ANATOMIA PRAWIDA
OWA CZA
OWIEKA
Z ELEMENTAMI ANATOMII TOPOGRAFICZNEJ
Program nauczania
Kości i ich połączenia
- Podstawowe terminy i pojęcia anatomiczne. Anatomia dynamiczna kręgosłupa jako
szkieletu osiowego, połączenia stawowe i więzadła kręgosłupa i klatki piersiowej.
- Osteologia ogólna kończyn, syndesmologia i dynamika ruchów w większych stawach.
Sklepienie stopy podłużne i poprzeczne. Różnice płciowe układu kostnego ze szczególnym
uwzględnieniem miednicy, jej płaszczyzn i wymiarów.
- Czaszka i budowa jej części składowych. Miejsca najsłabsze podstawy czaszki. Jama
nosowa i zatoki przynosowe, ich ujścia. Układ kostny i stawowy związany z narządem żucia.
- Topografia dołów i jam czaszki - naturalne połączenia między nimi.
- Identyfikacja struktur anatomicznych w jamie czaszki na modelach, schematach oraz
obrazach przyżyciowych.
Ośrodkowy układ nerwowy (oun)
- Ogólny podział oun. Kresomózgowie: ukształtowanie i podział kory. Lokalizacja
czynnościowa w korze mózgu. Jądra podstawne, istota biała półkul. Komory boczne mózgu.
Układ węchowy.
- Międzymózgowie: budowa wzgórza. Połączenia kory ze wzgórzem i podwzgórzem.
Funkcja i lokalizacja czynnościowa we wzgórzu. Podwzgórze. Układ limbiczny.
- Ogólna budowa pnia mózgu; rozmieszczenie istoty szarej i białej. Móżdżek.
- Rdzeń kręgowy: ogólna budowa. Przebieg długich dróg pnia mózgu i rdzenia
kręgowego, drogi wstępujące i zstępujące.
- Opony i naczynia mózgowia i rdzenia kręgowego. Przestrzenie oponowe czaszki
w aspekcie krwotoków pourazowych. Topografia układu komorowego, krążenie płynu
mózgowo-rdzeniowego. Miejsca pobierania płynu mózgowo-rdzeniowego.
- Układ nerwowy autonomiczny: ośrodkowy i obwodowy.
Głowa i szyja
- Okolice głowy i szyi. Mięśnie mimiczne i mięśnie żwaczowe, ich unaczynienie,
unerwienie i czynność. Warstwy tkanek miękkich, naczynia i nerwy w poszczególnych
okolicach twarzy. Trójkąty szyi i ich zawartość.
- Jama ustna - uzębienie, ślinianki.
- Jama nosowa i jej zatoki. Gardło, przestrzenie przy- i zagardłowe, migdałki.
- Krtań - jej budowa i czynność. Stosunki topograficzne narządów szyi w aspekcie
zabiegów tracheotomii i koniotomii.
- Miejsca niektórych znieczuleń przewodowych, objawy porażeń nerwów:
twarzowego, dodatkowego, podjęzykowego.
- Narząd wzroku.
- Narząd słuchu.
Narządy klatki piersiowej.
 - Okolice, punkty orientacyjne i typy budowy klatki piersiowej, sutek, mięśnie klatki
piersiowej, przepona. Podział jamy klatki piersiowej, narządy znajdujące się w śródpiersiu
przednim.
- Serce - budowa zewnętrzna i wewnętrzna. Unaczynienie serca, obszary ukrwienia
przez poszczególne tętnice wieńcowe, żyły serca, naczynia chłonne, unerwienie, układ
bodz
czo-przewodzący serca.
- Krążenie płodowe.
- Ortodiagram serca w obrazie rtg. Rzuty zastawek na przednią ścianę klatki
piersiowej, narządy śródpiersia tylnego, osierdzie.
- Budowa płuc, płaty, segmenty, oskrzela, granice płuc, unaczynienie, unerwienie.
Opłucna, jama opłucnej, granice opłucnej, zachyłki opłucnej ściennej.
- Układ chłonny /ogólna budowa/.
- Układ krążenia: - położenie niektórych naczyń w stosunku do struktur kostnych
(możliwość doraz
nego tamowania krwotoków); typowe miejsca badania tętna, pobierania dla
celów diagnostycznych krwi tętniczej lub żylnej oraz podawania iniekcji dożylnych;
anatomiczne warunki umożliwiające wytwarzanie się krążenia obocznego tętniczego
i żylnego.
Narządy jamy brzusznej i miednicy
- Części brzucha i jego okolice. Mięśniówka jamy brzusznej i miejsca zmniejszonej
oporności. Budowa anatomiczna cewy pokarmowej. Żołądek, dwunastnica, jelito cienkie,
jelito grube, wyrostek robaczkowy.
- Wątroba, pęcherzyk żółciowy, trzustka, drogi żółciowe zewnątrzwątrobowe,
śledziona, nadnercza.
- Nerki, moczowody, pęcherz moczowy, cewka moczowa męska, żeńska.
- Układ rodny: męski i żeński.
- Przebieg otrzewnej i jej zachyłków. Rozmieszczenie narządów jamy brzusznej i ich
rzuty na poszczególne okolice brzucha.
- Uwarunkowania anatomiczne dojść chirurgicznych do narządów jamy brzusznej
i miednicy.
- Narządy wyczuwalne w badaniu per rectum u kobiety i mężczyzny.
Mięśnie, naczynia i nerwy kończyn
- Okolice kończyny górnej. Ogólna charakterystyka mięśni. Grupy mięśniowe
kończyny górnej, ich unaczynienie i unerwienie oraz czynność w stosunku do poszczególnych
stawów.
- Dół pachowy i jego zawartość, topografia przebiegu naczyń i nerwów kończyny
górnej. Splot ramienny i jego nerwy.
- Stosunek do kości ramiennej nerwów: pachowego, promieniowego, łokciowego
i możliwość ich uszkodzenia przy jej złamaniach.
- Objawy porażenia ważniejszych nerwów splotu ramiennego (nn. piersiowy długi,
piersiowo-grzbietowy, promieniowy, łokciowy).
- Kanał nadgarstka - zespół cieśni.
- Grupy mięśniowe kończyn dolnych i tułowia, ich unaczynienie, unerwienie oraz
czynność w stosunku do poszczególnych stawów.
- Kanały pachwinowy i udowy, ich ograniczenia, zawartość, kanał przywodzicieli
i jego zawartość. Sploty lędz
wiowy i krzyżowy.
8
 - Stosunek n. płciowo-udowego do moczowodu (promieniowanie bólu przy kolce
nerkowej).
- Topografia nerwów: udowego i kulszowego (punkty uciskowe wzdłuż przebiegu pni
tych nerwów, objawy rozciągowe Lasequ a i Mackiewicza).
- Objawy porażenia nn.: udowego, zasłonowego, pośladkowego górnego,
piszczelowego i strzałkowego wspólnego.
Antropometria - Ćwiczenia na człowieku żywym.
Zalecane piśmiennictwo:
1. A. Bochenek, M. Reicher: Anatomia człowieka. PZWL, Warszawa, 1990
2. H. Lippert: Anatomia. PZWL, Warszawa, 1983  91
3. O Narkiewicz, M. Grzybiak: Anatomia głowy i tułowia na przekrojach
tomokomputerowych. MakMed, Gdańsk, 1992
4. W. Rohen: Zarys anatomii topograficznej. PZWL, Warszawa, 1972
5. G.H. Schumacher: Anatomia topograficzna człowieka. VOLUMED, Wrocław, 1994
6. J. Sobotta: Atlas anatomii człowieka. Urban &Partner, Wrocław, 1994
9