Fedorczuk W, Pawlas K. Ryzyko zawodowe
Hygeia Public Health 2011, 46(4): 437-441w pracy ratownika medycznego 437
Ryzyko zawodowe w pracy ratownika medycznego
Occupational risk factors of a medical rescue worker
Wiktor Fedorczuk, Krystyna Pawlas
Katedra i Zakład Higieny, Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Wprowadzenie. Praca w zawodzie ratownika medycznego wymaga Introduction. Working as a medical rescuer involves a lot of
ogromnej odpowiedzialności, sporej wiedzy i determinacji. Aby responsibility, huge knowledge and skills as well as determination.
pracować w zawodzie trzeba spełniać szereg wymagań formalnych Medical rescue workers need to fulfill many formal and legal
określonych ustawowo oraz posiadać predyspozycje zarówno requirements as well as manifest certain physical and psychological
fizyczne jak i psychiczne. Zadania ratownika obejmujÄ… szeroki zakres predispositions in order to provide rescue services. Medical
czynności związanych bezpośrednio z ratowaniem ludzkiego zdrowia rescuers duties involve an array of activities connected directly with
i życia oraz bieżącej konserwacji użytkowanego sprzętu. Ratownicy performing rescue activities in life threatening situations as well as
pracują w niemal każdych warunkach i rozmaitych lokalizacjach. providing ongoing equipment maintenance services. Medical rescue
W pracy ratownika priorytetem jest jego bezpieczeństwo.  Dobry workers perform their duties in a variety of working conditions and
ratownik to żywy ratownik . Ratownicy narażeni są na oddziaływanie in various locations. In the medical rescue sector the safety of its
wielu niebezpiecznych lub uciążliwych czynników, które mogą być employees is a high priority issue.  A good rescuer is a live rescuer .
potencjalnÄ… przyczynÄ… wypadku lub choroby. Because of their profession, the medical rescue workers are exposed
to numerous difficult and hazardous workplace factors which may
Cel pracy. Dla zapewnienia bezpieczeństwa i wdrożenia
be the cause of diseases or accidents at work.
odpowiednich działań profilaktycznych niezwykle ważna jest
identyfikacja zagrożeń, analiza zaistniałych zdarzeń oraz ocena ryzyka Aim. The identification of risks factors as well as an analysis of
zawodowego. Sumienne podejście do wymienionych czynności ongoing circumstances and the occupational risk assessment are
pozwoli wprowadzić odpowiednie środki ochrony i procedury, które important to ensure safety and to implement adequate preventive
mogą zapobiegać lub zminimalizować występowanie zagrożeń. actions. A reliable approach to these activities will enable the
implementation of adequate safety rules and procedures which may
Materiał i metody. W pracy wykorzystano statystyki wypadków
prevent or minimize potential risk factors.
pracowników zespołów wyjazdowych Pogotowia Ratunkowego
we Wrocławiu oraz oceny ryzyka zawodowego dokonane zgodnie Materials & Methods. This paper was based on the accident
z normÄ… PN-N-18001 i PN-N-18002. statistics provided by rescue ambulance teams of Emergency Care
Unit in Wroclaw as well as the occupational risk assessment based
Wyniki. Na podstawie dostarczonych materiałów dokonano
on PN-N-18001 and PN-N-18002.
przeglądu najczęstszych wypadków i zagrożeń występujących
w grupie zawodowej oraz przeprowadzono analizÄ™ przyczyn Results. The gathered materials enabled to identify the most
występowania wymienionych zdarzeń. frequent accidents and hazardous factors in this occupational
group as well as to analyze the causes and determinants of these
Słowa kluczowe: ratownictwo, ryzyko zawodowe, bezpieczeństwo
circumstances.
i higiena pracy
Key words: medical rescue, occupational risk, Occupational Safety
and Health
© Hygeia Public Health 2011, 46(4): 437-441 Adres do korespondencji / Address for correspondence
Mgr Wiktor Fedorczuk
www.h-ph.pl
Katedra i Zakład Higieny
Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Nadesłano: 17.10.2011
ul. Mikulicza-Radeckiego 7, 50-368 Wrocław
Zakwalifikowano do druku: 17.10.2011
tel. [phone] fax. [phone], e-mail: [e-mail]
Stosowane skróty
Spełnienie wysokich wymagań związanych ze specy-
ZRM  zespół ratownictwa medycznego
fiką pracy/służby zmusza do ustawicznego kształ-
cenia, utrzymywania wysokiej sprawności fizycznej
Wprowadzenie
oraz systematycznego uczestnictwa w manewrach,
ćwiczeniach i treningach doskonalących umiejętności
Zawody związane z ratowaniem ludzkiego życia
praktyczne.
od zawsze cieszą się dużym szacunkiem i zaufaniem
społecznym. Wysoki prestiż wiąże się z ogromną od- W ostatnich latach do profesji takich jak strażak,
powiedzialnością, profesjonalizmem i poświęceniem.
lekarz, policjant, pielęgniarka dołączył nowy zawód
438 Hygeia Public Health 2011, 46(4): 437-441
 ratownik medyczny. Jako młody zawód, zdarza się, zadań ratownika medycznego należy utrzymywanie
że jest nieznany lub mylnie interpretowany w spo- stałej gotowości do akcji, dbałość o stan wyposażenia,
łeczeństwie. Ratownicy napotykają wiele trudności bieżące uzupełnianie brakujących leków i środków
pozamerytorycznych w swojej pracy; muszÄ… udowad- medycznych. Ratownik odpowiada za stan higienicz-
niać swoją wartość, walczyć o miejsce wśród zawodów ny ambulansu i użytkowanego sprzętu medycznego.
medycznych, o szacunek i należyte wynagrodzenie. W trakcie działań zobowiązany jest do wykonywania
medycznych czynności ratunkowych, zgodnych
Charakterystyka zawodu
z posiadanymi kwalifikacjami oraz zasadami dobrej
praktyki medycznej, współpracy z członkami zespo-
W największym uproszczeniu praca ratownika
łu oraz innymi służbami biorącymi udział w akcji
medycznego polega na ratowaniu ludzkiego życia
ratunkowej. Ponadto ratownik zobowiÄ…zany jest do
i zdrowia. Założenia te osiągane są poprzez podejmo-
prowadzenia bieżącej dokumentacji medycznej.
wanie medycznych czynności ratunkowych, mających
Ratownika obowiązuje taktowne zachowanie i życz-
na celu stabilizację podstawowych funkcji życiowych
liwość wobec pacjentów i ich rodzin, przestrzeganie
(oddychanie, krążenie krwi), przygotowanie do trans-
tajemnicy zawodowej oraz przestrzeganie przepisów
portu i kwalifikowany transport pacjenta w stanie
bhp i p/poż [4].
nagłego zagrożenia zdrowia lub życia [1].
Specyfika miejsca pracy
Wymagania kwalifikacyjne
Ze względu na specyfikę pracy w wyjazdowych ze-
Wymagania formalne określa Ustawa z dn.
społach ratownictwa medycznego (ZRM) trudno jest
8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Me-
precyzyjnie określić miejsce pracy ratownika. Trafnym
dycznym (Dz. U. z 2006 nr 191 poz. 1410 z póz
n.
wydaje się być w tym przypadku określenie  obszar
zm.). Zawód ratownika medycznego może wykonywać
działania. Wydzielonym obszarom odpowiadają zlo-
osoba posiadająca pełną zdolność do czynności praw-
kalizowane na ich terenie bazy (podstacje, oddziały) w
nych, w odpowiednim stanie zdrowia, wykazujÄ…ca siÄ™
których stacjonują ZRM. Na terenie podstacji znajdują
znajomością języka polskiego, która ukończyła studia
siÄ™ budynki zapewniajÄ…ce ratownikom pomieszczenia
wyższe na kierunku lub specjalności ratownictwo
socjalne, garaże ambulansów sanitarnych, magazyny
medyczne lub policealną szkołę uzyskując tytuł za-
leków i sprzętu medycznego, pomieszczenia biurowe.
wodowy ratownika medycznego. Honorowane są rów-
Wielkość obszaru działania zależy od lokalizacji,
nież uprawnienia zawodowe nadane w krajach Unii
gęstości zaludnienia, zapotrzebowania na usługi z za-
Europejskiej, państwach Konfederacji Szwajcarskiej,
kresu ratownictwa. Zespoły wyjazdowe ze względów
państwie członkowskim Europejskiego Porozumie-
operacyjnych mogą być dyslokowane na wysunięte
nia o Wolnym Handlu lub innym państwie, którego
posterunki oddalone od podstacji, co znaczÄ…co skraca
dyplom równoważny jest z dyplomem uzyskiwanym
czas dotarcia do poszkodowanego [4, 5].
w Rzeczypospolitej Polskiej [1].
Praktycznie nie ma ograniczeń co do miejsca
Według tak zwanego  klucza ratowniczego ,
udzielania pomocy przez ratowników. Mogą to być
stanowiącego zbiór zasad dobrej praktyki zawodowej,
prywatne mieszkania, obiekty biurowe, sklepy, ulice,
ratownik powinien być odpowiednio wyszkolony,
autostrady, tereny leśne, pola i każde inne miejsce,
dobrze wyposażony, uprawniony i zobowiązany wg
w którym niezbędna jest pomoc medyczna. Jedynym
obowiązujących przepisów, ubezpieczony i zmotywo-
warunkiem koniecznym dla działania ratowników jest
wany, powinien również reprezentować wysoki poziom
bezpieczeństwo na miejscu zdarzenia. W sytuacji, gdy
etyczny i moralny [2].
miejsce zdarzenia nie jest bezpieczne (pożar, zagroże-
nie chemiczne, zagrożenie postrzałem, niestabilność
Organizacja pracy i zakres obowiązków
budowli), w pierwszej kolejności wkraczają odpowied-
W zależności od sposobu zatrudnienia ratownik
nio przeszkolone i wyposażone służby (straż pożarna,
medyczny pracuje w systemie zmianowym, przeważ-
policja, wodne ochotnicze pogotowie ratunkowe),
nie dwunastogodzinnych lub dwudziestoczterogo-
które zabezpieczają teren lub ewakuują poszkodowa-
dzinnych dyżurów medycznych. Dyżury ustalane są
nych, umożliwiając działanie ZRM.
z uwzględnieniem czasu niezbędnego do odpoczyn-
ku i regeneracji sił. Przepisy dotyczące czasu pracy
Identyfikacja zagrożeń, ich z
ródeł i możliwych
pracowników zakładów opieki zdrowotnej (w tym
skutków
pogotowia ratunkowego) reguluje rozdział czwarty
Poza niebezpieczeństwami wymienionymi po-
pierwszego działu ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r.
wyżej, należy również zwrócić uwagę na pomniejsze
o zakładach opieki zdrowotnej [3].
zagrożenia i niedogodności związane z pracą w niezna-
Szczegółowy zakres obowiązków zależy od posta-
nym i często nieprzyjaznym środowisku. Zagrożenia
nowień umowy zawartej z pracodawcą. Do głównych
Fedorczuk W, Pawlas K. Ryzyko zawodowe w pracy ratownika medycznego 439
występujące w pracy ratowników oraz ich możliwe mierze wynikiem pracy w pośpiechu, stresie i niezna-
konsekwencje zostały zidentyfikowane i ujęte w tabeli nym terenie, często w niekorzystnych warunkach at-
pierwszej (tab. I). mosferycznych i przy niedostatecznym oświetleniu.
Najczęściej występujące wypadki to skutki ude-
Statystyka wypadków i analiza zdarzeń
rzenia o elementy ruchome (np. drzwi przesuwne
ambulansu) lub nieruchome elementy wyposażenia
Na podstawie rejestru wypadków udostępnionego
przez Pogotowie Ratunkowe we Wrocławiu sporzą- karetki bądz
przedmioty znajdujÄ…ce siÄ™ w miejscu
udzielania pomocy, upadki na płaskich powierzch-
dzone zostało zestawienie wypadków zaistniałych
niach, podczas wsiadania i wysiadania z ambulansu
przy pracy, ujęte w tabeli II. Statystyka obejmuje okres
oraz upadki ze schodów. Przeważnie zdarzenia takie
od stycznia 2005 r. do końca grudnia 2010 r. Przy
kończą się powstaniem niegroz
nych urazów (stłucze-
zidentyfikowanych wcześniej zagrożeniach widnieją
nia, skaleczenia), niemniej konsekwencje mogą być
wartości odpowiadające ilości danych incydentów
poważniejsze w zależności od okoliczności wypadku
w poszczególnych latach. W zespołach wyjazdowych
(uderzenie głową, upadek z dużej wysokości).
firma zatrudnia 671 osób (stan z dn. 18.05.2010) na
stanowiskach ratowników, ratowników-kierowców,
Istotną grupą zgłaszanych wypadków przy pracy
kierowców, lekarzy i pielęgniarek(rzy) [4].
są urazy doznawane w trakcie ręcznego transportu
Z analizy statystyk wypadków widać, że najczęś- pacjentów. W dużej mierze są to nadwyrężenia układu
mięśniowego i kostno-stawowego. Urazy narządu ru-
ciej dochodzi do urazów i upadków, co jest w dużej
Tabela I. Identyfikacja zagrożeń
Table I. Identification of hazards
Zagrożenie y
ródło zagrożenia Możliwe następstwa
Agresja Pacjenci, osoby trzecie, osoby pod wpływem środków Pobicie, stłuczenia, złamania, zranienia, pogryzienia, inne
odurzających uszkodzenia ciała, stres
Ataki zwierząt Najczęściej zwierzęta domowe (psy, koty) Rany gryzione, zadrapania, otarcia
Działania terrorystyczne i prze- Materiały wybuchowe, broń palna, broń biała, gazy bojo- Poparzenia, urazy wielonarządowe, postrzały, śmierć
stępcze we, drobnoustroje chorobotwórcze
Niekorzystne warunki atmosfe- Mikroklimat, stan pogody Przeziębienia, choroby układu oddechowego, przegrzanie lub
ryczne wychłodzenie organizmu
Porażenie prądem Defibrylator, instalacje elektryczne Oparzenie, ciężkie uszkodzenia narządów wewnętrznych,
zatrzymanie krążenia, śmierć
Pożar, wybuch Wypadek komunikacyjny, zaprószenie ognia, pożar, butle Oparzenia, zatrucia, ciężkie uszkodzenia ciała, śmierć
z tlenem
Przeciążenie układu ruchu Transport ręczny pacjentów i sprzętu Choroby zwyrodnieniowe układu ruchu, urazy układu mięś-
niowo-szkieletowego
Długotrwała ekspozycja na stres Działanie pod presją czasu, odpowiedzialność, trudne Zaburzenia snu, nerwice, przenoszenie napięcia do domu,
sytuacje psychologiczne zespół wypalenia zawodowego
Uderzenie o elementy nieruchome Wnętrze ambulansu, ciasne przejścia, meble Stłuczenia, skaleczenia, urazy głowy
Uderzenie o elementy ruchome Ruchome elementy wyposażenia ambulansu, drzwi, złe Przytrzaśnięcia, stłuczenia, zranienia, złamania
mocowanie sprzętu, meble
Upadek na tym samym poziomie Śliskie i nierówne powierzchnie, niedostateczne oświetle- Stłuczenia, skręcenia i zwichnięcia, złamania kończyn, urazy
nie, progi, podwinięte dywany, potknięcia o drobny sprzęt, głowy, kręgosłupa, zranienia
pośpiech, utrata równowagi
Upadek z wysokości Niedostateczne oświetlenie, śliskie schody, pośpiech, Złamania, stłuczenia, skręcenia i zwichnięcia, urazy głowy,
nierówne powierzchnie, utrata równowagi kręgosłupa, klatki piersiowej, złamania kończyn, urazy
narządów wewnętrznych, śmierć
Wypadek komunikacyjny Jazda ambulansem, nadmierna prędkość, pośpiech, błędy Obrażenia ciała o zróżnicowanym stopniu ciężkości,
uczestników ruchu, zmęczenie kierowcy, niekorzystne złamania, stłuczenia, urazy głowy, kręgosłupa, zranienia,
warunki atmosferyczne, zły stan techniczny pojazdu poparzenia, urazy narządów wewnętrznych, śmierć
Zagrożenia biologiczne (bakterie, Pacjenci, materiał zakaz
ny, środowisko pracy Choroby jako konsekwencje zakażeń bakteryjnych,
wirusy, grzyby, priony, alergeny) wirusowych, grzybiczych itp. Odczyny alergiczne i reakcje
uczuleniowe
Zagrożenia chemiczne Preparaty dezynfekcyjne, lateks, leki, chemikalia obecne Podrażnienia skóry, błon śluzowych, dróg oddechowych,
na miejscu wypadku alergie, poparzenia, zatrucia
Zakłucie zainfekowaną igłą Venflony, igły iniekcyjne Choroby zakaz
ne (np. zapalenie wÄ…troby, AIDS)
Zmiażdżenie, przygniecenie Wypadek komunikacyjny, złe zabezpieczenie miejsca akcji, Złamania, zmiażdżenia, stłuczenia, ciężkie obrażenia ciała,
niewłaściwa obsługa sprzętu, drzwi śmierć
Zranienia Ostry sprzęt medyczny, krawędzie, szkło, elementy na Rany cięte, szarpane, kłute itp.
miejscu akcji ratowniczej
y
ródło: opracowane na podstawie [4].
440 Hygeia Public Health 2011, 46(4): 437-441
Tabela II. Statystyka wypadków
twość zakażenia, możliwości leczenia i zróżnicowanie
Table II. Accident statistics
konsekwencji choroby. Warto nadmienić, iż infekcje
wywołane najgroz
niejszymi patogenami sÄ… bardzo
lata
w sumie
Rodzaj zdarzenia
zdarzeń
2005 2006 2007 2008 2009 2010 rzadkie [6].
Agresja 1 0 1 2 3 0 7
Pracując wśród ludzi ratownicy spotykają się
Ataki zwierzÄ…t 0 0 1 1 0 0 2
z agresją, która najczęściej objawia się w formie wer-
Cięcie ostrym przed- 1 1 1 1 0 0 4
balnej. Eskalacja agresji może zakończyć się pobiciem
miotem
pracownika. Konsekwencją pobicia są urazy, których
Uderzenie o element 2 2 4 3 3 0 14
ciężkość również zależy od wielu czynników.
nieruchomy
Uderzenie o element 7 0 4 3 4 6 24
Åšrodowisko pracy wystawia ratownika na szereg
ruchomy
zagrożeń fizycznych (pożary, wybuchy, porażenia
Upadek na tym samym 1 0 4 4 4 9 22
prądem), które mogą prowadzić do ciężkich urazów
poziomie
a nawet do śmierci. Szczęśliwie są to przypadki nie-
Upadek ze schodów 0 5 1 5 4 6 21
zwykle rzadkie.
Uraz przy wsiadaniu/ 1 5 3 1 7 4 21
wysiadaniu z ambu-
Narażenie na czynniki atmosferyczne może być
lansu
przyczyną dyskomfortu, może skutkować rozstrojem
Uraz w trakcie trans- 3 10 8 13 21 17 72
organizmu zwiÄ…zanym z ekspozycjÄ… na ekstremalne
portu ręcznego
warunki termiczne (hipotermia, hipertermia) oraz
Wypadek komunika- 9 3 7 12 10 8 49
może być przyczyną przeziębień.
cyjny
Zakłucia brudną igłą 4 4 6 15 14 6 49
Czynniki chemiczne wykorzystywane do dezyn-
Inne 3 1 2 8 5 6 25
fekcji sprzętu, często wykazują właściwości drażniące
W sumie poszkodo- 32 31 40 68 75 62 308
lub uczulające. Również związki chemiczne spotykane
wanych
na miejscu wypadków mogą oddziaływać na zdrowie
y
ródło: opracowane na podstawie [4]
osób przebywających w ich zasięgu. W zależności od
rodzaju substancji mogą między innymi powodować
zatrucia, drażnić skórę i błony śluzowe, działać du-
chu niosą za sobą niebezpieczeństwo wystąpienia od-
sząco, karcinogennie lub stwarzać niebezpieczeństwo
ległych skutków w postaci chorób zwyrodnieniowych
wybuchu [7].
kręgosłupa. Często wiążą się z długotrwałą absencją
chorobowÄ….
Szacowanie ryzyka (karta oceny ryzyka
Na kolejnym miejscu pod względem częstości
zawodowego)
występowania ex aequo znajdują się wypadki komu-
Na podstawie powyższych informacji (zagrożenia,
nikacyjne i zakłucia zanieczyszczoną igłą. Ciężkość
statystyki wypadków, możliwe konsekwencje) oraz
obrażeń poniesionych w wypadku komunikacyjnym
zależy od wielu czynników (prędkość pojazdów, me- biorąc pod uwagę stosowane środki ochrony można
przyjąć występujące ryzyko zawodowe na poziomie
chanizm wypadku, jazda w pasach bezpieczeństwa).
akceptowalnym (ocena ryzyka zgodnie z normÄ… PN-
Do poważnych wypadków komunikacyjnych dochodzi
N-18002) [8]. Zagrożenia o potencjalnie bardzo
rzadko, przeważnie są to drobne kolizje i stłuczki.
groz
nych konsekwencjach charakteryzujÄ… siÄ™ niskim
Ekspozycja zawodowa na krew i inne potencjalnie
prawdopodobieństwem wystąpienia, natomiast często
zakaz
ne materiały również wliczona jest w ryzyko za-
występujące zdarzenia, przy zastosowaniu środków
wodowe pracowników służby zdrowia. W warunkach
ochrony nie stanowią poważnego zagrożenia dla zdro-
pracy pogotowia ratunkowego nie trudno o zakłucie
wia pracowników.
zanieczyszczoną igłą. Wypadkom tego typu sprzyja
Ocena ryzyka zawodowego jest użytecznym na-
między innymi pośpiech, niedostateczne oświetlenie
na miejscu zdarzenia, niespokojni pacjenci. Ze wzglę- rzędziem pracowników służby bezpieczeństwa i hi-
gieny pracy, służącym ochronie zdrowia pracowników.
du na dużą liczbę czynników biologicznych (bakterie,
wirusy, grzyby, priony, alergeny roślinne) szczegóło- Poprawnie przeprowadzona ocena pozwala wykryć
i usunąć zagrożenia na stanowisku pracy, poprawić
we ich omówienie jest w tym miejscu nie możliwe.
warunki pracy oraz przyczynia siÄ™ do krzewienia
Do najgroz
niejszych drobnoustrojów z jakimi może
kultury bezpieczeństwa i higieny pracy w przedsię-
spotkać się ratownik należą między innymi: wirusy
biorstwie [8, 9]. W ujęciu praktycznym końcowy
powodujÄ…ce zapalenie wÄ…troby (HBV HCV), wirus
,
efekt oceny ryzyka  karta oceny ryzyka zawodowego,
HIV
, prÄ…tki gruz
licy, laseczki tężca i zgorzeli gazowej
oraz gronkowiec złocisty. Drobnoustroje chorobotwór- stanowić może przydatny materiał szkoleniowy dla no-
wozatrudnionych pracowników oraz podczas szkoleń
cze różnią się od siebie stopniem zjadliwości, drogą
wnikania, odpornością na leki, co przekłada się na ła- okresowych.
Fedorczuk W, Pawlas K. Ryzyko zawodowe w pracy ratownika medycznego 441
Analiza wypadków podejście egoistyczne, gdy ratownik nie ryzykuje swo-
jego zdrowia i życia dla ratowania poszkodowanego?
Wymogi techniczne, organizacyjne i formalne
Otóż w działaniach ratowniczych postępowanie takie
obowiÄ…zujÄ…ce na stanowisku pracy ratownika me-
tłumaczy się prostą kalkulacją. Gdy ratownik wejdzie
dycznego są spełnione. Analiza stanu dopełnienia
w obszar zagrażający jego życiu i ulegnie wypadkowi,
warunków formalnych wykazuje, że zatrudnieni pra-
zamiast jednego poszkodowanego mamy dwóch i jed-
cownicy posiadajÄ… wymagane ustawowo uprawnienia
nocześnie jednego ratownika mniej. W celu ochrony
do wykonywania zawodu, co powinno potwierdzać
zdrowia i życia ratownika stosuje się różnego rodzaju
również niezbędne umiejętności. Pojawiające się wy-
środki ochrony i działania profilaktyczne (odzież
padki najczęściej spowodowane są błędem ludzkim
i obuwie dostosowane do warunków atmosferycz-
(brak zachowania środków ostrożności, rutynowe
nych, okulary ochronne, pakiet ochrony biologicznej
podejście, zmęczenie pracownika, ignorowanie obo-
w przypadku postępowania z chorym zakażającym).
wiÄ…zujÄ…cych zasad, nieprzestrzeganie procedur, brak
Poza wymienionymi środkami ratowników obo-
lub niewłaściwe stosowanie indywidualnych środków
wiązują ustanowione instrukcje postępowania (ob-
ochrony).
sługa sprzętu, postępowanie z osobami nietrzez
wymi,
Zdrowy rozsądek i zachowanie szczególnej ostroż-
zachowanie w przypadku ataku zwierzÄ…t, instrukcje
ności jest niezwykle ważne w sytuacjach, w których są
ppoż., itp.). W ramach działań profilaktycznych ra-
one praktycznie jedynym środkiem ochrony. Natural-
townicy kierowani sÄ… na okresowe szkolenia w zakresie
nie zdarzają się przypadki losowe w żadnym stopniu
BHP
, treningi radzenia sobie ze stresem prowadzone
niezależne od pracownika, które stanowią część zda-
przez psychologów, szczepienia ochronne i okresowe
rzeń wypadkowych niemożliwych do wyeliminowania.
badania lekarskie. Istotnym działaniem dla zapew-
Pozostaje, zatem skoncentrować się na działaniach
nienia bezpieczeństwa jest dbałość o stan techniczny
ochronnych oraz ograniczeniu wpływu czynników ry-
użytkowanego sprzętu (okresowe przeglądy i serwis
zyka pozostających pod kontrolą. Istotnym działaniem
sprzętu, ambulansów, instalacji) [4].
w takiej sytuacji jest prowadzenie systematycznych
szkoleń podnoszących kwalifikacje i wzbogacających
wiedzę. Podziękowania
Autorzy składają serdeczne podziękowania Panu Wincentemu
Środki ochronne i działania profilaktyczne
Mazurcowi  dyrektorowi Pogotowia Ratunkowego we Wroc-
Å‚awiu za pomoc okazanÄ… na etapie gromadzenia danych; za
W ratownictwie medycznym wyznawana jest bar-
udzielone informacje dotyczÄ…ce struktury i funkcjonowania
dzo ważna zasada  dobry ratownik to żywy ratownik,
firmy oraz udostępnienie danych statystycznych, dzięki którym
zatem priorytetem w podejmowanych działaniach
niniejsza praca mogła powstać.
będzie bezpieczeństwo ratownika. Czyż nie jest to
Piśmiennictwo / References
1. Ustawa z dn. 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie 6. Romanowska-Słomka I, Słomka A. Zagrożenie biologiczne
Medycznym. Dz.U. z 2006 nr 191 poz. 1410 z póz
n. zm. w służbie zdrowia. Wykazy, charakterystyka. Biblioteczka
Ośrodka Szkolenia PIP
, Wrocław, 2006.
2. http://www.grm.wroclaw.pck.org.pl/do_pobrania/klucz_
ratowniczy.pdf 7. Romanowska-SÅ‚omka I. Ocena ryzyka zawodowego ratownika
medycznego. Opinie. Rozdział 5/2.G.1. Luty 2007.
3. Ustawa z dn. 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki
zdrowotnej. Dz. U. z 1991 nr 91 poz. 408 z póz
n. zm. 8. Polska Norma PN-N-18002. Systemy zarzÄ…dzania
bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny
4. Niepublikowane materiały wewnętrzne Pogotowia
ryzyka zawodowego.
Ratunkowego we Wrocławiu.
9. Polska Norma PN-N-18001. Systemy zarzÄ…dzania
5 http://www.pogotowie-ratunkowe.pl/
bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania.