wśród nich trzy podstaw o-we odmiany.

IH.l. Garnki o silnie wydętych górą. hnmaatych brzuścacb (ryc. 13:5;. których maksymalna wydętoSć jcsi około 1/3 większa od średnicy wylewu

Fragmenty naczyń tego typu z brzegami w arisotu b pochodzą z Wyctąża (ary 27.144 i 153 - ubl. 276:3.4. 30(86. 305:12. 14. I6j. Ponadto z tej samej osady (ar 143) pochodzi fragment baniastego garnka zaopatrzonego w ucho (Uhl. 298:7;. a analogiczne naczynie z przewężonym uchem pod wylewem znaleziono leż na stanowisku w Knłmnt Pln/uwe 17 (ab. 865 - UM. 68:1;. Ostatnio wspomniany okaz udało się prawic w całości zrekonstruować. Ścianki dolnej jego części są lekko podcięte, a wymiary wynoszą: wysokość - 25 cm. średnice: wylewu - 17 cm. największej wydętości - 23 cm. dna - 11 cm. Wszystkie wymienione naczynia mają powierzchnie bnmatno-rdzawe (grupa IIA2).

Nieco większy od opisanego wyżej, zrekonstruowany w całości baniasty garnek o pionowym. lekko facetówanym brzegu (wariant c; i „czernionych" powierzchniach (grupa IIA1). odkryto w rhrębie ara 128 na osadzie w Krakowie Wyciążu (tabl. 287:3). a fragmentarycznie zachowany okaz. ozdobiony pasmem delikatnie rytego ornamentu (jodełka), pochodzi leż z ara 7 na lej samej osadzie (Ubl. 267: Ij. Ułamki górnych partii baniastych naczyń z brzegami wariantu c znaleziono Ukzc w trzech obiektach najmłodszej fazy na stanowisku w Krakowie Fleszowe 17 (ab. 51 - laM. 26:7) i PIcszowk 20 (ob. 72 - tabl. 161 At.

III.2. Garnki o łagodnie zaokrąglonym brzuścu. którego największa wydętość nieznacznie przekracza średnicę wylewu (ryc. 13:6).

Zachowany częściowo garnek lej odmiany z brzegiem wariantu b pochodzi z obiektu 96 ze stanowiska w Fleszów ic 20 (tabl 162:7).

Fragmenty podobnych garnków z brzegami wariantu c odkryło w Pleszewie 17 (obiekty 2 i 7 oraz ary 62.89. blok 4| - ubl. 19:9.22:11.75:6.7.86:4.134:1).

Wszystkie wymienione naczynia to okazy niewielkie lub średniej wielkości (średnice wylewów 12-20 cm. maksymalne wydętości o2-3 cm większe), „czernione".

IIL3. Z obiektu 172 z Fleszowa 17 pochodzi niewielki. zachowany w całości garnuszek (wys. 9 cm.

83