Kształcenie - to zarówno proces nauczania jak i uczenia się, czyli całość poczynaj umożliwiających jednostce uzyskanie wiedzy o przyrodzie, kulturze, społeczeństwie a także osiągnięcie wszechstronnego rozwoju osobowości, rozwijanie umiejętności, zainteresowań, ogólnej sprawności umysłowej i fizycznej. Kształcenie może odbywać się w instytucjach i przybierać formę samokształcenia. Wynikiem samokształcenia jest wykształcenie.
Nauczanie - oznacza działalność nauczyciela, o charakterze planowej, celowej pracy, ukierunkowanej na wyposażenie uczniów w wiadomości, umiejętności i nawyki oraz rozwijanie ich zdolności. Nauczanie związane jest z uczeniem się, obydwa pojęcia tworzą pojęcie kształcenia. Nauczanie jest przedmiotem badań dydaktyki.
Wychowanie to całość zamierzonych oddziaływań środowiska społecznego, przyrodniczego, na jednostkę trwające całe życie.
Edukacja - ogół oddziaływań służących formowaniu się(zmienianiu, rozwijaniu) zdolności życiowych człowieka.
Ogół oddziaływań oznacza oddziaływania zarówno instytucjonalne jak i indywidualne, świadome i nieświadome
Uczenie się - jest procesem nabywania względnie trwałych zmian w szeroko rozumianym zachowaniu(wiadomości, umiejętności, nawyki, postawy) w toku bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości(doświadczenia i ćwiczenia)
Szkoła tradycyjna tzw. szkoła herhartowska: nauczyciel pracuje z cała klasą - nie podchodzi indywidualnie do ucznia, uczniowie byli pasywni, bierni i nie mogli decydować o doborze treści nauczania, system kar i nagród, nauka na pamięć, uporządkowany system nauczania, duża waga przywiązana do korzystania z pomocy naukowych, częsta kontrola wyników nauczania,
System "Nowego wychowania" stworzony przez Deweya czyli tzw. szkoła prógresywistyczna: uczniowie samodzielnie zdobywali wiedzę, nauczyciele pełnili role obserwatorów, duży nacisk na samokontrolę (niezbyt częsta kontrola wyników nauczania), szkoła była głównym ale niejednym miejscem w którym uczeń zdobywał wiedzę i uczył się
Elementy dydaktyki |
Dydaktyka behawiory styczna |
Dydaktyka konstruktywistyczna |
Przedmiot uczenia się |
Pojęcia i instrukcje |
Znaczenie, zidentyfikowanie reprezentacje i strategie poznawcze |
Źródło wiedzy |
Publiczne „obiektywne" ustalenia |
Konflikt poznawczy |
Istota nauczania |
Przekazywanie pojęć |
Organizacja warunków do uczenia się |
Istota uczenia się |
Przyswajanie pojęć |
Negocjowanie konstruowanie i nadawanie znaczeń |
Zakładany związek między nauczaniem a uczeniem |
Odpowiedzialność, ścisłe relacje |
Brak odpowiedniości, niepewne związki (nauczanie jako inspiracja) |
Cel kształcenia |
Ujednolicony wynik (proces jako narzędzie) |
Zróżnicowane procesy (wynik jest wtórny) |
Rola nauczyciela |
Ekspert |
Organizator, negocjator, towarzysz |
Rola ucznia |
Odbiorca |
twórca |
Funkcja wiedzy osobistej |
Drugorzędna, zakłócająca |
Podstawowa, badana przez nauczyciela i ucznia |
Istota dobrej aktywności |
Pilność, udział kierowany |
Samodzielność koncepcyjna, odpowiedzialność poznawcza |
Planowanie |
ścisłe |
Przybliżone, ramowe |