page0288

284

Podobnież i wielkość komórek nie jest jednakowa, i to zarówno w komórkach tkanek, jak i w komórkach zarodkowych. Komórki zarodkowe zwierząt, rozwijających się poza organizmem matki, np. jaja ptaków, posiadają dość często dużo materyału odżywczego, tak zw. deutoplazmy, i to zwiększa znacznie ich rozmiary; natomiast białe ciałka krwi (leukocyty) ludzkiej mają 4—13 mikronów (1 p = (K)01 milim.), ciałka czerwone (erytrocyty) około 7'5 ji, komórki plemnikowe człowieka mają około 200 p, itd. Tak samo w świecie roślinnym mają komórki wielkość najrozmaitszą, bo podczas gdy komórki w łyku dochodzą do 2 dm., to przeciwnie w listku fiołka są one tak małe, że jeden listek posiada ich do 50000 sztuk¹), a komórki niektórych bakteryi są tak maleńkie, że nawet pod silnym mikroskopem nie można ich dostrzedz, i trzeba do nich stosować tak zw. oświetlenie boczne.

Co do stanu skupienia części w komórce sądzono dawniej, że protoplazma jest zupełnie sztywna; sąd taki powstał głównie pod wpływem fizyologa Brticke’go, który dowodził, że jeżeli komórka ma być organizmem elementarnym, to protoplazma nie może być płynną, gdyż czynności życiowe nie dają się powiązać ze stanem ciekłym. W czasach ostatnich przekonano się, że protoplazma nie jest ani sztywną, ani nie jest cieczą w zwykłem słowa znaczeniu, ale ma stan skupienia, który Berthold nazwał emulsyą czyli zawiesiną, to jest, że wśród płynu jednorodnego są zawieszone kropelki innych płynów. Mimo to jednak można ten stan skupienia pogodzić z pewną trwałością formy zewnętrznej w protoplazmie i z jej opornością.

Z pierwiastków chemicznych wchodzą stale w skład komórki: węgiel, wodor, tlen, azot, siarka, fosfor, chlor, potas,.

den 1901, str. 25 — 31; Dr Johann Beinke: Die Welt ais Tat. Berlin 1906. str. 175 nastp.; Dr Alexander Gurwilsch: Morphologie und Biologie der Zelle. Jena 1904, str. H41 nastp.; Edmund B. Wilson: The Celi in Deve-lopment and Inheritance. N. Jork 1900, str. 2 nastp.; Yves Delage: L’hć-reditó et les grands problemes de la Biologie gśnerale. II ed. Paris 1903 nastp.; Martin Gan der O. S. B.: Der erste Organisraus. Einsiedeln 1904, str. 23 nastp.

^ł) Por. Podręcznik histologii ciała ludzkiego zbiorowo napisany. Warszawa 1901, str. 37; Er. Wasmann j. w., str. 54; Herm. Muckermann j. w., str. 29.

http://rcin.org.pl