ANATOMIA I FIZJOLOGIA CZA
OWIEKA
ANATOMIA I FIZJOLOGIA CZA
OWIEKA
ANATOMIA I FIZJOLOGIA CZA
OWIEKA
UKA
AD NERWOWY. PERCEPCJA ZMYSA
OWA
UKA
AD NERWOWY. PERCEPCJA ZMYSA
OWA
UKA
AD NERWOWY. PERCEPCJA ZMYSA
OWA
UKA
AD NERWOWY
OBWODOWY
OBWODOWY
CENTRALNY
CENTRALNY
zwoje nerwowe
zwoje nerwowe
nerwy
mózgowie rdzeń kręgowy
BUDOWA I FUNKCJE NEURONU
Neuronami nazywamy komórki nerwowe, które charakteryzują się dużą różnorodnością kształtów i wielkości,
Neuronami nazywamy komórki nerwowe, które charakteryzują się dużą różnorodnością kształtów i wielkości,
zachowując jednak wspólne cechy takie jak:
zachowując jednak wspólne cechy takie jak:
- ciało nerwowe (perikarion) zawierające duże jądro komórkowe, siateczkę śródplazmatyczną (jej część szorstka  z
ciało nerwowe (perikarion) zawierające duże jądro komórkowe, siateczkę śródplazmatyczną (jej część szorstka
ciało nerwowe (perikarion) zawierające duże jądro komórkowe, siateczkę śródplazmatyczną (jej część szorstka
rybosomami  skupiona wokół jądra i ułożona w kilku warstwach tworzy ziarnistości Nissla), rozbudowany aparat
skupiona wokół jądra i ułożona w kilku warstwach tworzy ziarnistości Nissla), rozbudowany aparat
Golgiego oraz dużą liczbę mitochondriów.
Golgiego oraz dużą liczbę mitochondriów.
- dendryty  liczne wypustki cytoplazmatyczne, stanowiące odbiorczą część neuronu
liczne wypustki cytoplazmatyczne, stanowiące odbiorczą część neuronu
liczne wypustki cytoplazmatyczne, stanowiące odbiorczą część neuronu
- akson (neuryt)  zwykle pojedyncza długa wypustka, która rozpoczyna się od powie
zwykle pojedyncza długa wypustka, która rozpoczyna się od powie
zwykle pojedyncza długa wypustka, która rozpoczyna się od powierzchni ciała neuronu od
wzniesienia zwanego wzgórkiem aksonu i służy do transmisji informacji do dalszego końca, gdzie znajdują się
wzniesienia zwanego wzgórkiem aksonu i służy do transmisji informacji do dalszego końca, gdzie znajdują się
wzniesienia zwanego wzgórkiem aksonu i służy do transmisji informacji do dalszego końca, gdzie znajdują się
rozgałęzienia aksonu, tworzące drzewko aksonalne (telodendron)
rozgałęzienia aksonu, tworzące drzewko aksonalne (telodendron)
Funkcje neuronów:
- odbierają bodz
ce ze środowiska
- przetwarzają bodz
ce na impulsy nerwowe
warzają bodz
ce na impulsy nerwowe
- przesyłają impulsy nerwowe w celu wyzwolenia reakcji odpowiedniej do bodz
ca.
przesyłają impulsy nerwowe w celu wyzwolenia reakcji odpowiedniej do bodz
ca.
Funkcje komórek glejowych:
- pośredniczą w odżywianiu neuronów
pośredniczą w odżywianiu neuronów
- chronią neurony
- tworzą osłonki wypustek nerwowych
tworzą osłonki wypustek nerwowych
~ 43 ~
POWSTAWANIE I PRZEWODZENIE IMPULSÓW NERWOWYCH
Polaryzacja błony komórkowej polega na nierównomiernym rozmieszczeniu ładunków + i  oraz
nierównomiernym rozmieszczeniu jonów Na+ i K+ utrzymywanemu dzięki pompie sodowo-potasowej.
Impuls nerwowy to lokalny stan depolaryzacji błony komórkowej, powstały pod wpływem bodz
ca. Jest wynikiem
dyfuzji jonów Na+ do wnętrza komórki oraz jonów K+ na zewnątrz neuronu.
Zdepolaryzowana błona jest niewrażliwa (zjawisko refrakcji). Aby odbierać bodz
ce wymaga repolaryzacji, która
uwarunkowana jest działaniem pompy Na+/K+.
Cechy impulsu nerwowego:
a) powstaje pod wpływem bodz
ca co najmniej progowego
b) powstaje na zasadzie  wszystko albo nic
c) przemieszczając się po błonie komórkowej, nie zmienia wartości
d) porusza się w jednym kierunku
A
uk odruchowy to droga impulsu nerwowego od receptora do efektora
nerw nerw
bodziec RECEPTOR aferentny OŚRODEK NERWOWY EFEKTOR reakcja
eferentny
Synapsa to połączenie międzykomórkowe występujące na szlaku wędrówki impulsu nerwowego. Wyróżnia się
synapsy:
a) nerwowo-nerwowe
b) nerwowo-mięśniowe
c) nerwowo-gruczołowe.
Wędrówka impulsu nerwowego ma charakter elektryczny i/lub chemiczny.
SYNAPSA SYNAPSA
CECHA PORÓWNYWANA
CHEMICZNA ELEKTRYCZNA
obecność mediatora
wymagana zbędna
(neurotransmitera)
prędkość przekazywania
z opóz
nieniem bez opóz
nienia
impulsu nerwowego
kierunek przewodzenia
jednokierunkowo dwukierunkowo
impulsu
~ 44 ~
Mediator (transmiter)  substancja chemiczna, która:
- wydzielana jest przez komórkę presynaptyczną
- wylewana jest do szczeliny synaptycznej
- łączy się z receptorem błony postsynaptycznej
- jest rozkładana przez określony enzym
- wyzwala w błonie postsynaptycznej:
postsynaptyczny potencjał postsynaptyczny potencjał
pobudzający hamujący
(EPSP) (IPSP)
powoduje depolaryzację błony; powoduje hiperpolaryzację błony
impuls może dalej wędrować (dyfuzja Cl- do wnętrza komórki)
mediatory EPSP: mediatory IPSP:
- acetylocholina - kwas ł-aminomasłowy (GABA)
- noradrenalina - glicyna
- dopamina
- serotonina
- histamina
acetylocholina kwas ł-aminomasłowy
noradrenalina glicyna
Niezależnie od mediatorów zakończenia aksonów mogą uwalniać modulatory synaptyczne, będące biologicznie
aktywnymi peptydami. Mają one wpływ na błony pre- i postsynaptyczne, zmieniając ich właściwości (wzmacniając
lub tłumiąc działanie mediatorów).
Osobną grupę modulatorów stanowią peptydy opioidowe, do których należą enkefaliny, produkowane przez
komórki pnia mózgu, hamujące czułość synaps chemicznych.
Przybywa dowodów na to, że ośrodkowy układ nerwowy wytwarza wiele substancji endogennych, które mogą nie
tylko usuwać ból (morfinopodobne), ale także wywoływać zmiany nastroju i emocje. Grupuje je się pod nazwą
endorfin, określanych jako endogenne morfiny zmniejszające wrażliwość ośrodków bólowych.
~ 45 ~
BUDOWA I FUNKCJE CENTRALNEGO UKA
ADU NERWOWEGO
CENTRALNY UKA
AD NERWOWY
MÓZGOWIE RDZEC
KR
GOWY
PRZODOMÓZGOWIE ŚRÓDMÓZGOWIE TYA
OMÓZGOWIE
kresomózgowie międzymózgowie tyłomózgowie rdzeń
wtórne przedłużony
- kora mózgowa - podwzgórze - wzgórki czworacze - móżdżek
- jądra - wzgórze - nakrywka - most
- układ limbiczny - szyszynka
- hipokamp - przysadka mózgowa
- ciało migdałowate
- przegroda
MÓZG PIEC
MÓZGU
~ 46 ~
Funkcje poszczególnych struktur centralnego układu nerwowego
ELEMENT CENTRALNEGO UKA
ADU NERWOWEGO FUNKCJA
płaty czołowe - ośrodki ruchowe
płaty skroniowe - ośrodki słuchowe
płaty ciemieniowe - ośrodki czuciowe
płaty potyliczne - ośrodki wzrokowe
kresomózgowie
obszary kory mózgowej niemające sprecyzowanej
funkcji:
- powstawanie myśli i pojęć abstrakcyjnych
pola kojarzeniowe
- pamięć topografii miejsc
kory mózgowej
- hamowanie popędów
- integracja informacji czuciowych
- ośrodek pokarmowy
- ośrodek pragnienia
- ośrodek termoregulacyjny
- ośrodek agresji i ucieczki
międzymózgowie
- ośrodek rozrodczy
wzgórze - podkorowy ośrodek czucia
podwzgórze - naczelny gruczoł dokrewny
wzgórki czworacze
- odruchy oczu w odpowiedzi na światło
górne
śródmózgowie
wzgórki czworacze
- odruchy oczu w odpowiedzi na dz
więk
dolne
- koordynacja ruchu (napięcie mięśniowe, precyzja
móżdżek
ruchów)
ośrodki podstawowych funkcji życiowych:
- oddechowy
tyłomózgowie
- sercowy
rdzeń przedłużony - naczynioruchowy
- wymiotny
- kaszlu
- kichania itd.
- ośrodki odruchów bezwarunkowych
RDZEC
KR
GOWY
- kontrola mięśni tułowia i kończyn
Tonus  lekkie fizjologiczne napięcie mięśni szkieletowych utrzymywane
przez impulsy wytwarzane przez móżdżek
Ataksja  niezborność ruchowa, zaburzenia koordynacji pracy mięśni
szkieletowych, spowodowane uszkodzeniem móżdżku
Astenia  szybkie męczenie się mięśni, spowodowane uszkodzeniem
móżdżku
Gnozja  zdolność kory mózgowej do rozpoznawania przedmiotów i
zjawisk oraz ich oceny (uświadamiamy sobie co widzimy, trzymamy i
słyszymy)
Praksja  zdolność kory mózgowej do kierowania wykonywaniem
czynności zamierzonych i celowych, np. otwarciem książki na
odpowiedniej stronie. Kora móżdżku
~ 47 ~
MÓZGOWIE
Elementy chroniące centralny układ nerwowy:
Elementy chroniące centralny układ nerwowy:
a) elementy szkieletu
- czaszka  chroni mózgowie
- kręgosłup  chroni rdzeń kręgowy
b) opony mózgowo-rdzeniowe
c) płyn mózgowo-rdzeniowy
- wypełnia przestrzeń podpajęczynówkową oraz wnętrze cewy nerwowej
wypełnia przestrzeń podpajęczynówkową oraz wnętrze cewy nerwowej
- jest ultrafiltratem krwi (skład podobny do osocza)
jest ultrafiltratem krwi (skład podobny do osocza)
- powstaje dzięki naczyniówce komór bocznych (I, II
powstaje dzięki naczyniówce komór bocznych (I, II; patrz: rysunek poniżej)
- wypływa do przestrzeni podpajęczynówkowej w komorze IV
zynówkowej w komorze IV
Rola płynu mózgowo-rdzeniowego:
a) ochrona przed czynnikami mechanicznymi
mechanicznymi
b) amortyzacja wstrząsów powstających przy chodzeniu
cja wstrząsów powstających przy
c) utrzymywanie ciśnienia w jamie czaszki
c) utrzymywanie ciśnienia w jamie czaszki
d) pośredniczenie w wymianie substancji
d) pośredniczenie w wymianie substancji (tzw. BBB z ang. blood-brain barrier)
e) tworzenie stałego chemicznie środowiska
e) tworzenie stałego chemicznie środowiska
f) zmniejszenie ciężaru własnego
~ 48 ~
BUDOWA I FUNKCJE OBWODOWEGO UKA
ADU NERWOWEGO
Do obwodowego układu nerwowego zalicza się zwoje nerwowe i nerwy
ZWOJE NERWOWE  niewielkie skupiska ciał komórek nerwowych występujące poza istotą szarą mózgu i rdzenia
kręgowego. Zwoje dzielą się na:
a) czaszkowe
b) rdzeniowe
c) autonomiczne
NERWY  stanowią wiązki aksonów (neurytów) otoczone
błonami utworzonymi z tkanki łącznej wiotkiej. Razem z
tkanką wiotką do środka nerwu wnikają naczynia krwionośne i
limfatyczne.
Wyróżnia się nerwy:
a) czaszkowe  12 par
Rodzaj nerwu Efektory unerwione przez
Nazwa Początek włókien czuciowych
czaszkowego włókna ruchowe
węchowy (I) śluzówka węchowa nosa ------------------------------
czuciowe
wzrokowy (II) siatkówka oka ------------------------------
(aferentne)
słuchowo-równoważny (VIII) ślimak, kanały półkoliste ucha ------------------------------
mięśnie poruszające gałką
oczną, zmieniające kształt
okoruchowy (III) -----------------------------------
soczewki, regulujące
średnicę z
renicy
bloczkowy (IV) ----------------------------------- mięsień skośny oka
ruchowe
(eferentne)
odwodzący (VI) ----------------------------------- mięsień prosty oka
mięśnie ramienia, mięśnie
dodatkowy (XI) -----------------------------------
krtani
mięśnie języka, mięśnie
podjęzykowy (XII) -----------------------------------
podgnykowe
zęby, skóra twarzy, oczodoły,
trójdzielny (V) mięśnie żujące
jama ustna i nosowa
twarzowy (VII) kubki smakowe mięśnie twarzy
mieszane
kubki smakowe, błona śluzowa ślinianki przyuszne, mięśnie
językowo-gardłowy (IX)
gardła gardła
narządy wewnętrzne: płuca, serce, żołądek, jelito cienkie,
błędny (X)
żołądek, tchawica, aorta tchawica
nerwy nerwy nerwy
czuciowe ruchowe mieszane
(aferentne) (eferentne)
receptor ośrodek nerwowy ośrodek nerwowy efektor receptor ośrodek nerwowy
ośrodek nerwowy efektor
~ 49 ~
b) rdzeniowe  31 par
Nerwy rdzeniowe powstają z połączenia korzenia tylnego z korzeniem przednim. Poniżej
niowe powstają z połączenia korzenia tylnego z korzeniem przednim. Poniżej
niowe powstają z połączenia korzenia tylnego z korzeniem przednim. Poniżej tego połączenia każdy
nerw rdzeniowy rozdziela się na trzy gałęzie:
rdzeniowy rozdziela się na trzy gałęzie:
- grzbietową  obsługującą skórę i mięśnie grzbietu
obsługującą skórę i mięśnie grzbietu
- brzuszną  obsługującą skórę i mięśnie brzucha
obsługującą skórę i mięśnie brzucha
- autonomiczną  obsługującą
narządy wewnętrzne
31 par nerwów rdzeniowych składa się 8 par nerwów szyjnych, 12 par nerwów piersiowych, 5 par nerwów
31 par nerwów rdzeniowych składa się 8 par nerwów szyjnych, 12 par nerwów piersiowych, 5 par nerwów
31 par nerwów rdzeniowych składa się 8 par nerwów szyjnych, 12 par nerwów piersiowych, 5 par nerwów
lędz
wiowych, 5 par nerwów krzyżowych i 1 pary nerwów guzicznych.
, 5 par nerwów krzyżowych i 1 pary nerwów guzicznych.
~ 50 ~
AUTONOMICZNY UKA
AD NERWOWY
UKA
AD NERWOWY
UKA
AD NERWOWY
somatyczny autonomiczny
autonomiczny
odpowiada za czynności świadome odpowiada za utrzymanie dynamicznej
odpowiada za czynności świadome odpowiada za utrzymanie dynamicznej
równowagi wewnętrznej w niestabilnym
równowagi wewnętrznej w niestabilnym
środowisku
część współczulna część przywspółczulna
(sympatyczna) (parasympatyczna)
mobilizuje do większego wysiłku aktywna w standardowych
w sytuacjach stresowych sytuacjach
UKA
AD NERWOWY
CECHA
PORÓWNYWANA
SOMATYCZNY AUTONOMICZNY
AUTONOMICZNY
narządy efektorowe mięśnie szkieletowe mięśnie gładkie, mięsień serca, gruczoły
mięśnie szkieletowe mięśnie gładkie, mięsień serca, gr
obecność zwojów obecne (współczulny: pnie współczulne,
obecne (współczulny: pnie współczulne,
brak
obwodowych przywspółczulny: narządy wewnętrzne)
przywspółczulny: narządy
liczba neuronów w
1 2
drodze odśrodkowej
mediator acetylocholina (Ach) noradrenalina (NA), acetylocholina (Ach)
acetylocholina (Ach) noradrenalina (NA), acetylocholina (Ach)
typ włókien
mielinowe mielinowe i bezmielinowe
mielinowe i bezmielinowe
nerwowych
efekt pobudzenie pobudzenie / hamowanie
pobudzenie / hamowanie
~ 51 ~
Autonomiczny układ nerwowy, zwany wegetatywnym, reguluje i koordynuje funkcjonowanie narządów
wewnętrznych. Współpracując z układem somatycznym, autonomiczny układ nerwowy umożliwia adaptację
środowiska wewnętrznego organizmu do zakłóceń środowiska zewnętrznego.
KM
cz. współczulna MM cz. przywspółczulna
ŚM
M
RP
cz. szyjna
cz. piersiowa
cz. lędz
wiowa
cz. krzyżowa
cz. ogonowa
Działanie części współczulnej i przywspółczulnej autonomicznego układu nerwowego
CZ
ŚĆ
NARZ
D CZ
ŚĆ WSPÓA
CZULNA
PRZYWSPÓA
CZULNA
z
renica rozszerzenie zwężenie
wydzielanie potu na
gruczoły potowe ogólne pocenie się
dłoniach
oskrzela rozszerzenie zwężenie
serce przyspieszenie akcji zwolnienie akcji
wątroba rozkład glikogenu brak wyraz
nego efektu
rozkład tłuszczów
tkanka tłuszczowa brak reakcji
zapasowych
gruczoły ślinowe wydzielanie gęstej śliny wydzielanie wodnistej śliny
żołądek spadek motoryki wzrost motoryki
mięśnie jelita spadek perystaltyki wzrost perystaltyki
gruczoły trawienne spadek wydzielania wzrost wydzielania
trzustka
spadek wydzielania insuliny wzrost wydzielania insuliny
(wyspy Langerhansa)
~ 52 ~
RECEPTORY
Funkcją receptorów jest dostarczenie do centralnego układu nerwowego informacji o środowisku wewnętrznym i
Funkcją receptorów jest dostarczenie do centralnego układu nerwowego informacji o środowisku wewnętrznym i
Funkcją receptorów jest dostarczenie do centralnego układu nerwowego informacji o środowisku wewnętrznym i
zewnętrznym organizmu w postaci impulsu nerwowego ami nazywamy wyspecjalizowane struktury,
w postaci impulsu nerwowego. Receptorami nazywamy wyspecjalizowane struktury,
pojedyncze komórki lub zakończenia obwodowe neuronów czuciowych. Każdy receptor odbiera bodziec, który:
pojedyncze komórki lub zakończenia obwodowe neuronów czuciowych. Każdy receptor odbiera bodziec, który:
a) jest właściwy dla niego
b) ma określone natężenie (co najmniej wartość progową)
b) ma określone natężenie (co najmniej wartość progową)
RECEPTORY
wg charakteru odbieranego bodz
ca wg z
ródła pochodzenia bodz
ca
wg z
ródła pochodzenia bodz
ca
- termoreceptory  rejestracja zmian temperatury - interoreceptory 
rejestracja zmian temperatury  rejestracja zmian
- fotoreceptory  odbiór energii świetlnej w postaci zachodzących wewnątrz organizmu
odbiór energii świetlnej w postaci wewnątrz organizmu
fotonów - eksteroreceptory
eksteroreceptory  rejestracja zmian w
- mechanoreceptory  odbiór bodz
ców środowisku zewnętrznym oddziałujących
odbiór bodz
ców środowisku zewnętrznym oddziałujących
mechanicznych związanych z odkształceniem tkanki bezpośrednio na organizm
mechanicznych związanych z odkształceniem tkanki bezpośrednio na organizm
- chemoreceptory  odbiór substancji rozpuszczonych - telereceptory  reakcja na zmiany zachodzące w
odbiór substancji rozpuszczonych reakcja na zmiany zachodzące w
w ślinie, zmiany pH, zmiany stężenia płynów bardziej odległym otoczeniu
w ślinie, zmiany pH, zmiany stężenia płynów bardziej odległym otoczeniu
- nocyceptory (receptory bólowe)  odbiór bodz
ców - proprioreceptory
odbiór bodz
ców proprioreceptory  rejestracja informacji o
uszkadzających tkanki pozycji ciała i jego poszczególnych częściach
i jego poszczególnych częściach
względem otoczenia
względem otoczenia
receptory dotyku receptor ucisku
receptory dotyku receptor ucisku
receptor ciepła receptor zimna receptor bólu
receptor ciepła receptor zimna receptor bólu
~ 53 ~
NARZ
D WZROKU  OKO
Elementy chroniące oko:
- umieszczenie w oczodołach
- powieki rozprowadzające ciecz łzawą o działaniu bakteriobójczym (dzięki obecności lizozymu)
- rzęsy i brwi
- odruch z
reniczny
Droga optyczna promienia świetlnego:
- rogówka
bodziec dla ludzkiego oka:
- komora przednia
światło o długości fali
- z
renica
od 380 nm (fiolet) do 700 nm (czerwień)
- soczewka
- ciało szkliste
- plamka żółta
~ 54 ~
Receptorami odbierającymi bodz
ce świetlne są komórki światłoczułe siatkówki:
Receptorami odbierającymi bodz
ce świetlne są komórki światłoczułe siatkówki:
czopki pręciki
- występują w plamce żółtej - występują na całej siatkówce
występują w plamce żółtej występują na całej siatkówce
- 6 mln - 120 mln
- odpowiadają za widzenie - umożliwiają postrzeganie kształtu
odpowiadają za widzenie zeganie kształtu
barwne i ruchu
- barwnik: jodopsyna - barwnik: rodopsyna
barwnik: jodopsyna
światło
rodopsyna
rodopsyna
opsyna impuls nerwowy ośrodek wzrokowy
impuls nerwowy ośrodek wzrokowy
witamina A
retinen
retinen
Pod wpływem światła w komórce światłoczułej dochodzi do biochemicznych zmian. Produkty tych procesów wyzwalają
Pod wpływem światła w komórce światłoczułej dochodzi do biochemicznych zmian. Produkty tych procesów wyzwalają
Pod wpływem światła w komórce światłoczułej dochodzi do biochemicznych zmian. Produkty tych procesów wyzwalają
impuls nerwowy. Resynteza barwnika komórki światłoczułej wymaga witaminy A.
impuls nerwowy. Resynteza barwnika komórki światłoczułej wymaga witaminy A.
Prawidłowość widzenia zależy od:
a) prawidłowości budowy oka
b) ilości witaminy A
c) warunków świetlnych
d) obecności białek w komórkach światłoczułych
d) obecności białek w komórkach światłoczułych
e) aktywności ośrodka wzrokowego
Wzrok pozwala na koordynację ruchów i ich przewidywalność. Ruchy
Wzrok pozwala na koordynację ruchów i ich przewidywalność. Ruchy
fiksacyjne umożliwiają ciągłą obserwację środowiska
fiksacyjne umożliwiają ciągłą obserwację środowiska.
Człowiek widzi ostry obraz, jeśli pojawia się on z częstotliwością do 10Hz.
ek widzi ostry obraz, jeśli pojawia się on z częstotliwością do 10Hz.
A  oko prawidłowe
oko prawidłowe
B  oko krótkowzroczne
oko krótkowzroczne
C  oko dalekowzroczne
oko dalekowzroczne
~ 55 ~
UCHO  NARZ
D SA
UCHOWO-RÓWNOWAŻNY
UCHO
zewnętrzne środkowe wewnętrzne
- małżowina uszna - kosteczki słuchowe: - błędnik błoniasty:
- kanał słuchowy zewnętrzny - strzemiączko - 3 kanały półkoliste
- młoteczek (k. stawowa) - przedsionek
- kowadełko (k. kwadratowa) - ślimak
- trąbka Eustachiusza (błędnik błoniasty mieści
(łączy ucho środkowe z gardłem) się w błędniku kostnym
kości skroniowej)
błona bębenkowa błona strzemiączkowa
Droga bodz
ca przez ucho:
- wychwycenie przez małżowinę uszną
- dotarcie do błony bębenkowej zewnętrznym kanałem słuchowym
- przeniesienie i wzmocnienie (20x) drgań przez kosteczki słuchowe
- przedsionek i kanał ślimakowy
bodziec dla ludzkiego ucha:
- narząd Cortiego
fala dz
więkowa o częstotliwości
od 20Hz do 16kHz
~ 56 ~
STRES  y
RÓDA
O, SKUTKI, PROFILAKTYKA
Stres (ang. stress  nacisk, przeciążenie) to stan organizmu, w którym doszło do zaburzenia homeostazy. Pojawia się
pod wpływem stresora.
STRES
pozytywny negatywny
- mobilizuje do wykonania zadania - utrudnia realizację zadań
- prowadzi do chorób
STRES
krótkotrwały długotrwały
- mobilizacja (np. walka) - mobilizacja
- odpoczynek i satysfakcja - sytuacja krytyczna
- destrukcja: choroba i/lub śmierć
Zmiany w organizmie wywołane stresem (patrz: Praca układu hormonalnego str.62):
a) podwyższenie wydzielania adrenaliny i kortyzolu
b) przyspieszenie tętna
c) podwyższenie ciśnienia
d) rozszerzenie naczyń krwionośnych mięśni
e) zwężenie naczyń krwionośnych skóry
f) lepsze dokrwienie mózgu
g) przyspieszenie oddechu
h) podwyższenie poziomu glukozy we krwi
Poziom stresu zależy od:
a) typu osobowości
- typ A  niecierpliwość, wybujała ambicja, szybkie uleganie emocjom  mała odporność na stres
- typ B  opanowanie, spokój, nieuleganie emocjo  duża odporność na stres
b) natężenia działania stresora
c) czasu działania stresora
d) stanu zdrowia organizmu
e) współdziałania stresorów
Skutki działania długotrwałego stresu:
a) nadciśnienie tętnicze
b) miażdżyca
c) obniżenie odporności
d) zaburzenia snu
e) depresja
f) nerwica
Przeciwdziałania negatywnym skutkom stresu:
a) identyfikacja stresora
b) unikanie stresora
c) odpoczynek psychiczny, medytacja
d) rytmiczne powtarzanie określonych czynności
e) spotkania z ludz
mi, unikanie samotności
TM, � & Copyright � 2011 by Adrian Drożdż. All rights reserved
~ 57 ~