3582321926

Powieść poetycka: gatunek poezji narracyjnej (wierszowanej) o charakterze synkretycznym, łączący elementy epickie, liryczne (subiektywizacja narracji) i dramatyczne.

Fabuła powieści poetyckiej ma konstrukcję fragmentaryczną (często nie respektuje praw chronologii), dużą rolę odgrywa w niej tajemniczość, niedopowiedzenie i nastrój, w jej centrum znajduje się wydarzenie dramatyczne (bądź ciąg skumulowanych wydarzeń tego typu). W powieści poetyckiej dochodzi do redukcji dystansu pomiędzy narratorem a bohaterem (często maską autora), którego los jest nie tylko opowiadany, ale i komentowany, a także pomiędzy narratorem a czytelnikiem - narrator prowadzi z nim dialog, odsłania swoje myśli, uczucia i przeżycia.

Za twórcę gatunku uważa się Waltera Scotta, którego utwory historyczne zyskały na początku XIX wieku dużą popularność.

Najwybitniejsze powieści poetyckie wyszły spod pióra popularyzatora gatunku, Byrona ("Korsarz", "Narzeczona z Abydos", “Oblężenie Koryntu", "Więzień Chillonu"). Wprowadził on do swojej powieści orientalną scenerię oraz charakterystyczny typ bohatera. Tzw. bohater byroniczny ma tajemniczą biografię, jest skłócony ze światem i targany silnymi, gwałtownymi namiętnościami.

Byron pogłębił również liryzm powieści poetyckiej, np. wprowadzając rozbudowane opisy pejzaży.

W polskiej literaturze romantycznej jest wiele utworów inspirowanych powieściami poetyckimi Byrona. Oryginalne teksty tłumaczyli chętnie Odyniec i Adam Mickiewicz. Najlepszym świadectwem popularności utworów Byrona w Polsce, są nawiązujące do nich: "Maria" Antoniego Malczewskiego, "Zamek kaniowski" Seweryna Goszczyńskiego, "Konrad Wallenrod" Adama Mickiewicz oraz "Mnich", "Jan Bielecki", Arab" i "Lambro" Juliusza Słowackiego

Jednak ostatecznie to George Byron stworzy! wzór gatunkowy powieści poetyckiej, w takich utworach jak Giaur, Korsarz, Narzeczona z Abydos, Oblężenie Koryntu, Więzień Chillonu. Zasługi Byrona dla powieści poetyckiej to:

•    wprowadzenie orientalnej scenerii;

•    stworzenie nowego typu bohatera: bohater bajroniczny (obdarzony tajemniczą biografią, skłócony ze światem, owładnięty silnymi namiętnościami);

•    intensyfikacja składnika lirycznego w tekście.

Cechy gatunkowe powieści poetyckiej:

•    synkretyzm gatunkowy: połączenie elementów epickich i lirycznych;

•    rozbudowany utwór wierszowany;

•    fabuła o luźnej, fragmentarycznej kompozycji, nasycona momentami dramatycznymi; obecność luki zakłóceń chronologicznych, wiele miejsc tajemniczych i niedopowiedzianych;

•    subiektywizacja opowiadania i opisu;

•    nikły dystans między narratorem a bohaterem;

•    obecność zwrotów kierowanych wprost do czytelnika;

•    narrator oceniający postawę bohatera, obnażający swój emocjonalny stosunek do zdarzeń;

•    postać narratora często stanowi maskę dla samego twórcy.