SOCJOLOGIA KULTURY  KULTUROZNAWSTWO II ROK
20.02.2013
Eksperyment psychologa S. Asch`a  polegał na namalowaniu na tablicy kilku
odcinków różnej długości x, a  b  c. odcinek c był tej samej długości co x, pozostałe nieco
krótsze, niewyraz
nie, ale różnica była zauważalna. Do Sali wprowadzano 20 osób, które
miały odpowiedzieć zgodnie z tym, co widzą  19 osób się znało  byli to studenci
psychologii  świadomi . 1 nieznajoma osoba, obca   nieświadoma . Pytanie do słuchaczy
brzmiało: który odcinek jest zbliżony do x? Odpowiedz
: c. Åšwiadomi odpowiadali  b .
Nieświadoma osoba pod wpływem grupy, chociaż wiedziała, że był to odcinek  c , pod
wpływem grupy odpowiedziała  b . Około 80% ludzi powtarzało nieprawdę przy pełnej tego
świadomości, ponieważ bało się, że inni  krzywo na nich spojrzą  konformiści.
Eksperyment dowiódł istnienia społecznego dowodu słuszności lub wywierania presji.
Socjologia  nauka pomocnicza, wykorzystywana w różnych dyscyplinach nauk społecznych.
Dobry socjolog = demaskator
1858  narodziny socjologii, August Comte (Francja). Dlaczego w tym czasie?
Rewolucja francuska i rewolucja przemysłowa = deklaracja praw człowieka  pojawia się
społeczeństwo obywatelskie  nowe spojrzenie na życie społeczne. Bezkrwawa zmiana
społeczeństwa angielskiego  przemiany gospodarcze = kapitalizm, rewolta. Wygenerowanie
społeczeństwa obywatelskiego i społeczeństwa kapitalistycznego.
August Comte  Traktat filozofii pozytywnej  pierwsze użycie słowa socjologia.
Prawo naukowe  prawo, które jest powszechne. Dlaczego w naukach społecznych tak
trudne, a wręcz niemożliwe jest stworzenie praw ogólnych?
a) Społeczeństwo jest specyficznym przedmiotem badań.
b) Grupy różnią się systemami wartości.
c) ! Samospełniające/samoobalające się proroctwo.
Heinrich Rickert, Wilhelm Dithei  przestrzenie nauk społecznych są czymś
antagonistycznym do nauk ścisłych  jako pierwsi to rozróżniają. Podstawą jest pytanie czy w
danej nauce można stworzyć prawa ogólne.
Nauki nomotetyczne  istnieje możliwość tworzenia praw ogólnych.
Nauki idiograficzne  nie istnieje możliwość tworzenia praw ogólnych.
Max Weber  Weber stawia tezę, że kierunkiem rozwoju społeczeństwa zachodniego jest odchodzenie
od tradycji i rozszerzenie obszarów, w których dominuje myślenie i działanie o charakterze racjonalnym.
Proces ten Weber określał jako odczarowywanie świata - niszczenie świata opartego na magii
Nie ma nic bardziej nieokreślonego niż kultura
KULTURA W SENSIE SOCJOLOGICZNYM
1) Poziom historyczny  historia idei
2) Podejście przedmiotowe, problemowe.
3) Ujęcie porównawcze 0 odniesienie do innych dyscyplin.
XIX wiek - pojawia siÄ™ socjologia jako dyscyplina naukowa.
Socjologiczny zamysł nad kulturą. Każde społeczeństwo posiada swoją kulturę, a socjologia
bada właśnie zjawiska społeczne.
Pierwsze subdyscypliny = socjologia religii, socjologia polityki, socjologia wsi i rolnictwa,
socjologia literatury.
Do II wojny światowej w Polsce nie funkcjonowała socjologia kultury. Jednakże kultura od
samego początku była dziedziną badań socjologii  zależności między nimi były tak duże, iż
nie wprowadzano odmiennej nazwy.
J. J. Rosseou, Levi Strauss  najwybitniejsi antropolodzy socjologiczni.
Socjologia zajmuje się badaniem własnego społeczeństwa (tego, którego członkiem jest
badacz, ale także kultury tego społeczeństwa  normy, wartości itd.).
Antropologia bada kultury i społeczeństwa wszystkie poza własną.
SOCJOLOGIA
ANTROPOLOGIA powstaje w USA i
KULTUROWA tam właśnie
prowadzi badania F.
Boas.
ANTROPOLOGIA uprawiana w
SPOA
ECZNA Wielkiej Brytanii 
Dyscypliny te sÄ…
Feizer, Morgan,
niejako  siostrzane
Taylor, Malinowski,
 podobne dziedziny, Różnice między tymi
Braun.
zakres badań dziedzinami: zakres
ETNOLOGIA  tradycja francuska 
geograficzny
strukturalizm Levi
(badanie
Straussa.
społeczeństw
Poczatkowo szkoła
pierwotnych,
Durkheim`a
piśmiennych).
(pierwszy
 dyplomowany
socjolog).
ETNOGRAFIA kultura
środkowoeuropejska
 głównie Niemcy
(myśl naukowa).
Antropologia społeczna  badanie struktur społecznych w kulturach pierwotnych dla
zdobycia/przejęcia wiedzy w koloniach.
Antropologia kulturowa  relacja między psychiką a kulturą. Podejście psychologiczne.
Inne ambicje badawcze.
Etnologia  kultura symboliczna, kultura materialna kontra kultura duchowa. Próba dotarcia
do mitu, światopoglądu, wyobraz
ni ludów odmiennych nieeuropejskich.
Etnografia  skłaniała się bardziej do kultury materialnej aniżeli kultury duchowej.
Skupienie uwagi na aspekcie przedmiotowym.
Etnografia/folklorystyka  (folklorystyka skupiała się głównie na sztuce ludowej; nazwa od
W. Thoms`a folklor = nauka ludu)  folklorystyka opierała się na opowieściach ludu.
Powstała z Niemczech. Przykładem mogą tu być  Baśnie braci Grimm. Polscy folkloryści:
O. Kolberg (świadectwo folkloru polskiego wieku XIX  zbierał utwory muzyczne).
Folkloryści  badacze kultury w sensie przedmiotowym (artyści  muzycy, literaci, malarze,
rzez
biarze itd.).
Etnografia pojawia się jako pierwsza na wyższych uczelniach w Polsce  funkcjonują do lat
60. XX wieku.
Lata 60.  pojawia siÄ™ etnologia (francuska)
Lata 80.  zaczęto wprowadzać nazwę  etnologia na uczelnie wyższe. Zainteresowanie tym,
co symbolizujÄ… przedmioty.
Lata 90.  pojawiają się w Polsce antropologia społeczna i antropologia kulturowa.
SOCJOLOGICZNA REFLEKSJA NAD KULTUR
(W POLSCE)
Kultura w aspekcie socjologicznym była rozpatrywana na gruncie wpływów
antropologicznych.
Po II wojnie światowej pojawia się nazwa  socjologia kultury  uprawiana w okresie PRL 
u (nazwa antropologia jest zakazana w tym czasie).
Można wyróżnić 3 fazy powyższego schematu:
1)Etap I silna antropologizacja  definicja antropologii;
2)Etap II  okres PRL-u;
3)Etap III powrót do antropologicznego paradygmatu rok `89.
Definicje kultury
Definicja antropologiczna  szeroka definicja kultury:
Etap I  II wojna światowa i etap III  po roku `89: jako kulturę rozumiemy uporządkowany
zespół wartości, norm, idei oraz wynikających z nich instytucji, postaw zachowań, a także
przedmiotów, które są charakterystyczne dla danej społeczności i przekazywane są w niej z
pokolenia na pokolenia. Koncepcja człowieka kulturowego.
Definicja socjologiczna  wÄ…ska definicja kultury
Etap II okres PRL-u: kultura to aktywność o charakterze autotelicznym (nakierowanym na
samego siebie), np. dzieło sztuki. Koncepcja człowieka kulturalnego. Kultura w wąskim tego
słowa znaczeniu.
06.03.2013
OD DE DO RE ANTROPOLOGIZACJI, CZYLI KRÓTKA HISTORIA SOCJOLOGII
KULTURY W POLSCE
socjologia kultury  klasyczna subdyscyplina socjologii
socjologia kultury i socjologia wsi = pierwsze zainteresowania socjologii w Polsce.
Grabski  reforma pieniężna w Polsce, ponadto socjolog wsi.
Klasyczni socjolodzy polscy = Bystroń, Czarnowski, Znaniecki, Ossowski, Hałasiński,
KÅ‚oskowska.
Socjologii kultury nie znajdziemy dziÅ›:
a)Pośród sekcji Polskiego Towarzystwa Socjologicznego.
b)Pośród zakładów i zespołów badawczych Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
c)W wielu instytucjach socjologicznych polskich uniwersytetów.
Socjologia kultury  okres PRL-u
Proces antropogenizacji
a)antropogenizacja życia społecznego;
b)antropogenizacja humanistyki;
c)antropogenizacja socjologii;
d)antropogenizacja socjologii kultury.
2 modele uprawiania refleksji socjologicznej nad kulturÄ… w Polsce
1)Socjologiczna refleksja nad kulturą po roku 1989  różnorodność kultury
społeczeństwa polskiego (wielość wzorów kulturowych). Szeroka definicja kultury.
Sięganie do teorii antropogenicznej oraz do tych teorii socjologicznych, które
wywodzą się z paradygmatu humanistycznego. Dominacja metod jakościowych.
2) Socjologiczna refleksja nad kulturÄ… w okresie PRL-u  wÄ…ska definicja kultury.
Partycypacja społeczeństwa w kulturze (w życiu kulturalnym)  klas, grup
zawodowych czy grup środowiskowych. Teoria antropogeniczna nieobecna.
Dominacja metod ilościowych.
Jedna, dwie czy trzy socjologia kultury?
*Etntologizacja socjologii kultury: & - 1945;
*Socjologia kultury: 1945  1989;
*Antropologizacja socjologii kultury: 1989 - & .
Dzieje socjologicznej refleksji nad kulturÄ….
Okres I (do 1945 r.):
Upływa pod znakiem bliskości i wzajemnego przenikania się socjologii z naukami
etnologicznymi:
*W wymiarze instytucjonalnym;
*W zakresie wspólnego przedmiotu badań (skupienie się na tematyce przemian polskiej wsi);
*Dominacja metod jakościowych i  nieufność w stosunku do metod statystycznych.
Okres II (PRL):
Upływa pod znakiem dwutorowego rozwoju badań nad kulturą, oprócz silnej tradycji
antropologicznej pojawia się drugi nurt, oparty na wąskim rozumieniu pojęcia kultury 
odchodzi on od tradycji teoretycznej nauk etnologicznych.
Okres III (po 1989 r.):
Jest to czas re  antropologizacji.
SPOA
ECZNA GENEZA SZTUKI (w jaki sposób społeczeństwo kształtuje swoją sztukę?)
Przedmiotem badań socjologii jest fakt społecznych . Fakt społeczny musi mieć
charakter zewnętrzny, powszechny, przymusowy.
Okresy kształtowania się sztuki
*Prehistoria, czyli magiczna moc sztuki.
*Starożytność, czyli między sztuką a propagandą.
*Åšredniowiecze, czyli sztuka chwali Pana.
*Renesans, apoteoza człowieka.
*Quattrocento, czyli jak chwalenie Boga przegrywa z apoteozą człowieka.
*Jan Vermeer i codzienność.
*Romantyzm.
*Realizm  naturalizm  akademizm  symbolizm.
*Modernizm.
*Impresjonizm i symbolizm  ucieczka od (społecznych) problemów.
Kontrola społeczna
Socjalizacja  uspołecznienie, akulturacja; proces, w którym jednostki nabywają normy
zachowań oraz wartości panujące w danej grupie. Zazwyczaj proces ten jest nieplanowany.
Struktura społeczna a kultura
Struktura społeczna  elementy (jednostki i grupy ludzi) oraz relacje występujące między
nimi.
STRUKTURA SPOA
ECZNA
Formalna nieformalna
Prosta (jednostki) złożona (grupy)
Zróżnicowanie społeczna  cechy społecznie istotne, np. zawód wykształcenie, prestiż,
władza itd. Te, które wyznaczają miejsce jednostki w strukturze społecznej.
Nierówności społeczne  pojawiają się gdy ludzie w jakimś społeczeństw różnią się stopniem
zaspokojenia swoich potrzeb zwłaszcza w kontekście zróżnicowania społecznego.
Stratyfikacja społeczne  (uwarstwienie)  struktura o charakterze hierarchicznym.
P. Bourdieu  koncepcja habitusu  teoria kapitałów = 3 typy:
a) kapitał ekonomiczny;
b) kapitał społeczny (wiedza, umiejętności, kompetencje, smak, gust, przekonania itd.);
c) kapitał symboliczny (suma wcześniej wymienionych).
17.04.2013
UCZESTNICTWO W KULTURZE
Lata 50. (PRL) pojawia siÄ™ termin uczestnictwo w kulturze.
Kultura wysoka (kultura elit) i kultura niższa (kultura mas)
Nastąpiły badania uczestnictwa w kulturze. Celem badań miało być tworzenie się,
rozwój, a także percepcja kultury socjalistycznej. Przyczyniło się to do likwidacji
analfabetyzmu w Polsce.
Po II wojnie światowej władzę przejął Gomułka, a po nim Bierut  wprowadzenie
nowego porządku władzy, porządku społecznego, nowa forma władzy.
Paz
dziernik `56 po śmierci Bieruta wraca do władzy Gomułka i trwa  odwilż .
Następuje wiele zmian, również w świecie naukowym. Odwilż ta nie trwa długo. Rodzą się na
nowo nauki społeczne (dotąd nie wykładano socjologii na uniwersytetach zawieszono ją jako
kierunek studiów). Nowa tendencja w badaniach socjologicznych. Socjologia przybiera inny
kształt niż po II wojnie światowej.
Idea Ketmana   zdrada z przymrużeniem oka
Zdefiniowanie kultury w sposób wąski (kultura to ta przestrzeń życia, w której ludzie
tworzÄ… sztukÄ™ i jÄ… odbierajÄ…).
Badania uczestnictwa w kulturze opierały się na takich działaniach jak np. badanie liczby
osób uczestniczących w przedstawieniach teatralnych.
A.KÅ‚oskowska   kultura masowa
Główny cel: badania recepcji kultury socjalistycznej, która ma wypełniać polskie
społeczeństwo.
Na świecie również badano uczestnictwo w kulturze, jednak było ono tylko jednym z wielu
nurtów kierunku. W Polsce nurt ten zdominował badania.
Badania cechowała metoda ilościowa, metoda sondażowa. Wiązało się to z rozwojem tych
metod.
W Europie zachodniej pojawił się kapitalizm z nowym podejściem do uczestnictwa w
kulturze.
Weber   Etyka protestancka a duch kapitalizmu
Kalwini  Europa XVIII/XIX wiek  życie w ascezie.
Społeczeństwo przemysłowe  XVIII/XIX wiek  początki globalizacji, l.60. produkcja na
skalę masową, kapitał, pieniądz, fabryka. Sztuka traktowana jako produkt. Sztuka zaczyna
być sztuką masową.
Społeczeństwo poprzemysłowe (postmodernistyczne)  społeczeństwo globalnej wioski.
Odchodzi od produkcji (produkcja przeniesiona do Chin).
Konsumpcja *
Turbokapitalizm  społeczeństwo czy państwa istnieją dla zysku, nie odwrotnie zysk dla
społeczeństwa jak miało to miejsce w pierwotnym kapitalizmie. Państwa są fikcją, ponieważ
biznes jest ponadnarodowy. => deregulacja, prywatyzacja, globalizacja.
Z. Baumann  czy żyjemy by konsumować, czy konsumujemy by żyć?
Konsumpcjonizm  nie uczestniczymy w kulturze lecz jÄ… konsumujemy, nieuzasadniona
realną potrzebą konsumpcja dóbr różnego rodzaju. Wolność we współczesnym świecie jest
zawarta w konsumpcjonizmie.
Historia społeczna sztuki, czyli o tym, że sztuka to nie tylko dzieło, artysta i publiczność.
A.Bart nowy podział społeczny:
Netokracja (arystokracja sieci) Konsumtariat
Ludzie, którzy mają szerokie horyzonty, Osoby żyjące w świecie konsumpcji kultury.
cechuje ich chęć do posiadania wiedzy Nie uczestniczą w kulturze, lecz ją
elitarnej (dotyczącej spraw zawodowych, a konsumują. Brakuje im kompetencji aby stać
także rozrywki); sieć o charakterze się częścią netokracji.
społecznym, ponadnarodowa. Cechuje ich
niechęć do wykształcenia instytucjonalnego
(to wiedza oderwana od rzeczywistości). Jest
to wspólnota anonimowa (tak jak sieć). Ma
charakter globalny.
Te dwie klasy tworzą nową formę społeczeństwa  plurarchię (rządy wszystkich, rządzenie
każdego). Każdy ma władze nad samym sobą, a nikt nie ma możliwości kontrolować.
Zanikają ruchy społeczne, liczy się jednostka, która sama decyduje o sobie. A
amanie prawa
na zasadzie  internetowej kradzieży .
Historia = trzy pokolenia socjologów sztuki.
*Estetyka socjologiczna  (początki XX wiek)  pokazanie w jaki sposób dzieło jest
dziełem epoki. Przyswojenie (stopień) przez społeczeństwo.
*Społeczna historia sztuki (ok. II wojny światowej)  społeczeństwo historyczne, czyli
rozwój różnorodnych instytucji, które wpływały na rozwój sztuki.
*Empiryczni socjolodzy sztuki (lata 60. XX wieku)  dominacja badań empirycznych,
głównie ilościowych.
Mecenat  od Gaius Ciliniusz Mecenas (70 p. n. e.  8 p. n. e.)  rzymski polityk, doradca i
przyjaciel Oktawiana Augusta, Mecenas sztuki.
Kościół  mecenas sztuki doby średniowiecza.
Rozwój mecenatu w okresie renesansu  rywalizacja możnych rodów, determinantą rozwoju
sztuki.
Mecenat a feudalne stosunki społeczne. Od mecenatu do rynku sztuki. Mecenat a sponsorzy.
Mecenat  wsparcie, głównie finansowe artystów, a póz
niej także instytucji
kulturowych przez zamożnych protektorów bez żadnych zobowiązań ze strony artysty
otrzymujÄ…cego wsparcie.
Jednak.. mecenat polega przede wszystkim na dominujÄ…cej roli prywatnej odbiorcy.
Prywatne kryteria ocen, własne ryzyko, osobisty i swobodny wybór twórcy, indywidualna
akceptacja zamówień dzieła stanowią o specyfice tej formy obiegu sztuki.
Mecenat to całość złożona z interesu prywatnego twórcy i nabywcy, interesu
publicznego, objawiająca się w istnieniu warunków tworzenia sztuki w obiegu.
W aspekcie mecenatu pojawia się wiele pytań, np. czy między artystą a mecenatem
występują relacje partnerskie; czy istnieje w takim wypadku artystyczna wolność itd.
Mecenat a sponsoring
Mecenat sztuki  ciągłość działania, brak dążenia do rozgłosu publicznego (anonimowość),
brak celów ukrytych.
Sponsoring sztuki  doraz
ne działania nastawione na rozgłos (marketing), obecność celów
dodatkowych (PR), niejasne rozliczenia podatkowe.
Sponsoring jako działania  podwójnie nieuczciwe :
·ð Kryptoreklama;
·ð Krypto PR.
Od mecenatu do polityki państwa
W czasach nowożytnych rolę mecenatu sztuki przejmuje w pewnej mierze państwo. Dwór
królewski jako przemożny mecenas. Instytucja państwa może dwojako wpływać na rozwój
sztuki:
1. Rozdział środków, rent, grantów, środków materialnych itd.
2. Mechanizm cenzury.
Od mecenatu do rynku sztuki
Rynek sztuki jest nową, na tle mecenatu i polityki państwa formą obiegu sztuki.
Rozwija się z jesienią średniowiecza, o jego początku można mówić w XVI i XVII wieku.
Od XVIII wieku jest dominującą formą obiegu sztuki, dzieło sztuki jest tworem, a
jego cena zależy od tego ile klient chce za nie zapłacić (podaż a popyt). Twórca jako
przedsiębiorca.
Gry rynkowe na rynku sztuki (rola marszandów). W tym obiegu artysta uwolnił się od
mecenatu, ale stał się zależny od gustów anonimowej publiczności. Komercjalizacja sztuki.
Obiegi sztuki:
Wytworzenie sztuki staje się faktem społecznym dopiero gdy dociera do odbiorców.
Ścieżek, którymi do nich zmierza jest wiele, ale 4 można określić mianem klasycznych:
1) Mecenat;
2) Polityka państwa;
3) Rynek;
4) Sponsoring.
Obieg sztuki to złożony proces obejmujący formułowanie zapotrzebowania na sztukę,
odpowiedz
na zapotrzebowanie i formy gratyfikacji.
24.04.2013
SOCJOLOGIA SZTUKI  ku badaniom empirycznym
Empiryczna socjologia sztuki:
Øð PoczÄ…tki rozwoju w latach 50., dominacja od l. 60.
Øð ZwiÄ…zki z innymi dyscyplinami naukowymi (socjologia wiedzy, organizacji,
socjologia zawodów, socjologia konsumpcji).
Estetyka socjologiczna i społeczna historia sztuki oparte były na metodzie naukowej, ale
stosowały ją raczej do badania przeszłości (metody historyczne, badania dokumentów i
z
ródeł).
Natomiast empiryczna socjologia sztuki posługuje się metodami socjologicznymi, głównie
metody ilościowe, dominuje ankieta  głównie w latach 60.
·ð Metody (pomiary statystyczne, wywiady socjologiczne, obserwacje etnologiczne)
wnoszÄ… nie tylko nowe rezultaty poznawcze, ale prowadzÄ… do odnowienia
problematyki;
·ð Problemy badawcze: produkcja (zawód  artysta) poÅ›rednictwo (dystrybucja), recepcja
(społeczne uczestnictwo w kulturze), problematyka dzieła sztuki (socjologia dzieła).
Kiedy możliwe stało się uczestnictwo w kulturze?
Społeczeństwo przemysłowe; produkcja; kapitalizm.
Społeczeństwo poprzemysłowe; konsumpcja; turbo kapitalizm.
Turbo kapitalizm a uczestnictwo w kulturze
To kapitalizm naszych czasów, rozwinięta forma kapitalizmu doby ponowoczesnej.
Konsumpcjonizm  nieuzasadniona realną potrzebą konsumpcja dóbr różnego rodzaju (także
kultury/sztuki).
Estetyzacja rzeczywistości (Wolfgang Welsch)  między estetyzacją a an estetyzacją
Estetyzacja rzeczywistości  zjawiska zachodzące w turbo kapitalizmie. Wszystko ma lub
 chce się podobać. Każdy fragment rzeczywistości ulega estetyzacji.
Estetyzacja przyczynia się do anestetyzacji (moment, w którym estetyczne doznania
powszechnieją). Jesteśmy  przeestetyzowani , stajemy się kulturowo ślepi na bodz
ce
estetyczne, otaczające nas piękno.
Ku kulturze konwergencji
kultura konwergencji to kultura, w obrębie której zachodzi przepływ treści między różnymi
platformami medialnymi oraz przemieszczanie się pomiędzy mediami ich użytkowników w
poszukiwaniu pożądanej treści
Kultura konwergencji  rodzi nowy typ uczestnictwa w kulturze  współuczestnictwa i
współtworzenia.
* Dwa wymiary konwergencji:  odgórny  działania producentów medialnych i
 oddolny  włączający się ludzie, nowe możliwości dzięki rozwojowi technologii;
*Rozumienie przyłączeniowe (np. wikipedia)  wszyscy jesteśmy twórcami, każdy z
nas może wpisać hasło w wikipedii, nagrać płytę (nagranie umieścić w sieci),
wspólnie grać w grę internetową itd.
*Kultura konwergencji a ( długi ogon )  wydłużenie ogona kultury  Ch. Anderson
 długi ogon
Produkty popularne w sieci, które mogą
okazad się również pożądane na rynku
analogowym, w tradycyjnym sklepie. SÄ… tak
dobre, że ich sprzedaż jest również realna w
sklepie tradycyjnym.
długi ogon
ilośd
Popularność  ilość sprzedanych egzemplarzy, ilość plików ściągniętych w sieci, ilość
wyświetleń na YT.
Ilość  różnorodność produktów, czy istnieją produkty konkurencyjne, inne produkty.
Produkty o tej samej strukturze, przeznaczeniu.
popularnośd
 Ogon jest tak długi ile produktów danego typu znajduje się na rynku.
- te produkty nie mają realnych szans na wysoką sprzedaż w tradycyjnym
sklepie
Wydłużenie ogona  pojawienie się nowych produktów na rynku, w sieci itd.
Nowe uczestnictwo w kulturze  między konsumpcjonizmem a współtworzeniem. Możemy
konsumować, kolekcjonować, ale też możemy tworzyć (wikipedię, tworzyć filmy, pisać
książki itd.).
GLOBALIZACJA
Amalgamat  produkt kontaktu kulturowego partnerskiej wymiany kulturowej.
Globalizacja  termin pojawia się w latach 60. W USA. Po raz pierwszy używa go Webster.
W pierwszej fazie jest kojarzona z ekonomią, międzynarodowym biznesem. Następnie odnosi
się do wszystkiego. Proces, który zachodzi w różnych obszarach życia.
Niektóre procesy globalizacyjne zachodzą za pomocą instytucji, inne z kolei są bardziej
spontaniczne, np. globalizacja idei, wartości, kultury.
Globalna wioska => 1964 rok
Globalizacja  proces który polega na intensyfikacji oraz zagęszczaniu kontaktów i wymian
między społecznościami, społeczeństwami w skali globalnej. Zachodzi w różnych
przestrzeniach. Proces ten prowadzi do uniformizacji, homogenizacji, standaryzacji tych
społeczności, do powstania globalnej wioski, czyli społeczności, w której regionalne, lokalne,
specyficzne dla danego regionu cechy zaczynają zanikać.
Homogenizacja  ujednolicenie/ uniformizacja  ujednolicanie
Ulf Hannertz  lata 80.  proponuje 4 możliwe scenariusze globalizacji:
1. Scenariusz globalnej homogenizacji  w krótkim czasie bez oporów cały świat
zostanie poddany procesom uniformizacji i standaryzacji. Totalna dominacja kultury
zachodniej; wszystkie społeczeństwa staną się kopią kultury amerykańskiej. Wszelka
lokalna tradycja, regionalizm, będzie zanikał, ulegnie globalizacji.
2. Scenariusz nasycenia kulturowego  przewiduje, że nastąpi homogenizacja, ale z
oporami społeczności lokalnej z jej silnymi oporami. Potrzeba dużej ilości czasu.
Globalizacja nastąpi powoli, w toku kilki pokoleń. Zastępowanie lokalnej tożsamości
będzie miało charakter  militarny (kulturowa wojna).
3. Scenariusz deformacji kulturowej  kultura z centrum przedostanie siÄ™ na peryferie,
lecz nie nastąpi homogenizacja, ponieważ kultury lokalne będą deformowały treści
nowej kultury na zasadzie własnych wartości. Pojawią się zdeformowane wymiary
kultury globalnej, np. demokracja na Białorusi. Selekcja kultury globalnej i
przekształcenie kultury globalnej. Treści kultury globalnej są przyjmowane za pomocą
klucza (lokalnych wartości). Przyjmują się raczej rzeczy proste niż wyrafinowane.
4. Scenariusz amalgamacji kulturowych  przyjmowanie i przekształcanie globalnych
treści, lecz przekształcanie polega na zasadzie partnerskiej wymiany. Wymiana
prowadzÄ…ca do ubogacenia, a nie do deformacji jak w punkcie trzecim. Wybieramy to,
co ciekawe, pozytywne i włączamy do naszej kultury, wzbogacamy ją o idealne treści.
Glokalizacja  ulokalnienie; zjawisko towarzyszÄ…ce globalizacji. Jest konsekwencjÄ…
procesów globalizacyjnych. Po raz pierwszy pojawił się w Japonii, w systemach
biznesowych. Zmodyfikowanie produktu globalnego tak, aby jak najlepiej pasował do kultury
klientów, odbiorców. Ulokalnienie produktu globalnego, rzeczy materialne, idee itd.
Proces ten przybiera różne formy:
a) Glokalizacja właściwa  cechuje ją to, że jest to proces odgórny, planowany i
przeprowadzany przez twórcę. Najczęściej produkt (marketing, reklama) ulega
zmianie. Dostosowanie produktu do lokalnych potrzeb, lokalnego tynku.
b) Indygenizacja  ulokalnianie globalnego produktu; wtedy, gdy produkt ulega
glokalizacji oddolnie, czyli odbiorca wpływa na zmiany zachodzące w produkcie, np.
coca  cola stosowana jako środek na rdzę lub przy zatruciach pokarmowych. Jest to
proces, który zmienia nie tyle produkt, co jego znaczenie. Proces, w którym
przypisujemy produktowi nowy sens.
c) Kreolizacja  mieszanie kultur  kultury dominujÄ…cej i kultury lokalnej, np. osoby
pochodzenia europejskiego podtrzymujÄ…ce kulturÄ™ europejskÄ… w nowym miejscu
zamieszkania na innym kontynencie w innej kulturze. Powstanie amalgamatu
(A+B=C).
PrzemawiajÄ…ce za ulokalnianiem:
üð Korzyść skali (dużo i tanio produkować);
üð Zmniejszenie funduszy na badania;
üð OszczÄ™dność w budżecie promocyjnym;
üð Korzyść z mobilnoÅ›ci klientów;
üð UÅ‚atwienia technologiczne, zwiÄ…zane, np. z wyposażeniem, urzÄ…dzeniami.
Kiedy stosować standaryzację :
üð Gdy wystÄ™puje zbliżona użyteczność produktu dla różnych segmentów rynku;
üð Gdy istnieje możliwość ksztaÅ‚towania preferencji klientów
üð Gdy istnieje możliwość korzyÅ›ci skali;
üð Gdy cykl życia produktu jest krótki.
KANON KULTUROWY
W. Kula 1958  każde społeczeństwo w każdej epoce posiada kanon kulturowy. Każdy
członek społeczeństwa zna liczne elementy dotyczące składu i ogólnych cech kanonu.
Kanon kulturowy  rdzeń kultury, który jest obowiązkowy dla każdego członka wspólnoty.
Kanon  z gr. oznacza pręt, drążek, lineał, sznur mierniczy. Póz
niej ogólnie miarę. Wzorzec,
model. Średniowieczna Europa  w powszechnym kontekście teologicznym kanon jako
przepis prawa kościelnego. Potem stopniowo słowo to przenikało w inne sfery życia.
Kanon kulturowy  zbiór dzieł, postaci, zdarzeń, powszechnie znanych w danym
społeczeństwie, wyznaczający horyzont przeżywanych tradycji
Kanon kulturowy  zbiór dzieł literackich czy też zbiór ważnych tekstów filozoficznych,
politycznych i religijnych, którym poszczególne przekazy nadawały szczególną wagę w
społeczeństwie
Tradycja a kanon Nie cała tradycja przynależy do kanonu. Kanon to ta szczególna część
kanonu, która zdaniem członków danej społeczności obowiązuje wszystkich jej członków i
jako taka przekazywana jest z pokolenia na pokolenie.
Jakie kryteria trzeba spełniać aby  wejść do kanonu kulturowego?
Kanon kulturowy
·ð Kanon zawsze odnoszony jest do jakiegoÅ› zbiorowego podmiotu;
·ð Istnieje wiÄ™c kanon grup (spoÅ‚eczeÅ„stw), a nie kanon  w ogóle ;
·ð Czy istnieje grupa wytwarzajÄ…ca kanon?;
·ð Kanon jest historycznie zmienny (choć zawsze jest odnoszony do przeszÅ‚oÅ›ci i
projektowany na przyszłość).
Kanon a moda
Moda jest intensywna, ale krótka. Kanon jest trwały i  niezmienny .
Wymiary kanonu kulturowego:
a) Wymiar wartości, idee, wzorce;
b) Wymiar społeczny (integracyjny);
c) Wymiar tradycji   przodków  grupy .
Zmiany kanonu
Kwestionowanie kanonu jest zjawiskiem twórczym potrzebny. Zakwestionowanie kanonu
może mieć dwojakie konsekwencje: albo tworzony jest nowy kanon, albo uznajemy, ze coś
takiego jak kanon nie istnieje.
Kanon czy kanony?
-kanon kultury lokalnej (regionalnej);
-kanon kultury narodowej;
-kanon kultury europejskiej (zachodniej);
-kanon kultury światowej (globalnej).
Kanon kultury narodowej:
o Znaczenie państw narodowych;
o Kanon a tożsamość narodowa;
o Kanon jako spoiwo, narzędzie integracji społecznej/narodowej;
o Kanon narodowy czy kanon elity?;
o Kanon elity a kanon masowy.
O kanonach można mówić podobnie jak o wielości kultur. Prywatyzacja kanonu 
dostosowywanie kanonu do własnej prywatnej rzeczywistości.
Dyferencjacja kulturowa a kanon
Dyferencjacja - wyodrębnianie się wyspecjalizowanych składników z jakiejś całości.
TRADYCJA WYNALEZIONA
Eric Hobsbown  badacz kontrowersyjny, inspirator badań nad  tradycją wynalezioną .
Historyk brytyjski; zmarł w 2012 roku. Jego rodzina pochodzi z Niemiec. Była to rodzina
żydowska. Zasłynął ze swoich poglądów. Wyznawał daleko posunięte poglądy lewicowe.
Uzasadniał system morderstw w ZSRR, zbrodnie dokonywane były  krwawą rewolucją ,
która miała doprowadzić do upadku systemu. Jego lewicowa narracja była obecna w mediach.
Zaangażowany politycznie w 1991 roku wypisał się z partii komunistycznej.
Koncepcja tradycji wynalezionej powstała bo to, by ukazać, że tradycja nie jest czymś
odwiecznym, ale wymyślonym, powstałym w procesie społecznym, niedługim, ówczesnym
itd. W tym celu napisał książkę :Tradycja wynaleziona , która obejmowała rozdziały:
1) Teoretyczne wprowadzenie;
2) Góralska tradycja Szkocji;
3) Walijska przeszłość w epoce romantyzmu;
4) Monarchia brytyjska a wynajdywanie tradycji;
5) Symbole władzy zwierzchniej w wiktoriańskich Indiach;
6) Tradycja wynaleziona w Afryce kolonialnej;
7) Masowa produkcja w Europie na przełomie XIX i XX stulecia.
Wynajdywanie tradycji
Tradycja wynaleziona = tradycja wymyślona
Tradycja wymyślona ujęcie statyczne i dynamiczne
Tradycja wymyślona (ujęcie dynamiczne)  zespół działań o charakterze rytualnym lub
symbolicznym, rzÄ…dzonych zazwyczaj przez jawnie bÄ…dz
milczące przyjęte reguły; działania
te mają wpajać ludziom pewne wartości i normy zachowania przez ciągłe repetycje  co siłą
rzeczy sugeruje kontynuowanie przeszłości (np. wybór stylu gotyckiego przy XIX-wiecznej
przebudowie parlamentu brytyjskiego).
Termin tradycja wymyślona obejmuje swoim zakresem zarówno tradycje naprawdę
wymyślone, zbudowane od podstaw i oficjalnie wprowadzone w życie, jak i takie, które
powstają w trudniejszy do namierzenia sposób, w krótkim czasie i szybko się utrwalają.
Wymyślanie tradycji jest procesem formalizacji i rytualizacji odniesionym do przeszłości.
Trudności badawcze
Najłatwiej badać tradycję wymyśloną tam, gdzie tradycja została z rozmysłem zaplanowana i
wprowadzona (często przez jednego autora, np. styl zakopiański  Witkiewicz). A
atwo badać
również tam, gdzie został urzędowo przygotowany i wprowadzony, np. tradycja nazistowska
w III Rzeszy, tradycja komunistyczna w PRL-u.
Trudniej proces ten badać tam, gdzie tradycja kształtowała się w grupach nieformalnych,
często w sposób żywiołowy i spontaniczny.
Badania interdyscyplinarne
Antropologia może pomóc w wyświetlaniu różnic pomiędzy wymyślonymi
tradycjami a dawnymi zwyczajowymi praktykami.
Socjologia może pomóc w badaniu mechanizmów społecznych, podsuwania 
narzucania  przyjmowania  odrzucania tradycji.
Historia może pomóc w ustaleniu i badaniu z
ródeł świadczących o konstruowaniu
tradycji.
Gdzie występują tradycje wynalezione
Nie ma takich miejsc i czasów, które nie podlegałyby procesowi wynajdowania tradycji.
Częściej jednak występuje to zjawisko wszędzie tam gdzie gwałtowna transformacja osłabia
lub niszczy wzory społeczne. W trakcie takiego przewrotu powstają nowe wzory. Również
tam gdzie dawne tradycje przestają być wystarczająco elastyczne i nie mogę dopasować się
do nowych czasów (utrata zdolności adaptacyjnych).
 Adaptacje tradycji do nowych czasów: kościół katolicki, armia zawodowa, sądy,
uniwersytety.
Nowość o ile jest naprawdę nowa z łatwością może przybierać antyczne stroje.
Zastosowanie  dawnych materiałów do nowej tradycji
Nowa tradycja korzysta ze starych zasobów kulturowych, aby łatwiej się  przyjąć
(religia chrześcijańska i synkretyzm religijny).
Ale korzysta z nich także, aby je odświeżać, przedefiniowywać i na nich budować
nową tożsamość (folklor na przełomie XIX i XX wieku).
Typy tradycji wynalezionych:
1. Tradycje służące wzmacnianiu przynależności oraz symbolizowania jedności
wewnętrznej grup i rzeczywistych lub sztucznych wspólnot (społeczny).
2. Tradycje służące umacnianiu i legitymizowaniu instytucji, pozycji bądz
też realnej
władzy (propagandowy).
3. Tradycje służące głównie upowszechnianiu i wpajaniu wierzeń, systemów wartości i
konwencjonalnych sposobów zachowania (aksjologiczny).
Rola sztuki w  wynajdowaniu tradycji
vð Sztuka jako część tradycji;
vð Tradycja  przechowywana w sztuce;
vð Sztuka jako synonim tradycji;
vð Symboliczna moc sztuki;
vð Dziedzictwo kulturowe;
vð Znaczenie  kanonu kulturowego ;
vð Propagandowa moc sztuki;
vð SpoÅ‚eczeÅ„stwo tworzy sztukÄ™  sztuka tworzy spoÅ‚eczeÅ„stwo.
Konstruktywizm socjologiczny (nieklasyczna socjologia wiedzy) a tradycje wynalezione
Ludzie postrzegają rzeczywistość przez pryzmat swojej kultury (socjalizacja), a zatem
nie można zaobserwować obiektywnej rzeczywistości. Istnieje tylko rzeczywistość
subiektywna  odbierana przez nasz język, nasze wartości i normy.
Istnieją tylko społeczne konstrukty  rzeczywistość jest konstruowana społecznie.
KULTURA INDYWIDUALIZMU. KULTURA NEOPLEMINNOÅšCI
W dobie współczesności każdy może kreować samego siebie. Możemy mówić o prywatyzacji
kultury co oznacza, że dopasowujemy kulturę do własnych potrzeb.
Od lat 60. XX wieku możemy mówić o kulturze indywidualizmu.
M. Jacyno  kultura indywidualizmu  porusza kwestię stylów życia (badanie różnych
wzorów kultury w różnych klasach społecznych). Dla autorki indywidualizm to styl życia,
czujemy się kreatorami i  panami własnego JA.
A. Siciński  socjolog kulturowy  powracał w socjologii do wątków antropologicznych.
Elementy ważne dla kultury indywidualizmu:
a) Szczęście rozumiane hedonistycznie (żeby mi było dobrze);
b) Autokreacja, autotworzenie;
c) Autorefleksja, wglÄ…d w siebie.
 Ze zmianami stylów życia (środki autoekspresji z jednej strony w społeczeństwie
zindywidualizowanym  prowadzimy nasze życie tak, aby dawać wyraz naszym potencjałem.
Jest także szansą do wyzbycia się ograniczeń, przełamania pewnych barier z drugiej strony)
wiążą się silne zmiany w postrzeganiu siebie i świata.
Styl życia  jest determinowany przez warunki społeczne. W społeczeństwie
zindywidualizowanym możemy tworzyć własny styl życia.
Dyskurs terapeutyczny  w każdej sferze życia pojawiają się wątki związane ze
zmianami (albo jesteśmy za wysocy, albo za niscy  nie potrafimy wypośrodkować
postrzegania samego siebie). Dotyczy naprawiania/poprawiania własnego ciała. Doskonalenie
się. Dotyczy nie tylko ,ale przede wszystkim ciała.
Kultura indywidualizmu jest powiÄ…zana w wielu aspektach z konsumpcjonizmem.
Strategie wychodzenie/uwalniania siÄ™ od kultury indywidualizmu:
1) Strategia atu stygmatyzacji  polega na przedefiniowaniu się osoby, która akceptuje
kulturę indywidualizmu, ale nie bierze w niej udziału. Naznaczenie siebie jako osoby
nieuczestniczÄ…cej.
2) Ograniczenie konsumpcji  strajk konsumpcyjny.
Koncepcja kultury indywidualizmu zbliża nas do zjawiska kultury singli. Singel  osoba
żyjąca samotnie z wyboru.
Kultura singli  geneza medialna  amerykańskie seriale. W latach 90. Zauważa się trend w
filmach i serialach wspólnotę, rodzinę zastępuje się pojedynczymi aktorami  singlami.
Kultura indywidualizmu  akceptacja samego siebie.
M. Maffesoli   Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach
ponowoczesnych (lata 80.)  kluczowym pojęciem jest pojęcie neoplemienności.
Czas nowoczesnych plemion, specyficznych wspólnot. Indywidualizm nie zanika, ale
wspólnotowość ma także miejsce. Cel: przechodzi się tylko od klasowych wspólnot do
wspólnot nowoczesnych.
Czasowe wspólnoty empatyczne (neoplemiona)  grupy, w których się rozumiemy, w
których żyjemy, a kiedy uważamy, że chcemy od nich odejść  odchodzimy i poszukujemy
nowych wspólnot. Z każdą wspólnota łączy się pakiet wartości. Są to wspólnoty, w których
realizuje się pomysł na życie, aby uciec od polikulturowości i samotności wspólnotowej.
Istnieje świat indywidualistyczny, ale jeśli chcemy się realizować potrzebujemy przynależeć
do jakiejś wspólnoty.
Kultura indywidualizmu generuje neoplemienność. Naturalne wspólnoty napędzają proces
przynależności do neoplemion.
SZTUKA ZAANGAŻOWANA. SZTUKA KRYTYCZNA.
P. Gintrowski  Potęga smaku (wiersz Z. Herberta)  poezja walcząca, zaangażowana; tekst,
który chce nam coś powiedzieć;
K. Janda   Janek Wiśniewski padł ;
J. Kaczmarski  Mury .
Sztuka zaangażowana  (sztuka polityczna)  pojęcie obejmujące taki rodzaj działań
artystycznych, intencjonalnie niosą polityczne czy ideologiczne przesłanie.
Mianem tym określić można zarówno praktyki kontestujące społeczne status quo, jak i
działania będące wyrazem jakiejś ideologii systemu politycznego, polityki danego kraju 
czyli tzw. sztuka propagandowa.
Nieco inny wymiar ten zyskuje po 1968 roku, kiedy to sztuka stała się jednym z
mediów renegocjowania zmian w rzeczywistości społeczno  politycznej. Pod wpływem
ruchów społecznych przestała być transparentna, a zyskała sposób symbolizujący klasę, rasę,
płeć czy orientację seksualną (np. działania Międzynarodówki Sytuacjonistycznej powstałej
już w 1957 roku, sztuka feministyczna, wpływ postkolonializmu na sztuki wizualne, sztuka
gejowska, lesbijska czy queer, sztuka dotycząca epidemii AIDS powstające głównie na
przełomie lat 80. I 90.).
Sztuka krytyczna  termin ten na świecie bywa odnoszony najczęściej do sztuki angażującej
się w rzeczywistość społeczną od lat 60. (w tym czasie w Polsce  sztuka ciała ).
Termin wprowadzony przez R. Kluszczyńskiego, a określający (na gruncie krytyki
sztuki) nurt polskiej sztuki lat 90. XX wieku, w którym główną rolę odgrywały działania
artystyczne komentujące (w sposób krytyczny) rzeczywistość społeczną, polityczną,
gospodarczą, która po transformacji roku `89 dominowała w Polsce.
 Kowalnia  prof. P. Kowalskiego; Gdańscy artyści  D. Nieznalska, G. Klaman.
05.06.2013
OD DE DO RE ANTROPOLOGIZACJI, czyli socjologia historii kultury w Polsce
W skrócie
Antropologia współczesności = antropologia + socjologia
Antonina Kłoskowska  socjologia kultury z okresu PRL (próba jej uzasadnienia). Lata 60. 
70.  praca teoretyczna, systematyzacja wyników badań empirycznych w sposób naukowy.
Kultura  wymiar symboliczny, intelektualny, a nie polityczny (!). Pozycje:  Kultura
masowa (1964) [wartość historyczna; mówi o PRL-owskiej kulturze masowej  wąska
definicja kultury; wyjaśnienie unikalnej wiedzy o antropologii w pierwszych rozdziałach
książki];  Socjologia kultury (1981).
Andrzej Siciński  badanie nad stylami życia
Socjologia kultury w PRL:
- 1945  48: tradycja przedwojenna  kontynuacja (Dobrowolski, Ossowski, Chałasiński);
- 1948  56: sankcje wobec socjologii;
- 1956  80.: uczestnictwo w kulturze (KÅ‚oskowska  badania);
- 1970  90.: style życia (Siciński  badania);
- 1980 - & : antropologizacja socjologicznej refleksji nad kulturÄ….
Krytyka badań nad uczestnictwem w kulturze:
a)metodologia statystyczna  wiedza powierzchowna o kulturze, socjologii;
b)teoretyczność badań nad kulturą  dostarczanie faktów, brak analizy danych faktów;
c)pojawienie się postulatów, by rozszerzyć starannie zawężony przedmiot badań socjologii
kultury  pojęcie kultura obejmowało zbyt często przestrzeń kulturową  nie kulturalną
(artystycznÄ…);
d)krytyka socjologów kultury  Marcin Czermiński (postulował badania kultury w duchu
antropologii ).
y
ródła ku badaniom stylów życia:
Wyrastają one ze studiów nad zmianami w postawach kulturalnych społeczeństwa
polskiego (aspekt teoretyczny i instytucjonalny).
Instytucjonalny  przyczyny badań: realizacja problemu węzłowego (przewidywane
zmiany we wzorach wartości społeczeństwa polskiego).
Przyczyna: powołanie w 1970 roku Zespołu Prognoz Społecznych PAN  wkrótce
Zakład Badań nad Stylami Życia (ukazane projekty badawcze).
Teoretyczny  badania te stanowią rozwinięcie czy rozszerzenie studiów nad
uczestnictwem w kulturze.
Badania dotyczą nie tylko uczestnictwa w kulturze ale i pełnej realizacji szeroko
pojmowanych potrzeb kulturowych człowieka  każdy aspekt życia codziennego, nie tylko
artystyczny.
Zwrot ku antropologii.
Zmiana następuje z oporami  powoli badacze rozszerzają definicję kultury, co wynikać może
ze sprzeczności: refleksja nad stylami życia wymaga rozszerzenia perspektywy oglądu i
odejścia od wąskiego rozumienia kultury (Kłoskowska), które było jednak dominujące od
końca lat 60. (badania empiryczne).
Definicja i legitymizacja = poszerzenie terminu kultura zmierza ku klasycznemu
rozumieniu antropologicznemu  powołał się na ogólną definicję kultury Kłoskowskiej.
Kultura a style życia:
Styl życia  kulturowo uwarunkowany stopień i sposób zaspokajania potrzeb i realizowania
aspiracji za pomocą możliwości i prerogatyw wynikających z zajmowanej pozycji
ekonomicznej i społecznej  Andrzej Tyszka.
Kultura  gramatyka stylu życia, który w każdym momencie jest realizacją danego wariantu
 Czermiński.
Elżbieta Tarkowska  badania nad stylami życia można zaliczyć do orientacji
 antropologicznej przeciwstawionej orientacji  socjologii kultury  kategoria stylu życia to
forma poparta do antropologicznych inspiracji, bo jest nawiÄ…zaniem do szerokiego rozumienia
kultury i do postulatów wypracowanych w ramach antropologii (rozumianej jako królowa
nauk i scalającej rozmaite dyscypliny badające człowieka jako istotę kulturową).
Antropologia współczesności  skierowana ku społeczeństwom nowoczesnym,
ponowoczesnym, cywilizacyjnym, industrialnym ,a nie tradycyjnym. Dotyczy współczesnego
świata , pojęcie nieprecyzyjne, gdyż kiedyś kultura też była współczesna i kultury dzikich tez
są współczesne. Raczej bada kulturę Zachodu. Jest ona luz
no ujęta w prawach naukowych
(luz
ny język, gry słów), np. U. Eco pisał o Polinezyjskim antropologu, który przyjechał
badać we Włoszech kulturę Włochów.
Antropologia kultury:
-przedmiot badań: kultury pierwotne;
-teoria: zależna;
-jakościowe badania;
-odmienność kulturowa, mniejszości, wątki symboliczne;
-perspektywa: całościowa, różne kultury.
Socjologia:
-przedmiot badań: społeczeństwo;
-teoria: niezależna;
-ilościowe badania;
-procesy zmian społecznych, problematyka społeczeństw Zachodu;
-perspektywa: wąska  bada własne społeczeństwo.
Antropologia współczesności z socjologii czerpie tylko przedmiot badań, zaś całą resztę 
problematykę (mniejszości, watki symboliczne) z antropologii.
Sposoby uprawiania antropologii współczesności:
1.jako odskocznia od  prawdziwej nauki;
2.dobra literatura (traktowana jako utwór artystyczny bardziej niż praca naukowa);
3.jako szkoła antropologii dla młodych;
4.dla niektórych jako prawdziwa, poważna nauka, alternatywa do socjologii;
5.reforma antropologii  przekształcenie z PRL-owskiej w nowoczesną:
*rozszerzenie przedmiotu badań (wszystkie kultury);
*zmiana teoretyczna (antropologia Zachodnia, nie marksistowska);
*interdyscyplinarność z innymi dziedzinami.
Badania magii we współczesnym społeczeństwie
Czy klasyczny atrybut społeczeństwa dzikich istnieje i w nowoczesnym? Czy da się odkryć w
nich przestrzenie magiczne?
Levy  Brühl  zajmuje siÄ™ myÅ›leniem dzikich; myÅ›li, że my myÅ›limy racjonalnie, a dzicy
nie, bo myślą prelogicznie (inna logika niż nasza, nie znają Arystotelesa itd.).
Prelogicznie  magiczno-mistycznie; myślą przez emocje podczas gdy my na chłodno;
rozszerzają świat emocji na inne byty (animizm  każdy ma swojego ducha).
Animizm dzisiejszy  przydaje świat emocji przedmiotom nieożywionym, np. swoim
zabawkom (moja lalka jest smutna).
Psychologia ewidencyjna  test na teorię umysłu  dzieci powyżej 4 roku życia mają
wykształconą teorię umysłu; wiedzą, że każdy ma swój umysł i wie co innego niż on sam,
więc wiedzą, że brunetka nie wie, że blondynka schowała przed nią cukierka pod poduszką,
bo wyszła z pokoju  dzieci poniżej 4 lat i autystyczne, myślą, że brunetka o tym wie, bo
dzieci to widziały.
Prawo porównawstwa  (związku)  wpływ magiczny mają na siebie przedmioty, między
którymi istnieje magiczne oddziaływanie
Frazer stosuje podział na:
Magię homeopatyczną  zasada prawdopodobieństwa (np. dzicy walą w bębny, by padał
deszcz, bo bębny wydają dz
więk podobny do burzy; walą tak długo aż zacznie padać);
Magię przenośną  związek poprzez styczność (np. laleczka voodoo nie musi być
przedmiotem wystarczy że jest czymś z czym on się stykał ).
Claude Levi  Strauss  dzicy często myślą w sposób racjonalny, z kolei my często
prelogicznie, przez emocje (np., zakochanie), jest u nas prawo związku - marketing odwołuje
się do wszystkiego, tylko nie do myślenia racjonalnego (np. w reklamie maszynki do golenia
Devid Beckham całowany przez modelkę  też chcę być podobny).
Magia fikcjonalna  w utworach literackich, filmach itd., np.,  Harry Poter potrzeba
czytania o zwiÄ…zkach magicznych.
Skamieliny magiczne  zabobony, przesądy, które są skostniałe, ale nadal ich używamy w
celach żartobliwych, mimo że nie znamy często ich pochodzenia.
Magia praktyczna  wiedza psychoantropologiczna, pomocna w strategiach
marketingowych, socjotechnicznych.
Magia żywa  magia wciąż praktykowana.
Myślimy racjonalnie lub prelogicznie w zależności od sytuacji, dzicy tak samo.