WYKA
AD II
Rozwój ruchowy dziecka
" Zmiana postawy ciała
" Rozwój lokomocji
" Rozwój manipulacji
Rozwój procesów poznawczych dziecka
" Wrażenia i spostrzeżenia
" Uwaga i pamięć
" Okresy rozwoju poznawczego wg. Piageta
Rozwój ruchowy
Odruchy typowe tylko dla noworodków lub/i
niemowląt
" odruch Babińskiego  przy drażnieniu spodniej strony stopy dziecka
następuje podniesienie dużego palca; utrzymanie się tego odruchu w
drugim półroczu wskazuje na nieprawidłowe funkcjonowanie
ośrodkowego układu nerwowego
" odruch toniczno  szyjny  związany z charakterystyczną
asymetryczną postawą noworodka; przy odwróceniu głowy następuje
prostowanie kończyny po stronie skierowania głowy i kurczenie ręki po
stronie przeciwległej
" odruch Moro  podniesienie rąk i przyciągnięcie ich do ciała w geście
obejmowania
" odruch chwytny  zdolność silnego zaciśnięcia dłoni na danym
przedmiocie i trzymanie go
" odruch marszu automatycznego  rytmiczne ruchy przypominające
chodzenie przy zetknięciu stóp z podłożem
Rozwój ruchowy
Odruchy występujące u noworodka i człowieka
dorosłego
" odruch z
renicowy  zwężanie się z
renicy pod wpływem
światła
" odruch mrugania  próba dotknięcia rogówki oka wiąże się z
zamknięciem powieki
" odruch ssania - pojawia się przy drażnieniu ust (bodziec
dotykowy), ułożeniu w pozycji przygotowującej do karmienia
(bodziec kinestetyczny), a następnie na widok piersi matki
(bodziec wzrokowy)
" odruch połykania
" odruch wydalania
Rozwój ruchowy
Rozwój ruchowy, zwłaszcza w początkowych fazach staje się miarą
dojrzewania układu nerwowego. Zależności te pomiędzy nabywaniem
przez dziecko nowych umiejętności a rozwojem ośrodkowego układu
nerwowego dobrze oddaje termin
rozwój psychoruchowy.
Warto też zaznaczyć, że zmiany w zakresie motoryki następują zgodnie z
prawami rozwojowymi:
" cefalokaudalnym  najpierw rozwija się obszar głowy (możliwe są
ruchy gałek ocznych, dowolne ruchy głowy), póz
niej tułowia (ruchy rąk,
tułowia), a następnie kończyn dolnych (chodzenie)
" proksymodystalnym  zmiany następują w kierunku od osi podłużnej
ciała na boki, szybciej rozwijają się mięśnie usytuowane w pobliżu
kręgosłupa, póz
niej mięśnie kończyn górnych
" łokciowo  promieniowym  palce dłoni nabierają sprawności od
małego palca piątego do kciuka.
Rozwój ruchowy
Postawa ciała
" w 2 miesiącu na brzuchu unosi głowę, wsparte na
rękach unosi klatkę piersiową
" w 3 miesiącu uniesione do pionu, trzyma głowę
prosto,
" w 5 lub 6 miesiącu posadzone lub podciągnięte
siedzi,
" w 8 miesiącu bez pomocy siada i siedzi,
" w 10 miesiącu życia stoi z oparciem,
" w 11 miesiącu stoi bez oparcia.
Rozwój ruchowy- Lokomocja
3 miesiąc: obrót w pozycji leżącej, z pleców na bok
5 miesiąc: obrót z brzucha na plecy
6 miesiąc: z pleców na brzuch
8 miesiąc: pełza
10 lub 11 miesiąc: raczkuje
12 lub 13 miesiąc: chodzi.
15 miesiąc: wchodzi po schodach na czworakach,
samodzielnie chodzi (upada rzadko);
18 miesiąc: ciągnie zabawki na sznurku, wchodzi po
schodach z pomocą osoby dorosłej;
24 miesiące: wydłuża się krok, poprawia się koordynacja ruchów, zanikają
ruchy zbędne, podczas chodzenia, nogi unoszone są niżej.
25-30 miesiąc: schodzi po schodach bez poręczy (stawia nogi
naprzemiennie), skacze, biega;
36 miesiąc: jazda na trójkołowym rowerku, stawanie na palcach;
W dalszym rozwoju: koordynacja ruchów, precyzja, rozwój
indywidualnych zdolności ruchowych
Rozwój ruchowy
Zmiany w zakresie umiejętności dowolnego chwytania i manipulacji
chwyt prosty dziecko chwyta przedmiot całą dłonią od góry, wyciąga ku niemu
obie ręce, potrafi poruszać stawem barkowym 4  5 miesiąc
chwyt dłoniowo - łokciowy niemowlę sięga po przedmiot całą dłonią z
wyłączeniem kciuka, wykorzystuje jedną rękę, potrafi poruszać stawem
łokciowym 5  6 miesiąc
chwyt nożycowy przy chwycie kciuk jest przywiedziony do pozostałych palców,
zaznacza się przewaga jednej ręki, następuje pochylenie ciała w kierunku celu
6  8 miesiąc
chwyt pęsetkowy przeciwstawne ustawienie palca wskazującego i kciuka,
wykorzystywanie opuszków palców, umiejętność jednoczesnego chwytania kilku
przedmiotów z wykorzystaniem obu rąk, uruchomienie stawu nadgarstka,
zbliżanie się w kierunku przedmiotu 6  9 miesiąc
Rozwój ruchowy
Zmiany w zakresie umiejętności dowolnego chwytania i
manipulacji
Najpierw manipulacja niespecyficzna (jeden schemat chwytania stosowany do
wszystkich obiektów), pod koniec niemowlęctwa specyficzna
(zróżnicowane schematy czynności, w zależności od obiektu - turla piłkę,
klocki wkłada do pojemnika.
Kolejnym aspektem rozwoju manipulacji jest
koordynacja wzrokowo  ruchowa.
Sięganie po przedmiot występuje od 4 miesiąca życia.
Od tej chwili niemowlę uczy się też przekładania przedmiotów
z jednej do drugiej ręki. Potrafi trzymać kilka przedmiotów
jednocześnie. Wszystko odbywa się pod kontrolą wzroku.
Percepcja czyli wrażenia i spostrzeżenia
Każdy akt percepcji składa się z dwóch faz -
inicjującej (pobudzenie jednostki przez bodziec) i
finalizującej (wygasanie pobudzenia wskutek
osiągnięcia efektu poznawczego).
Rozwój spostrzegania przebiega w trzech etapach:
1) monosensorycznym pierwotnym,
2) polisensorycznym,
3) monosensorycznym wtórnym.
Stefan Szuman
Percepcja  orientacja w czasie
Kierunki zmian:
" Od dużych przedziałów czasowych do małych:
pory roku, pory dnia, godziny
" Przeciwieństwa: lato  zima, dzień  noc
Przejawy orientacji w czasie:
" Kolejność zdarzeń
" Przewidywanie zdarzeń
" Określanie czasu trwania
" Używanie określeń czasowych
PROCESY POZNAWCZE: Pamięć i uwaga
UWAGA: kierunki zmian
" Od mimowolnej do dowolnej
" Od krótkotrwałej do długotrwałej
" Od rozproszonej do podzielnej
PAMI
Ć: kierunki zmian
" Od sensorycznej i krótkotrwałej do długotrwałej
" Od mechanicznej do logicznej
" Od mimowolnej do dowolnej
" Wzrost gotowości pamięci ( przypominania)
" Wzrost zakresu i pojemności pamięci
" Spowolnienie w wieku starzenia się
Stadia rozwoju poznawczego
wg. Piageta
" Inteligencja senso-motoryczna (0 - 2 lata)
" Inteligencja przedoperacyjna ( 2- 6 lat)
" Operacje konkretne (6 -12 lat)
" Operacje formalnych (powyżej 12 lat)
Stadium inteligencji sensoryczno-motorycznej-
inteligencja praktyczna 0  2 lata
Podstawowe metody utrwalania nowych umiejętności:
- powtarzanie reakcji,
- powtarzanie reakcji w odpowiedzi na inne niż pierwotny bodz
ce,
- różnicowanie reakcji zależnie od kontekstu.
Charakterystyka stadium:
uczenie się poprzez bezpośrednie doświadczenie, ćwiczenie odruchów i
manipulacji podtrzymujących lub powtarzających interesujące dziecko
doznania: zachowanie egocentryczne, początki intencjonalnego, uczenie
się metodą prób i błędów, pod koniec  użycie symboli jako reprezentacji
przedmiotów i zdarzeń.
Główne osiągnięcia: pojęcie stałości, obiektywności przedmiotu;
dostrzeganie związku między działaniem i jego następstwami
Okres inteligencji sensoryczno-motorycznej -
różnicowanie schematów czynności
Trzy rodzaje asymilacji:
" - asymilacja funkcjonalna - powstanie schematów funkcjonalnych klas
przedmiotów (te są do turlania, a te do rzucania);
" - asymilacja uogólniająca - myślenie magiczno-zjawiskowe (dziecko nie dostrzega
związków przyczynowo-skutkowych); dostrzega związki między zdarzeniami i przyjemnymi
doznaniami; dziecko uczy się wywoływać interesujące zjawiska;
" - asymilacja różnicująca - odkrywanie relacji między elementem oznaczającym i
oznaczanym (ułożenie do karmienia oznacza karmienie); następuje zmiana elementów
oznaczających - nie są już związane z ciałem dziecka, ale z przedmiotami i zachowaniami
innych; zmieniają się strategie rozwiązywania problemów.
Koniec etapu inteligencji sensoryczno-motorycznej oznacza pojawienie się nowej formy
inteligencji, opartej na umysłowych obrazach obiektów i zdarzeń warunkującej rozwój
funkcji symbolicznej, czyli umiejętności określania obiektów nieobecnych przy pomocy
symboli i znaków; objawy: opanowanie mowy, zabawa symboliczna, naśladownictwo
odróżnicowane (wzoru), pierwotne wyobrażenia.
Stadium inteligencji przedoperacyjnej
- myślenie oparte na zdarzeniach od 2 do 6 lat
Myślenie konkretno  obrazowe ( wyobrażeniowe )
za pomocą obrazów, intuicyjne i impulsywne
Charakterystyka stadium:celowe eksperymentowanie na
przedmiotach, coraz bardziej świadome planowanie działań oparte
na reprezentacjach przedmiotów, stopniowe uwewnętrznianie
działań, przyswajanie znaków i symboli, rozwój pojęć, stopniowe
przejście do myślenia.
Główne osiągnięcia: czynności symboliczne wraz z mową,
interioryzacja  czyli przekształcenie czynności faktycznych w
umysłowe, której przejawami są: odroczone naśladownictwo,
zabawa symboliczna,wyobrażanie sobie, czyli wywoływanie
obrazów umysłowych, mowa wewnętrzna, początki antycypacji
przyszłosci.
Stadium inteligencji przedoperacyjnej
- myślenie oparte na zdarzeniach od 2 do 6 lat
Najważniejsze cechy rozumowania:
" Nieodwracalność ( brak zdolności przekształceń)
" Egocentryzm
" Centracja
" Animizn
" Artyficjalizm
" Antropomorfizm
Stadium operacji konkretnych 
myślenie słowno  logiczne 7  11 lat
Charakterystyka stadium:
Dziecko potrafi dokonywać operacji umysłowych, ale brak jeszcze
rozumowania abstrakcyjnego.
Początkowo reprezentacje przedmiotów dotyczą teraz
niejszości, a z czasem
- przeszłości i przyszłości.
Ograniczenie myślenia do symboli konkretnych.
Myślenie dziecka ma charakter obrazowy i cechuje się nieodwracalnością.
Główne osiągnięcia:
Decentracja - uwzględnienie wszystkich cech obiektu.
Pojęcie stałości objętości, masy, ilości. W tym stadium dzieci rozwijają też
pojęcie stałości powierzchni, liczby i kształtu.
Rozumienie relacji
Możliwość dokonywania kategoryzacji.
Stadium operacji formalnych
myślenie hipotetyczno - dedukcyjne
od 12 lat
Charakterystyka stadium:
Myślenie staje się abstrakcyjne i dojrzałe. Młodzież zaczyna stawiać pytania
o prawdę i sprawiedliwość. Młodzi nakładają posiadane struktury wiedzy
na zadanie, zaczynając od szerokich kategorii, a następnie formułując i
sprawdzając hipotezy w świetle posiadanej wiedzy o kategoriach i
relacjach.
Operacje formalne są operacjami zdaniowymi, zatem do ich tworzenia
konieczne jest użycie języka.
Główne osiągnięcia:
Myślenie abstrakcyjne i hipotetyczno  dedukcyjne, które można przerwać,
uzupełnić, podjąć na nowo i odwrócić, logika zdań, dominacja inteligencji
werbalnej.