S5006394 (2)

MMcjWafyfuM 383X.wodfcgjbśdofceio450inaaE od Mońka KnŁóm Wyriąże 5 i około 600 od aawaka Kraków Cło. Jego obszar. o powierzchni około 3.5 In. obejmuje wypbnzczaóe cypla oraz górne parne jego noku o łagodne] ebpazjtji południowej Względna wysokość powierzchni Manka w stoum-ka do feny zalewowej (193-195 n n p nu wynosi około 9-II a.

Stanowisko zarejestrowano » 1954 f- kiedy (o w wyłapie fund—rninwy ni pod budynek g»poiac/y. MiBMpPK9A.riaifnn,ndrTiinilnpiieaida-niego. winie skorodowanego miecza oraz fciłłrartrifstąj dakła ceramiki prahistoryczne) i wczesnośredniowiecznej. w tym teź ułamek brzegu ręcznie lepionej awiki piMkafcncj. pochodzące] asjprunir) z akrem łn-Wlririrgn (ufał 383;I. 2j. Badania powierzchniowe, prowadzone w 1973 i 1978 r, które pozwoliły na ofcre-śknse przyfefiżunepo zauęgu iranowulri. nie przynio-dy większej liczby nulmk. a pozyskane wówczas, nieliczne ołamki naczyk odnosić trzeba wyłącznie do okresu neato i późnego średniowiecza. Stanowisko nie było systematycznie badane wykopabskowo.

Stanowisko Kraków fleszów 49 nsyinowane jest na cypla pcawohrzezac) terasy aadzalewowcj potoku Sochy lar. mew iefcego. lewobrzeżnego dopływu Wisły. płynącego dnem doliny rozcinającej z północy na połudme wysoką lessową terasę wiślaną. w odległości około I lun od krawędzi lej terasy i około 4 km na N od współczesnego koryta Wisły. Pozostałości osadnictwa prafoMorycznego i wczesnośredniowiecznegD występowały w reyome wyptaszczonej panii cypla i jego zboczy tagndme opadających w kierunku E i SE. Maksymalne przewyzazerue terenu stanowiska, w stosunku do dolinki zalewowej potoku, wynosiło pierwotnie 4-6 m. Obszar ten znajduje się w obrębie Huty im T. Sendzimira, jest zupełme zniszczony przez zabudowę przemysłową, a koryto potoku Suchy lar zostało przesunięte i przekształcone w kanał odprowadzający ścieki przemysłowe do oczyszczalni Bramce-Kujawy.

Akcję ratowniczą na stanowisku podjęto w 1961 r.. luedy u>. podczas prac ziemnych, związanych z budową wewnętrznego węzła komunikacyjnego w obrębie kombinatu (l/w stacji zdawczej), odkryto przypadkowo skarb srebrnych monet i ozdób z okresu wczesnośredniowiecznego (Reyman 1987; 1988). Prowadzone wówczas prace, kontynuowane na niewidką skalę również w 1965 r„ miały na edu wydobycie resztek zniszczonego skarbu i koncentrowały się głównie we wschodnim rejonie stanowiska, gdzie przeprowadzono nieco bardziej systematyczne badania (m.in. założono killui-nastuarową siatkę, w obrębie której lokalizowane były obiekty archeologicznej. Pozostała partia badana była chaotycznie, metodą rowków kontrolnych, które poszerzano w przypadku natrafienia na wyraźniej zagłębione obiekty. Dotyczyło to zwłaszcza zachodniej partii stanowiska. oznaczone) w trakcie badali jako rejon Kraków Płozów 49A. w której zlokalizowana była także jedyna, zarejestrowana na stanowisku, jama grupy tynieckiej (oh. I6A). Brak potowej dokumentacji opisowej iiie pozwala nawet stwierdzić, czy tą pobieżną eksploracją objęto całą strefę zasięgu prahistorycznego osadmetw a w tym rejonie. Jest natomiast wysoce prawdopodobne. ii nie odkryto, a w każdym razie me zadokumentowano, wszystkich znajdujących się taro obiektów. Kie zebrano także żadnych materiałów z warstwy kulturowej, która była niwelowana przez spychacze, przed rozpoczęciem badali i w trakcie ich trwania. W tej sytuacji trudno ocenić wielkość i slopieiiruzpazna-

nu stanowiska, a tym bardzie] wielkość i formę zabudowy istniejące) w jego obrębie osady grupy tynieckiej. Można jedynie stwierdzić, iż zarejestrowane obiekty ar-cfaeoiogśczne różnych kultur (około łOO jam datowanych na okres od neolitu do wczesnego średniowiecza) rozmieszczone były na powierzchni około 130x240 m. tj. nieco ponad 300 arów. Wspomniany wyżej obiekt I6A (jama gospodarcza, piwniczka chaty?), odnoszony do O-ej fazy osadniczej grupy tynieckiej, zlokalizowany był w pobliżu zachodniej gnący zasięgu badanej strefy stanowiska (na wypłaszczenśu cypla, około ISO m od jego krawędzi), ale pojedyncze ułamki ceramiki pochodzące najprawdopodobniej z lego samego horyzontu (fragmenty ceramiki _uwej” i ręcznie lepionej, typu kultury przeworskiej). oraz fragment szklanej bransolety, wystąpiły także we wschodniej partii stanowiska, w wy peiniskach wtze-saośredniowiecznycb obiektów 7. 12. 23 i 72. Trudno rozstrzygnąć, do jakiego stopnia ich rozrzut świadczyć maże o zasięgu strefy objętej intensywnym użytkowaniem (zabudową) w okresie, w którym użytkowano jamę 16A.

Stanowisko w Krakowie Branicach 76 położone jest na wysokiej, lewobrzeżnej terasie lessowej Wisły, w zachodniej partii rozległego, słabo wyodrębnionego cypla ograniczonego od zachodu przez dolinę zalewową niewielkiego potoku Suchy Jar (nazwa lokalna Motkówj. którego koryto jest obecnie przesztalcone w kanał odprowadzający ścieki przemysłowe z Huty im T. Sendzimira do oczyszczalni Branice-Kujawy. Od zachodu i południowego-zachodu stoki cypla opadają stosunkowo łagodnie w kierunku doliny zalewowej potoku, od południa stok terasy przechodzi dość stromym stopniem do doliny zalewowej Wisły. Odległość od współczesnego koryta tej rzeki wynosi w tym miejscu około 2.4 km. Maksymalne przewyższenie powierzchni stanowiska w stosunku do doliny zalewowej potoku wynosi około 5-7 m. a w stosunku do doliny zalewowej Wisły około 7-10 m. Teren pokryty żyznymi glebami nalessowymi jest intenstywnie użytkowany rolniczo.

Stanowisko zostało odkryte w 1973 r.. w trakcie badaó powierzchniowych, prowadzonych przez M. (jodłowską. Ponowna prospekcja powierzchniowa w 1979 r. umożliwiła dokładniejsze określenie jego zasięgu i rejonów koncentracji materiałów archeologicznych (Wójcik 1986, 73n., ryc. 1). Przeważająca większość zebranych wówczas fragmentów ceramiki pochodzi z epoki neolitu i późnego okresu wpływów rzymskich. Ponadto znaleziono także nieliczne materiały z epoki brązu (kultura łużycka) i wczesnego średniowiecza, a także kilka ułamków ceramiki, którą wiązać można z okresem istnienia grupy tynieckiej, w tym I fragment situli grafitowej oraz fragmenty ręcznie lepionej ceramiki w typie kultury przeworskiej z młodszego okresu przedrzym-skiego. Zabytki le występowały na obszarze o powierzchni ofc. 10 ha. Ranyapcjn się irahu krawędzi terasy, pasem o ifcpnfci około 500 ■ i szerokości olało 200m. przy czym mgwyższąkh frekwencję asia-bcno w zachodniej części omawianej strefy, z bkq pochodzą także wspomoiaae wyżej tkorapy Lateńskie. W 1981 r. J. Gancarski przeprowadził niewielkie badania sondażowe. W wykopach o powie rrrhni i ara. zlokalizowanych w pobliżu zachodniej grancy wąp stanowiska. natrafił na pozostałości 6 obiektów, z których

4    wiążą się najpewniej z osadnictwem huycfcopomor-skim (por. razdz. 2>. W 1984 r. stanowisko badano ratowniczo. w związku z budową zaplecza oczyszczalni ścieków. Badania te objęły obszar o powierzchni około 50 arów. zlokalizowany w pnłurimrw ryrrhntknrj partii stanowiska, uprzednio w większości zni wdów anej do głębokości kilkndzksięóu centymetrów (50-80 cm;, przy pomocy dężkidi spychaczy, które spowodowały niemal zupełne zniszczenie warstwy kulturowej, a w widu wypadkach także górnych partii obiektów. Zarejestrowano wówczas i przebadano 120 obiektów pochodzących głównie z epoki neolitu (Godlewska 1986) i okresu wpływów rzymskich, a ponadto ukże niewidką liczbę jam kulony łużyckiej oraz pozostałości chaty i 2 jam kultury praskiej (Wójcik 1986). Żadnego z tych obiektów nie można w sposób bezsporny łączyć z osadnictwem grupy tynieckiej. Wzmiankowane przez T. Wójcika (1986.87n.) obiekty 94a. 94b. 96. które autor ten datuje na młodszy okres przedrzymski. zawierające w istocie nieliczne ułamki ręcznie lepionej ceramiki kultury przeworskiej, wiążą się najprawdopodobniej z wczesnorzymską fazą osady lej kutasy. Zabytków grapy tynieckiej brak również wśród niezbyt licznych, pozyskanych wówczas znalezisk z warstwy kulturowej. Nie wyklucza to oczywiście istnienia jakiejkolwiek, trwałej zabudowy osady grupy tynieckiej w położonych dalej na wschód, niebadanycfa paniach stanowiska. Sądząc jednak z niewielkiej frekwencji materiałów- zabytkowych na powierzchni, nie należy najprawdopodobniej oczekiwać obecności w Krakowie Branicach dużego osiedla z omawianego tu odcinka czasu.

Zaznaczyć należy, iż omawiany tu teren leży w odległości niespełna 2 km na E od dużej długotrwałej osady w Krakowie Pleszewie 17-20 i około 1 km na

5    od osady Il-ej fazy grupy tynieckiej w Krakowie Pleszewie 49.

Stanowisko Kraków Mogiła 62 zajmuje wschodnią partię słabo wyodrębkmego cypla wysokiej, lessowej terasy Wisły. Południowo-zachodni stok cypla opada stosunkowo łagodnie w- kierunku doliny zalewowej Dłubni. rozcinającej te panie terasy wiślanej. Odległość stanowiska od współczesnego koryta tej rzeki wynosi około 500 m. Od południa zbocze terasy opada dość stromym stopniem do doliny zalewowej Wisły, której szerokość w tym miejscu wynosi 12 km. Od strony wschodniej teren stanowiska ograniczony jest przez wyraźne obniżenie - dolinkę erozyjną, w cinającą się dość głęboko w zbocze terasy.

Pozostałości osadnictwa starożytnego i wczesnośredniowiecznego stwierdzono na powierzchni około 12 ha.

Obejmują owe obszar połażony ua wypłinraram terasy i w górnych, hgridnir nachylonych w kienadai połw-rłaumym i pntndmnwn-Tarhnthmu. partach jej aofcn. •a odcinku około400 m wzdłuż krawędzi terasy, pmcm o szerokości około 300 a. Wysokość wrrtpłia aat-wupęgp terenu. w ammóii do dobuy zalew owej Dfeb-m. wytwsi około 10-15 aa. a w stosunku do doimy Widy. około 15-17 m. Pierwotna rzeźba tego tam została cafcowioe przekształcona. Obszar ten jat obecnie w roękłrnści oąęryr pracz zabudowę przemysłową, a po-ludmowym jego skrajem praebiegaszoa sandomierska.

Stanowisko badano ratowniczo w brach 1966-1970. w związku z rozbudową kon&nara hutniczego, dzieląc je mechmiczme na Ub umiejj tyih rejonów (62. 62A. 62Bi. Rozpoznano wówczas obszar około 350 arów. odkrywając około 500 obidaów pochodzących głównie z okresu neolitu'Godłowska 1976. 87n.; 1991: 1992). epoki brązu t okresu hałsztadoego (Baziriirh 1992: 1993) oraz wczesnego średniowiecza 'niepublikowane., a ponadto niezbyt liczne ślady osadnictwa kukury przeworskiej z młodszego okresu rzymskiego. Pośród zabytków zgromadzonych w zbiorach Oddziału brak zupełnie materiałów św iadczących o jakimkolwiek trwalszym zasiedleniu tego terenu w okresie trwania grupy tynieckiej. Jedynym znaleziskiem które należy odnosić do omawianego ot odcinka czasu, jest luźno małmmy we wsdaodmcj partu stanowiska (rejon Kraków Mogiła 62A) tut brązowy, stanowiący ozdobę pasa środkówoniemieckieso. tzw. Zier-knopfzurtel (ryc. 21i23i.

Stanowisko w Krakowie Krzesławicach 41. na którym zlokalizowana jest osada lateńska ID-ej. najmłodsze) fazy grapy tynieckiej < ryc. 341, położone jest na wypieszczeniu lewobrzeżnej terasy Dłubni. w- odległości około 2 km na północ od ujścia lej rzeki do Wisły. Względna wysokość wierzchowinowej parni terasy. na której znajduje się osada, w stosunku do doliny zalewowej Dłubni. wynosi 5-7 m. Od zachodu i południowego-zachodu obszar ten ograniczony jest skarpą stromo opadającą w kierunku szerokiej w tym miejscu doimy utworzonej przez dawne koryto rzeki - obecne przesunięte jest około 150 m na zachód. Od południa teren łagodnie opada w kierunku naturalnego wąwozu. Południowa, najlepiej rozpoznana archeologicznie, część stanowiska jest niemal zupełnie płaska, bądź łagodnie eksponowana na zachód i południowy zachód. Rzeźba północnej, niebadanej wykopaliskowo. partii została silnie przekształcona w wyniku prowadzonych w lalach 50-tych prac związanych z budową nasypu pod Aleję Lenina (obecnie Solidarności). budynków mieszkalnych i garaży, co sprawiło, iż strefa ta jest w większości niedostępna dla badań archeologicznych. W oparciu o analizę rozrzutu materiału zabytkowego na nielicznych, dostępnych do badań powierzchniowych, skrawkach tego obszaru (niewielkie przydomowe ogródki), sądzić jednak można, iż granica intensywnego osadnictwa lateńskiego mogła sięgać najwyżej 50-70 m na północ od linii wykopów. Strefa zabudowy, bądź liczniejszego występowania materiałów grupy tynieckiej w warstwie kulturowej. rozciągała się więc najprawdopodobniej na od-