10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Wspólnik występuje ze spółki jawnej
 wypłata udziału kapitałowego
Jeżeli spółkę jawną zawarto na czas nieoznaczony, wspólnik może wypowiedzieć umowę 3. Zgodnie z umową spółki zysk jest dzielony proporcjonalnie do udziałów kapitało-
spółki na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego. Wynika to z art. 61 ż 1 Kodeksu wych.
spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r. nr 94, poz. 1037 ze zm.), zwanego dalej K.s.h. 4. Wspólnik C wypowiedział w czerwcu 2008 r. umowę spółki.
Wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej powoduje konieczność wypłaty jego udziału 5. Na dzień 31 grudnia 2008 r. spółka sporządziła roczne sprawozdanie finansowe.
kapitałowego. Ta kwestia uregulowana została w art. 65 ż 1 K.s.h. Z przepisu tego wy- Bilans po stronie aktywów i pasywów wykazywał kwotę 430.000 zł:
nika, że w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki jawnej wartość udziału kapita-
łowego wspólnika albo jego spadkobiercy oznacza się na podstawie osobnego bilansu,
Wartość Wartość
Aktywa Pasywa
uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki. W przypadku wypowiedzenia jako
w zł w zł
dzień bilansowy przyjąć należy ostatni dzień roku obrotowego, w którym upłynął termin
A. Aktywa trwałe 300.000 A. Kapitał (fundusz) własny 330.000
wypowiedzenia.
II. Rzeczowe aktywa trwałe 300.000 I. Kapitał (fundusz) podstawowy 200.000
Należy podkreślić, że bilans sporządzony w celu rozliczenia się ze wspólnikiem różni
1. Środki trwałe 300.000 VIII. Zysk (strata) netto 230.000
się w sposób zasadniczy od bilansu będącego częścią składową rocznego sprawozdania
IX. Odpisy z zysku netto w ciÄ…gu roku  100.000
finansowego. Przede wszystkim obowiązują inne zasady wyceny majątku spółki  jak
B. Aktywa obrotowe 130.000 B. ZobowiÄ…zania i rezerwy na
wskazano wcześniej, majątek ten należy wycenić według jego wartości zbywczej.
I. Zapasy (materiały) 45.000 zobowiązania 100.000
W ustawie o rachunkowości pojęcie wartości zbywczej nie występuje. Powszechnie
II. Należności krótkoterminowe 30.000 III. Zobowiązania krótkoterminowe 100.000
przyjmuje się, że jest to cena ukształtowana na dany moment przez rynek (tj. cena ryn-
III. Inwestycje krótkoterminowe 55.000
kowa). Odpowiadać jej może cena sprzedaży netto zdefiniowana w art. 28 ust. 5 ustawy
(środki pieniężne na
o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem za
rachunku bankowym)
cenę (wartość) sprzedaży netto składnika aktywów przyjmuje się możliwą do uzyskania
Razem aktywa 430.000 Razem pasywa 430.000
na dzień bilansowy cenę jego sprzedaży, bez podatku od towarów i usług i podatku akcy-
zowego, pomniejszonÄ… o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty zwiÄ…zane
z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży, a po- 6. Aktywa netto według wartości księgowej wynosiły: 330.000 zł (tj. 430.000 zł 
większoną o należną dotację przedmiotową. Przy czym, jeżeli nie jest możliwe ustalenie 100.000 zł).
ceny sprzedaży netto danego składnika aktywów, należy w inny sposób ustalić jego 7. Z wyceny przeprowadzonej przez rzeczoznawcę na dzień 31 grudnia 2008 r. wynika,
wartość godziwą na dzień bilansowy. Z kolei za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za że wartość zbywcza (rynkowa) majątku jest wyższa od wartości księgowej o 80.000 zł.
jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na Różnica ta w całości dotyczy wyceny środków trwałych, które spółka zamierza sprzedać
warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, w 2009 r.:
niepowiązanymi ze sobą stronami. a) wartość zbywcza środków trwałych wynosi: 380.000 zł,
W praktyce najczęściej wycenę majątku zleca się rzeczoznawcy  zapewnia to obiek- b) wartość księgowa (bilansowa) środków trwałych wynosi: 300.000 zł,
tywną i niezależną wycenę majątku spółki. Mogą wówczas powstać różnice między wartoś- c) różnica z wyceny (a-b) (nie podlega ujęciu w księgach) 80.000 zł.
cią poszczególnych składników majątku figurującą w księgach rachunkowych a wartością 8. Sporządzony na dzień 31 grudnia 2008 r. osobny bilans uwzględniający wartość
zbywczą. Należy pamiętać, aby różnic z wyceny nie ujmować w księgach rachunkowych. zbywczą majątku spółki, po stronie aktywów i pasywów wykazał kwotę 510.000 zł.
Będą one natomiast uwzględnione w osobnym bilansie sporządzonym w celu ustalenia
wartości udziału kapitałowego wspólnika występującego ze spółki.
Wartość Wartość
Aktywa Pasywa
Obliczony udział kapitałowy powinien być wypłacony wspólnikowi w pieniądzu.
w zł w zł
Natomiast rzeczy wniesione do spółki przez wspólnika tylko do używania zwraca się
A. Aktywa trwałe 380.000 A. Kapitał (fundusz) własny 410.000
w naturze (art. 65 ż 3 K.s.h.).
II. Rzeczowe aktywa trwałe 380.000 I. Kapitał (fundusz) podstawowy 200.000
Wartość udziału kapitałowego podlegającego wypłacie wspólnikowi zmniejszy wartość
1. Środki trwałe 380.000 VIII. Zysk (strata) netto 230.000
kapitału podstawowego spółki, ujętego na koncie 80  Kapitał podstawowy . Zapis tej ope-
IX. Odpisy z zysku netto w ciÄ…gu roku  100.000
racji w księgach rachunkowych może przebiegać następująco:
X. Różnice z wyceny majątku
 Wn konto 80  Kapitał podstawowy ,
według wartości zbywczej 80.000
 Ma konto 24  Pozostałe rozrachunki (w analityce: Rozrachunki ze wspólnikiem).
B. Aktywa obrotowe 130.000 B. ZobowiÄ…zania i rezerwy na
Ewentualna różnica między wartością księgową (bilansową) a wartością zbywczą wy-
I. Zapasy (materiały) 45.000 zobowiązania 100.000
płacanego udziału kapitałowego może zostać odniesiona na konto 82  Rozliczenie wyniku
II. Należności krótkoterminowe 30.000 III. Zobowiązania krótkoterminowe 100.000
finansowego (w analityce: Wycena udziału kapitałowego), gdzie pozostanie do czasu podję-
III. Inwestycje krótkoterminowe 55.000
cia decyzji przez wspólników o sposobie jej rozliczenia. Saldo Wn konta 82 (saldo debetowe)
(środki pieniężne na
zmniejsza kapitał własny spółki (uszczupla udziały kapitałowe poszczególnych wspólni-
rachunku bankowym
ków). Z kolei saldo Ma konta 82 (saldo kredytowe) zwiększa kapitał własny spółki.
Razem aktywa 510.000 Razem pasywa 510.000
W bilansie spółki jawnej saldo konta 82 będzie podlegało wykazaniu w pasywach w po-
zycji A.VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych. 9. Aktywa netto spółki jawnej według wartości zbywczej (rynkowej) wynoszą: 410.000 zł
Należy jeszcze dodać, że jeżeli udział kapitałowy wspólnika występującego albo spadko- (tj. 510.000 zł  100.000 zł).
biercy wspólnika przy rozliczeniu wykazuje wartość ujemną, jest on obowiązany wyrównać 10. Ustalenie wartości udziałów kapitałowych według wartości zbywczej (proporcjo-
spółce przypadającą na niego brakującą wartość. Wynika to z art. 65 ż 4 K.s.h. nalnie do posiadanych udziałów):
a) wspólnik A: (410.000 zÅ‚ × 0,25) = 102.500 zÅ‚
PrzykÅ‚ad b) wspólnik B: (410.000 zÅ‚ × 0,60) = 246.000 zÅ‚
ZaÅ‚ożenia c) wspólnik C: (410.000 zÅ‚ × 0,15) = 61.500 zÅ‚
1. Umowa spółki jawnej została zawarta na czas nieokreślony. razem 410.000 zł
2. Kapitał podstawowy spółki  zgodnie z umową spółki  wynosi 200.000 zł. Struktura 11. Wspólnicy A i B zdecydowali, że wypłacony wspólnikowi C udział kapitałowy
udziałów posiadanych przez trzech wspólników przedstawia się następująco: (61.500 zł) w części przewyższającej wartość księgową jego udziału przed wystąpieniem
 wspólnik A wpłacił 50.000 zł (posiada 25% udziałów w spółce), (30.000 zł), czyli kwota 31.500 zł, zostanie pokryta z zysku 2009 r.
 wspólnik B wpłacił 120.000 zł (posiada 60% udziałów w spółce),
 wspólnik C wpłacił 30.000 zł (posiada 15% udziałów w spółce). Dekretacja
1. PK  udział kapitałowy do zwrotu wspólnikowi C:
a) do wysokości wartości księgowej wniesionego wkładu 30.000 zł
 Wn konto 80  Kapitał podstawowy ,
b) wartość wypłaconego udziału kapitałowego przekraczająca wartość
księgową udziału przed wystąpieniem wspólnika ze spółki
(61.500 zł  30.000 zł) = 31.500 zł
 Wn konto 82  Rozliczenie wyniku finansowego
(w analityce: Wycena udziału kapitałowego),
c) kwota do wypłaty (a+b) 61.500 zł
 Ma konto 24  Pozostałe rozrachunki
(w analityce: Rozrachunki ze wspólnikiem C).
2. WB  przelew środków pieniężnych na prywatny rachunek
bankowy wspólnika: 61.500 zł
 Wn konto 24  Pozostałe rozrachunki
(w analityce: Rozrachunki ze wspólnikiem C),
 Ma konto 13  Rachunek bieżący .
Księgowania
Konto 24  Pozostałe
Konto 13  Rachunek rozrachunki (w analityce: Konto 80  Kapitał
bieżący Rozrachunki ze wspólnikiem C) podstawowy
S.p.) X 61.500 (2 2) 61.500 61.500 (1c 1a) 30.000 200.000 (S.p.
170.000 (S.k.
Konto 82  Rozliczenie wyniku
finansowego (w analityce:
Wycena udziału kapitałowego)
1b) 31.500
Ewa Gruchot
Gazeta Podatkowa nr 51 " 26.06.2008 r.