KINEZYTERAPIA
Urz dzenia do pionizacji
Pionizacja stanowi jeden z podstawowych etapów rehabilitacji, poprzedzaj c wła ciw nauk chodzenia. Dotyczy chorych
z wielu dziedzin: neurologii, traumatologii narz du ruchu i ortopedii. Stanowi wa ny element rehabilitacji pacjentów le cych.
Opiera si na jasno okre lonej metodyce. Niejednokrotnie wymaga skorzystania ze sprz tu pionizacyjnego, który dobie-
ramy indywidualnie, w zale no ci od stopnia niepełnosprawno ci pacjenta. W pracy autorzy dokonali systematycznego
przegl du metod i urz dze stosowanych w pionizacji, zwracaj c szczególn uwag na ich wła ciwy dobór.
ionizacja stanowi jeden z etapów nudnościami itp.). W razie zaobserwowania żyska wyposażony jest w stabilizatory stóp
Ppowrotu pacjenta do zdrowia, po- objawów hipotonii ortostatycznej (wynikają- i kolan oraz peloty biodrową i piersiową.
przedzając właściwą naukę chodzenia. cej z przemieszczenia się krwi do niżej leżą- Wyposażenie standardowe to stolik z re-
Ma ona zarówno znaczenie lecznicze, jak cych części ciała), należy powrócić do kąta gulacją wysokości, 4 skrętne koła  każde
i profilaktyczne. Polega na stopniowym pochylenia leżyska, przy którym objawy te z nich posiada hamulec oraz tylne uchwy-
przystosowaniu pacjenta do pozycji piono- nie występowały (niekiedy sytuacji tej może ty ułatwiające manewrowanie. Może być
wej. Zdolność adaptacji do pozycji stojącej zapobiegać założenie choremu pończoch używany zarówno w rehabilitacji domo-
uzależniona jest m.in. od czasu przebywa- elastycznych lub owinięcie kończyn dolnych wej, jak i na oddziałach szpitalnych czy
nia pacjenta w pozycji poziomej, wieku, bandażem elastycznym). też w domach opieki społecznej.
wydolności organizmu, chorób towarzy- Różnorodność zaopatrzenia rehabilita-
szących oraz stanu psychicznego chorego. cyjnego nastręcza często wielu trudności, Pionizator statyczno-dynamiczny (typu
Wymaga indywidualnej pracy z pacjentem jeżeli chodzi o dobór sprzętu odpowiada- paramobil) łączy w sobie funkcje pioniza-
(w oparciu o pełną metodykę). Rozpoczyna jącego naszym potrzebom. Decyzję o za- tora statycznego oraz dynamicznego.
się zwykle od uniesienia głowy, następnie kupie pionizatorów powinno poprzedzać
pozycji półsiedzącej o różnym kącie na- określenie zakresu funkcji, do jakich Pionizatory dynamiczne
chylenia tułowia, stopniowo przechodzi będziemy stosować urządzenie, oraz dla Pionizatory dynamiczne cechuje przewa-
się do siadu płaskiego (podpartego, potem jakich pacjentów przeznaczony ma być ga funkcji nauki chodu nad pionizacją,
bez podparcia). Następny etap to siad ze sprzęt przez nas zakupiony. Sprzęt do pio- stanowią one doskonałą pomoc dla osób
spuszczonymi nogami (w podparciu i bez) nizacji możemy podzielić w oparciu o jego wcześniej pionizowanych przy pomocy
oraz kolejno stanie przy łóżku  z podpar- funkcję na: statyczny, dynamiczny. pionizatorów statycznych. Umożliwiają
ciem i bez podparcia. Gdy naszym celem jest jedynie bierna pio- pionizację osób z niedowładami kończyn
Niejednokrotnie konieczne jest korzystanie nizacja pacjenta i utrzymanie tej postawy, dolnych oraz tułowia; pomagają w rehabi-
ze sprzętu do pionizacji. Wtedy zwykle korzystamy z pionizatorów statycznych litacji, umożliwiając pacjentowi przyjęcie
zaczynamy od pochylenia stołu (łóżka) (łóżka pionizacyjne, parapiony czy para- pozycji stojącej i samodzielne chodzenie.
pionizacyjnego pod kątem około 30 stopni, podia statyczne). Jeśli oprócz pionizacji Charakteryzują się dość stabilną konstruk-
stopniowo zwiększając stopień pochylenia, zależy nam również na możliwości poru- cją, posiadają podwieszaną uprząż mied-
w zależności od stopnia stabilności kręgo- szania się chorego z niedowładem kończyn niczną zabezpieczającą pacjenta przed
słupa oraz samopoczucia chorego. Zwięk- dolnych, zastosowanie mają pionizatory upadkiem, separator kończyn dolnych (uży-
szanie kąta pochylenia leżyska wymaga dynamiczne. W niniejszym opracowaniu wany w przypadku krzyżowania stóp przez
zabezpieczenia chorego pasami stabiliza- zajmiemy się przeglądem różnorodnych pacjenta), składaną konstrukcję nośną z ko-
cyjnymi na wysokości stawów kolanowych rozwiązań technicznych w urządzeniach łami jezdnymi wyposażonymi w hamulce
i miednicy (stawów biodrowych) oraz pionizacyjnych. oraz obejmę piersiową i biodrową.
trzeciego zabezpieczenia na wysokości
klatki piersiowej (na tyle luz
no, aby nie Pionizatory statyczne Parapodium dynamiczne
upośledzać czynności oddechowych cho- Stoły pionizacyjne Jest urządzeniem z pogranicza aparatu
rego). Stopy pacjenta przylegają płasko do Stosowane są u chorych z największymi i ortezy, napędzanym siłą wynikającą
podnóżka. Gdy osiągniemy kąt pionizacji dysfunkcjami, przeważnie na początku z przemieszczania środka ciężkości.
około 70-80 stopni (a chory zaadaptował się procesu pionizacji. Charakteryzują się Wyposażone jest w mechanizm, który
do tej pozycji  toleruje ją przez godzinę),  lekką lub bardzo stabilną konstrukcją dzięki przemieszczeniom osi i ciężaru ciała
możemy przejść do przystosowywania krzyżakową (duża, stabilna konstrukcja pozwala poruszać się temu urządzeniu
pacjenta do pozycji siedzącej. prostokątna). Regulacja wysokości może wraz z użytkownikiem. Ma zastosowanie
Ogromnie ważny jest aspekt monitorowania być ręczna, elektryczna (sterowanie z pi- we wszelkich zaburzeniach związanych
parametrów takich jak tętno i ciśnienie tętni- lota ręcznego) lub hydrauliczna. Zakres z niemożnością pionizacji i poruszania
cze oraz uważna obserwacja reakcji chorego regulacji wysokości wynosi przeważnie od się. Jest urządzeniem rehabilitacyjnym
podczas pionizacji. Przystosowanie układu 50 do 200 cm, stoły są zazwyczaj przysto- oraz użytkowym, szczególnie przydatnym
krążenia następuje na drodze odruchowej sowane do obciążeń rzędu 150 kg. Zakres w paraplegiach, przepuklinach oponowo-
(receptory łuku aorty, zatok szyjnych, PP kąta pionizacji wynosi od 30 do 90 stopni. -rdzeniowych oraz mózgowym porażeniu
itp.), podczas długotrwałego unieruchomie- Większość modeli daje możliwość szybkie- dziecięcym.
nia dochodzi do upośledzenia tej reakcji go opuszczania leżyska.
odruchowej, przez co nagła zmiana pozycji Parapodium siadające
wiąże się z wieloma objawami (spadkiem Pionizator statyczny (typu parapion) Jest to urządzenie medyczne z pogra-
ciśnienia tętniczego, zaburzeniami świa- Umożliwia pionizację osób z niedowładami nicza aparatu i ortezy, napędzane siłą
domości, widzenia, złym samopoczuciem, kończyn dolnych oraz tułowia, zamiast le- wynikającą z przemieszczania środka
14 REHABILITACJA W PRAKTYCE 3/2006
KINEZYTERAPIA
ciężkości. Specjalny system umożliwia Refundacja NFZ od etiologii schorzenia, np. na oddziałach
płynne przechodzenie z pozycji stojącej do Pionizatory, jako indywidualne przedmioty neurologicznych czy rehabilitacji neuro-
siedzącej i z pozycji siedzącej do stojącej pionizujące (oznaczone kodem 9195.03), są logicznej sprzęt do pionizacji ma przede
(siłowniki gazowe). Przeznaczone jest dla refundowane przez NFZ raz na 4 lata. Limit wszystkim zastosowanie u chorych z uszko-
wszystkich pacjentów w zaawansowanym refundacji wynosi do 3000 zł (w wielu przy- dzeniem rdzenia kręgowego (niezależnie od
procesie pionizacji, zwłaszcza chorych padkach jest to całkowity koszt pionizato- etiologii  guz, uraz czy udar), z dysfunkcja-
z paraplegią. Nie nadaje się do stosowania ra), z przeznaczeniem dla rozległych pora- mi pnia mózgu dającymi obustronne niedo-
w mózgowym porażeniu dziecięcym oraz żeń i niedowładów kończyn oraz tułowia. włady. W większości przypadków  chorzy
przy utrwalonych przykurczach. Lekarzami uprawnionymi do wystawiania neurologiczni to pacjenci po przebytym
zapotrzebowania są ortopeda, neurolog udarze mózgu. Ich pionizacja odbywa się
Sprz t dla dzieci oraz lekarz rehabilitacji medycznej. przede wszystkim  siłami fizjoterapeuty ,
Większość omawianego wcześniej sprzętu Po otrzymaniu od specjalisty zlecenia na w trakcie zajęć indywidualnych.
proponowana jest również w rozmiarach zaopatrzenie ortopedyczne z podpisanym Przedstawione w opracowaniu rozwiązania
dla dzieci. Ponadto dla dzieci młodszych (przez ww. specjalistę i/lub rehabilitanta technologiczne oraz przykłady urządzeń
(głównie z MPD) większość producen- prowadzącego) oświadczeniem o przeszko- pionizacyjnych to jedynie próbka sprzętu słu-
tów proponuje pionizatory o estetyce leniu pacjenta w zakresie korzystania z in- żącego pionizacji pacjentów. Tajemnicą nie
zachęcającej do zabawy i rehabilitacji, dywidualnego przedmiotu pionizującego, powinno być dla nikogo to, że wybór sprzętu
przypominające zwierzątka (konik, kotek) chory (lub osoba przez niego upoważniona) jest w wielu przypadkach podyktowany moż-
i w barwnej kolorystyce. zgłasza się do oddziału wojewódzkiego liwościami finansowymi. Tak więc decyzja
Większość pionizatorów przygotowanych NFZ, gdzie potwierdza wniosek. o zakupie urządzeń rehabilitacyjnych powin-
jest w dwóch rozmiarach: dla dzieci Następnie udaje się do sklepu ze sprzętem na być poprzedzona rozważeniem zakresu
w wieku od 9 miesięcy do 4 lat (rozmiar I), rehabilitacyjnym realizującym zlecenia NFZ uszkodzeń (stopnia ciężkości) u pacjentów,
od 4 do 11 lat (rozmiar II) oraz przezna- i albo uzyskuje sprzęt bezpłatnie (jeśli cena którymi będziemy się opiekować. Pozwoli
czone zarówno dla dzieci wiotkich, jak wybranego produktu równa się limitowi), to na optymalne wykorzystanie środków
i ze wzmożonym napięciem. Pionizatory albo dopłaca różnicę między ww. kwotami. finansowych, którymi dysponujemy.
(parapodia statyczne) pozwalają na samo- Istnieje również możliwość dofinansowania
dzielne (z nadzorem) stanie w urządzeniu. różnicy przez PCPR (po uprzednim złożeniu LEK. MARTA GIERASIMIUK, DR MED. JACEK ZABORSKI
W standardowym wyposażeniu znajduje wymaganych dokumentów). Oddział Neurologii z Pododdziałem
się regulowany blat stolika oraz skrętne Rehabilitacji Neurologicznej
kółka. Nazwy zwykle określają, dla jakiego Podsumowanie Mi dzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie
przedziału wiekowego przeznaczone są Stosowanie sprzętu pionizacyjnego, jak
urządzenia. i jego rodzaj są w znacznym stopniu zależne Piśmiennictwo u autorów i w  RwP+
15
REHABILITACJA W PRAKTYCE 3/2006
Piśmiennictwo:
1. Dega W., Milanowska K. (red.): Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 1993.
2. Dega W., Senger A. (red.): Ortopedia i rehabilitacja. PZWL, Warszawa 1996.
3. Kwolek A. (red.): Rehabilitacja medyczna. Wyd. Urban & Partner, Wrocław, 2003.
4. Nowotny J. (red.): Podstawy fizjoterapii. Wyd. KASPER, Kraków, 2004.
5. Zembaty A. (red.) : Kinezyterapia. Zarys podstaw teoretycznych i diagnostyka kinezyterapii.
Wyd.  Kasper , Kraków, 2002.