SNB13702

Oscty nŁepehzospnr^m w Polsce w latach *tdeyjj^ćf*rfrsiątych

fcarestriscs weryfikacja tego rodzaju interpretacji przynosi materia, ^ “ J^adach z pracownikami socjalnymi. Wielu z nich podkr*^ W swoich wypowiedziach, że na co dzień wyraźnie dostrzegają om ni*^ juanie wieta przepisów do realnych sytuacgi zymowych . ich nic_%Ł wiedliwość. Toteż mając na uwadze niejednokrotnie dramatyczną, nadziema sytuacją podopiecznych naciągają przepisy, dokonują zrr_nari Spacji ich rvtaacji, po to, aby udzielić un świadczenia. Mimo ^ cfaemości imeacji, oznacza to w praktyce naruszanie zasad funkcjonow^. ma sYStermi i tworzenie sfery uznaniowości w instytucjach pomocy scoteznej Wydaje sie. iż podopieczni są świadomi takich tendencji v_/z&. cbowamach pracowników instytucji i łkzą na ich przychylność w „poprą-wianiu błędów systemu .

11. Wymiary niepełnosprawności w Polsce w okresie transformacji

Poprzednie rozdziały tej książki prezentowały zmieniające się w badanym okresie transformacji warunki życia osób niepełnosprawnych oraz stosowane przez nieb strategie radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Zaprezentowane dary* pozwoliły stwierdzić kumulowanie się barier na poziomie indywidualnym, rodzinnym, instytucjonalnym oraz ogólno-społecznym, które osoby te napotykają w swym życiu. Wiele z tych marginalizujących czynników zostało zidentyfikowanych już uprzednio, na podstawie wcześniej prowadzonych badań. Dysponujemy dość szeroką wiedzą o nierównomiernym lokowaniu się niepełnej sprawności w strukturze społecznej. Głównymi korę latam i gorszej sytuacji niepełnosprawnych w porównaniu z resztą społeczeństwa są nadal ograniczenia sprawności i funkcjonowania w społeczeństwie związane głównie z niższym wykształceniem, zamieszkiw aniem na wsi oraz starszym wiekiem. Na wynikające stad, trwające od dawna problemy życiowe osób niepełnospraw-oycn, nałożyły* się nowe bariery marginalizujące, ale pojawiły się także nowe. możliwości ich rozwiązywania w związku z przemianami systemowymi w latach dziewięćdziesiątych.

zawodowej — wszystko to zmienia warunki ^"nkńonowanL pełnosprawnych. Na poprzednich stronach tei książki    i*/^{5 n}*^e"

przemiany systemowe dotknęły w szczególny sposób właśnie te rii Ju. _ aśe słabsze osoby. Znalazły się one w nowej, trudniejsza sytuac^*¹^ jBrencyjnym rynku pracy oraz stanęły w obliczu rynkowego dostępu do wielu dóbr i usług zaspokajających ich specyficri* ⁷'^ttila związane z leczeniem i utrzymaniem dobrego stanu zdrowia **    '

Niniejszy rozdział książki ma charakter sumujący poprzedni*

•aa. Interesuje nas przede wszystkim to, w jakim kierunki, i.    ..

* ^ww‘^u i w jakiei mierze nowe uwarunkowania systemowe oddziałują na datvdw/

kształt syndromu niepełnosprawności w Polsce, jak go zmienia kaiąc odpowiedzi na te pytania podejmujemy próbę ustalenia »■ L.    *7

umiarów niepełnosprawności w Polsce w 1999roku, tj. _r3ii5fonnacyjnej. Porównujemy kształt i siłę oddziaływania tych w* * rów z konfiguracją czynników marginal i żujących w początkowym okr ' p^zemiaiL tj. w 1993 roku.    . ; j|9^H

W poprzednich rozdziałach tej książki przedstawiałyśmy zebrany matę nał empiryczny, stosując w jego analizie głównie metodę opisu jakr/hr -jego. Różne aspekty barier napotykanych przez osoby niepełnosprawr *vły identyfikowane na podstawie indywidualnych relacji o osobistych oświadczeniach życiowych i odczuciach, co ilustrowałyśmy rJ jrceoty ich wypowiedzi. Sposób gromadzenia tego jakościowego matę-dato pozwolił spełnić równocześnie podstawowe wymogi metodologiczne dla prowadzenia porównawczej analizy ilościowej. Osoby obietebadanem panelowym w 1999 roku zostały dobrane celowo i reprezentuj przypomnijmy, najbardziej wzajemnie odmienne w 1993 roku czterv typy rfmcji życiowej. Wśród nich można było wyraźnie odróżnić sytuacje osób aktywnych życiowo od pasywności, sytuacji wyizolowania czv też jpośledzenia statusowego. O aktywności życiowej decydują przede wszystkim młodszy wiek, wyższe wykształcenie oraz wykonywanie pracy za-wodówg. Czynniki te są silnie związane z lepszym radzeniem sobie Ti wielu aspektach sytuacji życiowej, co wyraża się słabszą marginalizacja * wymiarze materialnym, częstszymi kontaktami z instytucjami rehabiii-acji medycznej i zawodowej, większym udziałem w życiu publicznym : niższym stopniem automarginalizacji. Przeciwieństwem takiej sytuacji jest pasywność życiowa. Osoby pasywne życiowo rzadko maia stałą pracę zarobkową i nie wykonują podstawowych nawet obowiązków domowych.