Napięcie powierzchowne
Napięcie powierzchowne
pęcherzyków płucnych
pęcherzyków płucnych
- czynniki powierzchowne
- czynniki powierzchowne
pęcherzyków płucnych. Zależność
pęcherzyków płucnych. Zależność
powierzchniowego pęcherzyka
powierzchniowego pęcherzyka
płucnego od objętości
płucnego od objętości
pęcherzyka. Fizjologiczna rola
pęcherzyka. Fizjologiczna rola
surfaktantów.
surfaktantów.
Surfaktant widziany przez mikroskop elektronowy,
Ściany pęcherzyków płucnych pokryte są
substancjami powierzchniowo czynnymi  sÄ…
nimi związki lipoproteinowe, których napięcie
powierzchniowe zależy od grubości warstwy.
Grubsze warstwy surfaktantów mają małe
napięcie powierzchniowe, mieszczące się w
granicach od 0,5  10ɲ N/m do 1 " 10ɲ N/m
Cienkie warstwy, zbliżone do
monomolekularnych mają znacznie większe
napięcie powierzchowne 5 " 10ɲ N/m
W ścianie pęcherzyków płucnych znajdują się
ziarniste komórki zwane pneumocytami typu II.
WytwarzajÄ… one fosfolipid  fosfatydylocholinÄ™
zestryfikowanÄ… z dwiema czÄ…steczkami kwasu
palmitynowego. Dipalmitylofosfatydylocholina
łączy się z czterema białkami nośnymi
(apoproteinami): SP-A, SP-B, SP-C, SP-D, które
w postaci lipoprotein wyścielają wewnętrzną
powierzchnię pęcherzyków płucnych.
Na granicy faz powietrze-płyn zwilżający powierzchnię
pęcherzyków płucnych powstaje wzajemne
oddziaływanie odpychające dodatnie ładunki
zasadowych reszt aminokwasowych. Ta siła
elektrostatyczna odpycha od siebie łańcuchy
aminokwasowe lipoprotein sufaktantu i przeciwstawia
się ściągającej pęcherzyk sile kohezji, przyciągającej
do siebie cząsteczki płynu na granicy faz po wew.
stronie błony pęcherzyka.
Dzięki temu napięcie zostaje znacznie zredukowane
i zmniejsza się siła retrakcji, dążąca do zapadania
się pęcherzyków płucnych.
Pneumocyty typu II wydzielajÄ… czynnik
powierzchniowy  surfaktant w postaci blaszkowatych
struktur o grubości 5  6 źm.
Zużycie i resynteza surfaktantu odbywa się w sposób
ciągły.
SyntezÄ™ surfaktantu pobudzajÄ… glikokortykosteroidy
kory nadnerczy oraz transmitery włókien eferentnych
nerwu błędnego. Pneumocyty są unerwione przez
włókna nerwu błędnego. Przerwanie nerwu błędnego
zmniejsza wytwarzanie czynnika powierzchniowego 
zapadania się pęcherzyków płucnych i do obrzęku
płuc.
Hiperwentylacja płuc zwiększa wytwarzanie
czynnika powierzchniowego. Dzięki temu
ułatwione jest rozciąganie płuc głębokimi
wdechami, ponieważ zmniejszają się sprężyste
opory oddechowe. Tak więc surfaktant nie
tylko zwiększa podatność płuc, osłabiając
siły retrakcji i zmniejszając całkowite opory
oddechowe.
Główną rolą surfaktantu to zapobieganie nadmiernemu
rozciąganiu i całkowitemu zapadaniu poszczególnych
pęcherzyków płucnych przy zmianach objętości płuc.
Podczas wydechu płuca zmniejszają swoją objętość 
zagęszczenie cząsteczek surfaktantu na powierzchni
pęcherzyków się zwiększa, gdyż zmniejsza się powierzchnia
na której są rozłożone. W rezultacie siła dośrodkowa
(retrakcja) napięcia powierzchniowego dążąca do zapadania
się zmniejszających pęcherzyków płucnych będzie słabnąć na
tyle, że pęcherzyk utrzyma swój zmniejszony promień i się
nie zapadnie.
Podczas rozciągania się płuc przez silne wdechy
czÄ…steczki surfaktantu rozrzedzajÄ… siÄ™ na powierzchni
pęcherzyków płucnych. Zmniejsza się wpływ
surfaktantu, zwiększa się napięcie powierzchniowe i
siły retrakcji płuc przeciwstawiają się skutecznie
nadmiernemu rozciąganiu i pękaniu pęcherzyków
płucnych.