3582316226

LPeriodyzacja historii administracji.

PERIODYZAGJA- podział dziejów na okresy. Podstawowym kryterium periodyzacji sąprzemiany w stosunkach, społeczno

-    gospodarczych .zmiany polityczno i ustrojowo -prawne.

- od Vm w do połowy X w- państwa plemienne

-    MONARCHIA PATRYMONIALNA - pokiwa X (966 r.-ćhrzest Polski) do -1320 r (koronacja Władysława Łokietka)

-    państwo wczesno - feudalne 966-1138 (Testament Krzywoustego)

-    ckres rozbicia dzielnicowego 1138 - 1320

-    MONARCHIA STANOWA 1320 - 1454 ( przywileje nieszawskie)

-    RZECZPOSPOLITA SZLACHECKA (i RP) 1454-1794

-    demokracja szlachecka 1454 1652 (1 zerwanie sejmu.)

-    oligarchia magnacka 1652 -1764 (sejm konwckacyjny)

-    początki monarchii konstytucyjnej 1764 -1794

-    OKRES ZABORÓW od 1772/1795 (rozbiory) do 1918 r. (koniec I wojny Światowej)

-    U RZECZPOSPOLITA 1918 -1939

-    ustrój parlaunentamy 1919 (zwołanie sejmu ustawodawczego); 1926 (zamach majowy)

-    ustrój autorytarny 1926 -1939

-    OKRES OKUPACJI -1939 do 1944/45 (wyzwolenie Polski spad okupacji niemieckiej)

-    POLSKA LUDOWA- 1944 - 1989

-    m RP - od 1989 (pierwsze demokratyczne wybory )

2-Pozycja monarchii w okresie wczesnofeudalnym.

MONARCHIA (król lub książę) - stał na czele państwa i sprawował pełnie władzy (stanowił ucieleśnienie państwa). Był właścicielem państwa,miał prawo je podzielić. Dziedziczenie państwa odbywało się na zasadach prawa prywatnego. Władzę monarcha sprawował osobiście. Organem doradczym monarchy była Rada Członków Rady powoływał monarcha spośród najwyższych dostojników. W razie gdy monarcha nie przestrzegał praw.możnowładcom przysługiwało prawo oparu (IUS RESISTENDI) - możliwość usunięcia władzy siłą

W ważnych sprawach zwołano WIEC - zgromadzenie wolnej ludności miasta i okolic

Środki materialne monarcha pozyskiwał z własnej gospodarki myta (ceł) oraz regaliów: ziemi, łowieckie,rybołdstwo,górnicze,solne, grodowe,wodne, młynne,targu,karczray.

Monarsze przysługiwało wyłączne prawo bida i wymiany monety.

3.Zasada patrymonialna i jej skutki prawne.

Zasada polegała na uznaniu państwa za dziedziczoną własność monarchy. Władzę dziedziczyli synowie w linii prostej. Od dziedziczenia wyłączne były kobiety i synowie przeznaczeni do stanu duchowego.

Elekcja odbywała się w obrębie jednej dynastii Częstą praktyką był podział państwa pomiędzy wszystkich synów uprawnianych do dziedziczenia, lub wydzielania dzielnic dla synów albo rodzeństwa 4 Urzędy nadworne okresu monarchii wczesnofeudalnęj. Wpływ monarchii karolińskiej.

W okresie wczesnofeudalnym nie odróżniano urzędów dworskich i państwowych Dostojnicy dworscy byli równocześnie najwyższymi urzędnikami państwowymi Wywodzili się oni z dawnej starszyzny plemiennej. Powstawały kolejne urzędy. Początkowo urzędnicy byli sobie równi Dopiero później wytworzyła się hierarchia urzędów. Na jej kształt miały wpływ wzorce karolińskie. Urzędnicy nie mieli własnych kompetencji - zawsze występowali w imieniu monarchy.

URZĘDY NADWORNE

Komornicy -ogół dworzan. Komesi - zajmujący wyższe stanowiska niż komornicy

Urzędy dworskie: Dostojnicy -najwyżsi urzędnicy administracji państwowej: KOMES NADWORNY (wojewoda) zastępował panującego w różnych dziedzinach zarządu państwem oraz w sprawowaniu sadów, dowodził wojskiem panującego, KANCLERZ-kierował kancelaria, prowadził korespondencję, zajmował drugie stanowiska na dworze po wojewodzie, SKARBNIK-czuwał nad skarbem monarszym (kosztowności, klejnoty oraz dokumenty, zarządzał archiwum, MINCERZE -zarządzali zasobami mennicy, pod ich kontrola odbywała się wymiana pieniądza, posiadali jurysdykcję w tym zakresie Z czasem stracił charakter urzędnika dworskiego, stając się przedsiębiorcą zajmującym się biciem monet, CZEŚNDK- zajmował się zaopatrzeniem piwnic dworskich, STOLNIK-przygotowywał posiłki na dworze, ŁOWCZY -organizował polowania, KONIUSZ Y-rniał piecze nad końmi Z czasem wielu dostojników przestało pełnić funkcje zawarte w nazwie ich urzędu, na które powoływano tak zwanych poddostojników (podczaszy, podstoli podkrwczy). Dostojnicy natomiast zachowywać tytuł upoważniający do przebywania w otoczeniu władcy i zasiadania w radzie monarszej (elita władzy)

5.Zar*ąd lokalny monarchii patrymanialnęj.

Podział administracyjny: PROWINCJE-zarządzane przez namiestników, OKRĘGI GRODOWE (kasztelańskie) -podlegały prowincjom, na czele stał kasztelan, OPOLA-kilka, kilkanaście wsi zarządzanych przez starostę

NAMIESTNIK prowincjonalny -najwyższe stanowisko spośród urzędów lokalnych zanikało wraz z powstaniem państewek dzielnicowych KOMES GRODOWY (kasztelani) stanowisko to zyskało na znaczeniu w okresie zaniku prowincji, kasztelan urzędujący w grodzie stał się najważniejszym urzędnikiem administracji terenowej, sprawował administrację gospodarczą i sądownictwo w powierzonym okręgu, ściągał daniny w naturze i świadczenia od podległej grodowi ludności służebnej, bronił swego terenu przed wrogami swoje zadania wypełniał posługując się podległymi urzędnikami (chorąży-sprawił rycerstwo i prowadził je do kasztelana, Wojski- zastępował kasztelana w sprawach wojskowych sędzia grodowy, włodarz -zajmował się sprawami gospodarczymi!). Uposażenie kasztelana i jego urzędników stanowił udział w daninach i posługach ludności karach sąłowyćh i regaliach W ckresie rozbicia dzielnicowego państewka dzielnicowe dzieliły się tylko na okręgi grodowe z kasztelanami na czele.